Lão đồng chí 105 tuổi đời, 85 tuổi Đảng

QĐND - Ông là Phan Ngọc Bích (bí danh Việt Hồng), một trong những “hạt giống đỏ” đầu tiên của tỉnh Phú Yên. Ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam tháng 10-1930 và vừa bước sang tuổi 105. Tính đến thời điểm hiện tại, ông là người hiếm hoi ở Việt Nam vinh dự được đón nhận Huy hiệu 85 tuổi Đảng.

Tuy đã bước qua tuổi “bách tuế” từ nhiều năm nay, nhưng mỗi khi nhắc lại kỷ niệm về những năm tháng tham gia cách mạng, ông vẫn còn nhớ như in: “Tôi mồ côi cha từ năm lên 6, sau đó không lâu thì mẹ ra đi biệt tích. Sống với ông bà nội, tôi theo nghề hớt tóc, được học vài con chữ. Năm tôi 18 tuổi thì ông bà lần lượt qua đời...”.

Lãnh đạo tỉnh Phú Yên thăm lão đồng chí Phan Ngọc Bích.Ảnh: TUY HÒA.

Câu chuyện ông Phan Ngọc Bích kể giúp chúng tôi hiểu thêm về thời kỳ đầu của cuộc đấu tranh đầy cam go và ác liệt. Vào thời điểm đó, thanh niên ở quê ông rất thích đọc Báo Tiếng Dân, một tờ báo do cụ Huỳnh Thúc Kháng làm chủ bút. Tờ báo này khơi dậy cho người đọc tinh thần tự tôn dân tộc, nhất là bồi đắp cho lớp trẻ một lý tưởng cách mạng cháy bỏng. Năm 1928, tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên thành lập và hoạt động tại Phú Yên. Tại thị trấn La Hai (huyện Đồng Xuân), tổ chức Hưng nghiệp hội cũng ra đời nhằm tập hợp, giác ngộ thanh niên làm cách mạng. Thanh niên Phan Ngọc Bích được đồng chí Phan Lưu Thanh (thành viên của Hưng nghiệp hội La Hai) trực tiếp dìu dắt.

Nhiệm vụ đầu tiên đồng chí Phan Lưu Thanh giao cho Phan Ngọc Bích là vào phủ lỵ Tuy Hòa rải truyền đơn. Trong vai người hớt tóc dạo, Phan Ngọc Bích mua vé vào xem cải lương rồi rải truyền đơn trong rạp hát, sau đó rải dọc theo các trụ đèn từ nhà hát đến chợ Tuy Hòa. Việc làm này gây náo động trong hàng ngũ địch. Sau một thời gian thử thách và tiếp tục được sự bồi dưỡng của đồng chí Phan Lưu Thanh, ngày 5-10-1930, Phan Ngọc Bích vinh dự được kết nạp Đảng. Chi bộ 9 đảng viên của Phan Ngọc Bích là những “hạt giống đỏ” ươm mầm để đến tháng 1-1931, Tỉnh ủy lâm thời Phú Yên được thành lập do đồng chí Phan Lưu Thanh làm Bí thư Tỉnh ủy.

Tháng 2-1931, Phan Ngọc Bích được Xứ ủy Trung Kỳ điều ra công tác ở Phân ban Tuyên huấn Xứ ủy, đóng ở Quy Nhơn-Bình Định, phụ trách chủ yếu là in ấn tài liệu của Đảng và truyền đơn. Sau đó, ông được giao nhiệm vụ trở lại Tuy Hòa xây dựng phong trào. Ban ngày, ông làm công cho một nhà may, ban đêm làm nghề xích lô kéo. Nhờ vậy, ông đã có điều kiện giác ngộ một số anh em phu xe, công nhân ở nhà thương cùng đông đảo học sinh, tổ chức kết nạp họ vào Đảng và thành lập Chi bộ Nhạn Đà ở Tuy Hòa, là chi bộ đầu tiên của đồng bằng Tuy Hòa. Sau sự kiện này, Phan Ngọc Bích về báo cáo lại với Tỉnh ủy đóng ở Sông Cầu thì bị địch bắt. Địch dùng nhiều cách tra tấn dã man nhưng không khai thác được gì, cuối cùng chúng phải giao ông cho lý trưởng địa phương quản chế tại xã.

Năm 1935, Phan Ngọc Bích được giao nhiệm vụ củng cố, gây dựng phong trào ở huyện Sơn Hòa; làm Chủ nhiệm Việt Minh lãnh đạo Cuộc khởi nghĩa Tháng 8-1945 ở miền tây Phú Yên và quản lý phân xưởng chế tạo vũ khí tại đây. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, làm Trưởng ban Vận động cán bộ sản xuất thuộc Bộ Lao động. Được một thời gian, ông xung phong vào “đất lửa” Quảng Bình tham gia sản xuất, trở thành Phó giám đốc Nông trường Lệ Ninh. Sau ngày đất nước thống nhất, ông nghỉ hưu và về lại quê hương Phú Yên, sống thanh thản cho đến nay…