QĐND - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh (CCB) huyện Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị), Thượng tá Lê Văn Hói sôi nổi hẳn lên khi chúng tôi đề nghị ông kể chuyện về hoạt động của các CCB Bộ đội Trường Sơn trên địa bàn. Huyện Hướng Hóa giáp huyện Sê Pôn của tỉnh Sa-vẳn-na-khệt của nước bạn Lào, là một trong những khu vực trọng điểm của tuyến đường Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ông Hói hiện là Trưởng ban liên lạc Bộ đội Trường Sơn huyện Hướng Hóa, nên ký ức những ngày ở Đoàn 559 và chuyện của những CCB Trường Sơn hôm nay, với ông luôn đầy ắp.

Đi về xã A Dơi, cách trung tâm huyện Hướng Hóa 40km là trang trại của ông Hồ Mơ. Là người Vân Kiều, ông Hồ Mơ giác ngộ cách mạng từ rất sớm. Ông tham gia bộ đội, làm nhiệm vụ ở đại đội kho của Đoàn 559-Bộ đội Trường Sơn. Ông Hồ Mơ cùng với bộ đội, thanh niên ở các bản của huyện Hướng Hóa “cõng” xe tăng vào đánh trận Làng Vây trong Chiến dịch Đường 9-Khe Sanh mùa xuân năm 1968. Ở tuổi ngoài 70, là thương binh hạng 3/4 nhưng ông Hồ Mơ vẫn khá nhanh nhẹn và khỏe mạnh. Ông là chủ của trang trại với hơn 50 con trâu, bò, trồng gần 10ha cao su, sắn, chuối, lúa nước và hơn 1ha ao cá, nhận bảo vệ hơn 50ha rừng phòng hộ. Cảm động nhất là chuyện ông Hồ Mơ vượt qua các tập tục lạc hậu, “nhặt” trẻ mồ côi bị bỏ trong rừng sâu về nuôi. Hơn 30 năm qua, ông đã nuôi 13 trẻ mồ côi như thế, trong đó có 10 đứa con đã trưởng thành, được ông xây dựng nhà cửa, lấy vợ, gả chồng, tạo lập cơ nghiệp làm ăn. Ông còn lặn lội gùi đất, đá, san núi làm đường, để đến bây giờ có con đường ô tô đi được về bản.

Các CCB Bộ đội Trường Sơn huyện Hướng Hóa trao đổi trên bản đồ, xác định vị trí mộ liệt sĩ.

Chủ tịch Hội CCB Lê Văn Hói phấn khởi nêu hàng chục hộ CCB, Bộ đội Trường Sơn làm kinh tế giỏi, có thành tích tiêu biểu xuất sắc trong công tác, trọn nghĩa vẹn tình với đồng đội. Ông giới thiệu với chúng tôi về ông Đặng Hiền Lương, nhà ở số 3B, thị trấn Khe Sanh. Hơn một năm trước, ông Lương là Đội trưởng Đội tìm kiếm quy tập mộ liệt sĩ của huyện hội. Công việc tự nguyện, với trách nhiệm, nghĩa tình với đồng đội, các ông đã tìm được hàng chục hài cốt liệt sĩ, đưa về an táng tại Nghĩa trang Liệt sĩ huyện Hướng Hóa. Ông Lương nhớ mãi chuyến đi tìm mộ liệt sĩ ở bản Pơ Lu, huyện Tu Muồi, tỉnh Xa-la-van (Lào). Thông tin mong manh từ người thu mua phế liệu về một cái biển tên bằng sắt, thế là ông cùng một số đội viên Đội tìm kiếm quy tập mộ liệt sĩ của Hội CCB huyện lặn lội sang tận huyện Tu Muồi. Giai đoạn 1966-1971, ông Lương là cán bộ giáo viên của Trường Quân chính Quân khu Trị-Thiên. Nhà trường đứng chân trên địa bàn huyện Tu Muồi. Thời gian trôi, cảnh vật thay đổi, nhưng bằng trí nhớ và quá trình lần theo các dấu tích, ông đã tìm được mộ liệt sĩ Trần Thị Thanh Hương, quê ở huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ. Nhưng mộ liệt sĩ Hương lại lẫn vào “rừng ma” của bà con địa phương. Muốn mang hài cốt liệt sĩ ra khỏi “rừng ma” về an táng tại Nghĩa trang Liệt sĩ huyện, đội của ông phải làm thủ tục “cúng ma” theo tục lệ của bà con. Khi đồng đội về yên nghỉ ở nghĩa trang rồi, ông Lương mới cảm thấy trong lòng nhẹ nhàng hơn. 

Trường Sơn-Đường 9-Khe Sanh-Làng Vây, những địa danh lịch sử oai hùng đang được những CCB huyện Hướng Hóa viết tiếp và truyền thụ cho thế hệ trẻ. Ông Lê Văn Hói tự hào: Huyện Hướng Hóa là đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân, nên việc phát huy truyền thống cách mạng được các cấp bộ Đảng và Hội CCB huyện rất coi trọng. Hằng năm, hội đón hàng trăm lượt đoàn khách tập thể, hàng nghìn người vào tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu các di tích lịch sử, chiến tranh trên địa bàn và tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ. Những CCB Bộ đội Trường Sơn làm hết sức mình, trọn nghĩa vẹn tình, để mảnh đất lịch sử này xứng đáng với sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ và sự tin yêu của quân, dân cả nước.

Bài và ảnh: TRƯỜNG SƠN