QĐND - “Vậy là sau nhiều năm mong ước, giờ đây chúng tôi đã có nơi thờ phụng, khói hương, thể hiện niềm tri ân với những người có công với dân, với nước chẳng may thiệt phận. Xin được cảm ơn sự quan tâm hỗ trợ của Bộ Quốc phòng…”-Bác sĩ Lâm Quang Đạo, Giám đốc Trung tâm Điều dưỡng Thương binh Nho Quan xúc động nói với tôi như vậy khi đứng trước Nhà tưởng niệm người có công với Tổ quốc mới được khánh thành…

Thiêng liêng “một chốn đi về”!

Người dân xóm Cối, thuộc xã Đồng Phong, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình quen gọi Trung tâm Điều dưỡng Thương binh Nho Quan bằng cái tên giản dị, dễ nhớ từ thời mới thành lập: “Trại Thương binh C”. Mấy chục năm qua, “Trại Thương binh C” gắn liền với hình ảnh những anh thương binh tâm thần mặt ngẫn ngờ ngây dại… Giám đốc Trung tâm Lâm Quang Đạo nói với tôi rằng, nhiều người bị di chứng của chiến tranh, không thể nhớ được quê quán, gia đình. Thời chiến tranh, thương binh được chuyển từ chiến trường miền Nam ra đưa vào trung tâm khá nhiều, không ít người thất lạc giấy tờ, đơn vị. Do vết thương quá nặng, khi họ qua đời, trung tâm không biết địa chỉ để thông báo cho địa phương, gia đình. 85 thương binh đã lặng lẽ ra đi như thế. “Số thương binh này được chúng tôi an táng vào một nghĩa trang gần đơn vị. Hằng năm, trung tâm tổ chức giỗ tập thể cho các anh vào dịp Tết Nguyên đán và Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7). Ước nguyện của cán bộ, y sĩ, bác sĩ và thương binh, bệnh binh của trung tâm là có một nhà tưởng niệm để thờ phụng, khói hương, tri ân linh hồn những người đã vì dân, vì nước mà đứt đoạn tuổi xuân. Nhưng vì điều kiện kinh phí có hạn, mong muốn thành tâm đó vẫn chưa thực hiện được”-Giám đốc Lâm Quang Đạo bộc bạch với tôi.

Thượng tướng Nguyễn Thành Cung, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, thăm thương binh tại Trung tâm Điều dưỡng Thương binh Nho Quan dịp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014.

Cũng là một sự tình cờ. Vào dịp kỷ niệm Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27-7-2012), khi đến thăm trung tâm, Thượng tướng Nguyễn Thành Cung, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã thấu tỏ tâm nguyện này. Thượng tướng hứa sẽ chỉ đạo các cơ quan chức năng hỗ trợ, tạo điều kiện để trung tâm có một nơi hương khói, tri ân những người đã khuất. Với sự vào cuộc rất trách nhiệm của Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị) và một số doanh nghiệp, đặc biệt là Tổng công ty Cổ phần Phát triển Thái Sơn, Nhà tưởng niệm người có công với Tổ quốc tại trung tâm đã hoàn thành với kinh phí hơn 1,2 tỷ đồng. Nhà tưởng niệm rộng hơn 50m2, cột hiên bằng đá xanh có chạm trổ hoa văn tinh xảo, mái ngói vẩy rồng; cửa, khung nhà và ban thờ làm bằng gỗ lim. Phía ngoài là một khuôn viên đẹp, có tường bao, đằng trước có hồ nước lấp ló hoa súng, hai bên thấp thoáng bóng dừa…

Sau khi thắp nén nhang lên bàn thờ, chắp tay thành kính, anh Nguyễn Trung Hậu, Trưởng phòng Tổ chức-Hành chính của trung tâm xúc động nói: “Hôm nay là ngày giỗ của bác Đoàn Văn Song, quê ở Nam Định, còn hôm qua là ngày giỗ của bác A Canh, quê ở tận Gia Lai. Từ ngày có nhà tưởng niệm, tất cả thương binh, bệnh binh mất tại trung tâm đều được giỗ riêng chứ không phải giỗ tập thể như trước. Dù chỉ là bát cơm, quả trứng, đĩa hoa quả… đặt trên ban thờ, nhưng đó là tấm lòng thành kính của chúng tôi. Nhờ Bộ Quốc phòng, anh linh của những người có công với Tổ quốc mất tại nơi đây đã có một chốn thiêng liêng đi về”!

Tri ân thầm lặng

Cần phải nói rằng, những năm gần đây, khi có dịp vào trung tâm, nhiều người đã không còn “sợ” thương binh tâm thần nữa. Rất ít khi nghe thấy những tiếng hô “xung phong”, “pằng pằng” như trước. So với lần đầu tôi đến đây ít năm, trung tâm đã đổi thay rất nhiều về cảnh quan, diện mạo. Điều kiện chăm sóc và điều dưỡng thương binh, bệnh binh bị tâm thần cũng ngày càng tốt hơn trước. Anh Nguyễn Vũ Thiện, Phó giám đốc Trung tâm không giấu nổi niềm cảm kích khi nhắc đến các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện để trung tâm phát triển và hoàn thành nhiệm vụ; được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động, nhất là sự hỗ trợ tích cực của Bộ Quốc phòng và các cơ quan, doanh nghiệp thuộc bộ. Anh Thiện kể: Từ tháng 7-2012 đến nay, Thượng tướng Nguyễn Thành Cung đã hai lần về thăm và trao quà của Bộ Quốc phòng tặng trung tâm, trong đó có một xe cứu thương chuyên dụng, máy phục hồi chức năng, điều hòa nhiệt độ, máy giặt, ti vi… Tổng trị giá tiền và hiện vật khoảng 2,5 tỷ đồng. Các cơ quan, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng cũng đã xây 13 nhà tình nghĩa tặng thương binh của trung tâm. Cùng với đó, thực hiện Chỉ thị 97 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã có 4 con em thương binh được nhận vào công tác trong quân đội, hai trường hợp nữa đang làm hồ sơ.

Xuân này, cán bộ, y sĩ, bác sĩ, điều dưỡng viên và thương binh, bệnh binh của Trung tâm Điều dưỡng Thương binh Nho Quan có một địa điểm mới để tri ân, đó là đến dâng hương tại Nhà tưởng niệm người có công với Tổ quốc. Một nghĩa cử lặng thầm thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

Bài và ảnh: LÊ THIẾT HÙNG