QĐND - Thiếu tướng Vương Tuấn Kiệt, nguyên Phó tư lệnh Quân khu 5, hiện ở 50 Yên Bái, Đà Nẵng, năm nay đã ở tuổi 95. Trí nhớ không còn liền mạch, nhưng ký ức về buổi kết nạp Đảng 75 năm trước vẫn hiện lên rõ ràng trong tâm trí ông.

Ông sinh ra ở làng Thái Sơn, Điện Tiến, Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam), dưới chân núi Bồ Bồ, với tên thật là Bùi Ngọc Hoàng. Cha mẹ là trung nông nên có điều kiện cho ông đi học đến Prime (bậc tiểu học thời Pháp thuộc). Đến trường, không tiếp xúc nhiều với bên ngoài, nhưng nghe mẹ kể lại có lần đi chợ An Trạch, thấy có mấy bà “đầm”, bèn đứng lại xem thì bị mấy bà này xô cho ngã nhào, ông đã thấy uất ức. Học một năm tại Hội An, ở nhà người cậu họ là Phán Cầu làm cho Tòa Công sứ Pháp, nghe cậu kể về thân phận nô lệ dưới ách cai trị của thực dân Pháp, trong ông càng hình thành tư tưởng yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm.

Thiếu tướng Vương Tuấn Kiệt (bên phải).

Về mở lớp dạy học ở làng Thái Sơn, ông không biết rằng mình đã được Đảng chú ý. Lúc bấy giờ ở làng Châu Bí bên cạnh có đặt một trường sơ học thuộc quyền quản lý của tổng Phú Khương (phủ Điện Bàn). Thầy giáo có uy tín nhất của trường, được các tầng lớp nhân dân rất kính trọng là thầy Nguyễn Thuyên. Chàng thanh niên Bùi Ngọc Hoàng và người anh họ Bùi Tùng, tức Cao Sơn Pháo (sau này là Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam-Đà Nẵng, đã hy sinh năm 1956) không hề biết thầy giáo Nguyễn Thuyên tham gia cách mạng. Chỉ biết đó là người hằng ngày la cà đánh chim cu ở chỗ nhà ông nội, nơi ông mở lớp dạy học, rồi treo lồng chim lên cây mít, rỉ rả trò chuyện với ông về lòng yêu nước và chí khí thanh niên trước vận mệnh Tổ quốc. Nghe đến đâu, thấm đến đó, Bùi Ngọc Hoàng xin vào Hội Thanh niên Phản đế (về sau đổi tên là Thanh niên Cứu quốc).

Thầy Thuyên tiến thêm một bước, bí mật đưa cho Hoàng xem một số tờ báo của Đảng Cộng sản Đông Dương. Bùi Ngọc Hoàng ngày càng giác ngộ và tha thiết xin vào Đảng. Đồng chí Nguyễn Thuyên giới thiệu ông với đồng chí Lê Chưởng, Bí thư Xứ ủy và đồng chí Ngô Huy Diễn, Tỉnh ủy viên nằm vùng, đề nghị kết nạp cả hai anh em họ Bùi. Lần lượt ông Tùng và sau đó hai ngày, ông Hoàng đều được kết nạp Đảng tại khu Mả Vôi và đều do một người đứng ra giới thiệu là ông Ngô Huy Diễn. Ông Kiệt nhớ lại: “Đó là một đêm tháng 6-1940. Trăng khuyết nên nhìn mặt nhau chỉ thấy mờ mờ. Mả Vôi là khu nghĩa địa cách xa làng xóm. Chọn địa điểm này là để giữ bí mật, không ai dòm ngó. Buổi lễ không cờ, hoa, giấy tờ, chỉ có 3 người là tôi, Bùi Tùng và anh Diễn. Tôi nhớ là đã giơ tay lên thề 3 lần, thiêng liêng lắm!”. Như vậy ở Điện Tiến, ngoài chi bộ Châu Bí, nay có thêm chi bộ của Thái Sơn là những hạt giống đỏ đầu tiên của Đảng.

Không lâu sau đó, cũng ở Mả Vôi, đến lượt hai ông Hoàng và ông Tùng làm lễ kết nạp cho đảng viên mới là Phạm Quang. Gây dựng cách mạng chưa tới hai năm thì bị lộ, ông Hoàng bị bắt giam cùng với Bí thư chi bộ Bùi Tùng. Bị đánh đập tàn nhẫn nhưng ông cương quyết không khai. Không có bằng chứng, một năm sau, ông được trả tự do. Biết đã lộ, không thể hoạt động ở quê nhà được nữa, ông Hoàng thoát ly ra Huế làm cu ly, bắt liên lạc với các đồng chí ngoài đó và tiếp tục hoạt động, rồi được kết nạp Đảng lại vào năm 1945. Cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, ông mải miết theo các chiến trường với những trận đánh ngày càng dồn dập. Biết địch tìm cách giết mình cho bằng được, ông nói với cấp trên cho đổi tên để tránh hiểm họa. Được đồng ý, ông đổi thành Vương Tuấn Kiệt. Giải thích vì sao chọn cái tên này, ông trả lời: “Vương là ông Vương Thừa Vũ, một vị tướng giỏi cầm quân lúc đó. Tuấn Kiệt là khẳng định chí nam nhi tung hoành”. Làm Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 319, Trung đoàn 101, ông có những trận để đời, đặc biệt là trận đánh đồn Hà Thanh nổi tiếng, tháng 7-1948. Tháng 8 năm đó, ông được tặng Huân chương Chiến công hạng ba vì thành tích ở chiến trường Thừa Thiên-Huế.

Tập kết ra Bắc trong đội hình Sư đoàn 325 rồi lại vào Nam chiến đấu, làm Tham mưu phó, Tham mưu trưởng Mặt trận B3 Tây Nguyên, rồi Phó tư lệnh Quân khu 5, đời binh nghiệp của vị tướng có cái tên thật đẹp này vô cùng sôi động với bao chiến công đáng nhớ. Nhưng ông nhớ hơn cả là buổi kết nạp Đảng ở khu Mả Vôi 75 năm trước. Đêm ấy trăng khuyết, nhưng có người thanh niên tuổi 20 vẹn nguyên tình yêu với Đảng.

Bài và ảnh: HỒNG VÂN