Hắc bạch công tử ở giải F1

QĐND - Khủng hoảng tài chính, bất ổn chính trị, giá dầu lao dốc… chẳng điều gì có thể khiến Giải đua xe công thức 1 (F1) ngừng lăn bánh trên những chặng đua trải đầy mỹ kim. F1 không chỉ là cuộc đua tốc độ số 1 hành tinh của các hãng xe ô tô danh tiếng, mà còn là nơi các “hắc bạch công tử”-ông chủ đội đua: Ferrari, Mercedes, Red Bull, Lotus, Force India… thi xem ai đốt tiền nhanh hơn.

Từ 1USD năm 2004 đến 390 triệu USD mùa giải 2014

Để kiếm tiền, bạn có thể đầu tư vào nhiều kênh, từ nhà đất, cổ phiếu, trồng rừng, làm thủy điện, bán hàng ăn, mở doanh nghiệp… chứ không ai đầu tư vào F1 cả. ở giải đấu ngốn tiền này, các đội đua phải chi rất nhiều tiền thì mới có thể giành chiến thắng. Chiến thắng ở đây là thương hiệu, là giá trị của động cơ, là biểu tượng của sức mạnh, của phân khúc thị trường và trên hết là cuộc đấu trăm năm không ngừng giữa các hãng xe ô tô trứ danh.

Thành tích đi xuống mấy năm nay nhưng Alonso vẫn lĩnh lương cao nhất làng F1. Ảnh: Formula1

Red Bull bước chân vào làng xe F1 năm 2004 khi họ mua lại đội Jaguar từ Ford với giá tượng trưng 1USD. Ngân sách hoạt động năm 2005 của Red Bull là 100 triệu USD thì tới mùa giải 2014, con số này đã chạm mốc 390 triệu USD. Để có 4 chức vô địch thế giới (2010, 2011, 2012, 2013), đến giờ Red Bull đã chi tổng cộng 1,2 tỷ USD. Tính thêm cả chi phí cho đội đua đàn em Toro Rosso thì Red Bull đã đổ vào F1 thêm 500 triệu USD.

Nhưng chẳng phải hãng xe hơi nào cũng có đủ tiền để đầu tư vào F1 dù ai cũng biết rằng, giải đấu này là một kênh đầu tư, quảng bá cho thương hiệu vô cùng lợi hại. Mạnh về tiềm lực tài chính như Honda, Toyota nhưng cũng có lúc phải vẫy cờ trắng, “xin tạm dừng cuộc chơi” cách đây vài ba năm. Mercedes cũng đầu tư hàng trăm triệu ơ-rô mỗi mùa giải nhưng lời đâu chẳng thấy, chỉ thấy lỗ xanh mặt. Trong số các đội đua tham dự mùa giải 2014, chỉ có Ferrari, McLaren là thực lãi nhưng số lãi này chẳng đủ trả lương cho các tay đua chủ lực của đội.

Ngay cả các địa điểm tổ chức một chặng đua F1 cũng phải bỏ ra khoản kinh phí không nhỏ chút nào. Đầu tiên phải tính tới tiền xây dựng một trường đua tốn kém hàng trăm triệu USD. Thứ đến là phí tổ chức một chặng đua. ở châu á, phí tổ chức một chặng đua đắt nhất là ở Ma-lai-xi-a (67 triệu USD), kế đến là UAE (66 triệu USD), Xin-ga-po (65 triệu USD). Mức phí trung bình đối với các đơn vị tổ chức hiện là 29 triệu USD và còn tăng nữa khi có thêm nhiều chặng đua mới tổ chức ở châu á. Nhiều cuộc đua diễn ra tại châu á được các chính phủ nước chủ nhà “bao” tiền phí, vì F1 còn giúp quảng bá đất nước sở tại; trong khi các quốc gia châu âu, Bắc Mỹ thì không cần đến F1 để làm điều đó. Một chặng đua ở I-ta-li-a chỉ tốn 7 triệu USD, trong khi ở Công quốc Mô-na-cô là 0USD.

Sức hút từ đâu?

Tập đoàn Formula One (F1)-đơn vị nắm thương quyền Giải F1-được hợp thành từ khoảng 35 công ty. Các công ty này đầu tư mọi nơi trên thế giới, từ Anh, Thụy Sĩ, Đức cho tới Trung Quốc, Nhật Bản, Vê-nê-du-ê-la… Nhưng công ty mẹ (của Tập đoàn Formula One) là Delta Topco. Vì thế, Delta Topco có thể xem là chủ sở hữu thực tế của Giải F1. Cổ đông lớn nhất của nó là CVC Capital Partners với 35,5% cổ phần. Cổ đông lớn thứ hai là một công ty Mỹ có tên Waddell and Reed-nắm 20% cổ phần. Cổ đông lớn thứ ba là Lehman Brothers, nắm 12% cổ phần. Quỹ tín thác gia đình Bernie Ecclestone's nắm giữ khoảng 10% và riêng tỷ phú Ecclestone sở hữu khoảng 5% cổ phần. Tóm lại, cấu trúc sở hữu của F1 rất phức tạp nhưng chỉ thấy thiên hạ mong có cổ phần trong tập đoàn này, chứ chưa thấy ai muốn rút chân ra.

F1 là mảnh đất màu mỡ cho những tay buôn lọc lõi, chỉ cần một ánh mắt liếc nhìn đã ra cả đống mỹ kim. Thế nên, không phải vô cớ F1 có quyền năng riêng của mình, đó là được phép quảng cáo thuốc lá, rượu bia ở các chặng đua (trừ các nước Hồi giáo). Một thập kỷ qua, nền kinh tế thế giới trải qua không ít đợt suy thoái nhưng doanh thu của F1 chỉ có tăng. Năm 2005, doanh thu của F1 là 1 tỷ USD; năm 2010 là 1,42 tỷ USD và kết thúc mùa giải 2014, Forbes-tạp chí uy tín của Mỹ đã thống kê, giải đua xe tốc độ này có doanh thu 1,7 tỷ USD.

Nếu đem chia “chiếc bánh ngọt” 1,7 tỷ USD này thì các đội đua được nhận 63%. Phần còn lại được chia cho các công ty nằm trong Tập đoàn Formula One. Tiền doanh thu của F1 đến từ bản quyền truyền hình, tổ chức sự kiện, đồ lưu niệm, phí tổ chức và từ các nhà tài trợ. Riêng về nhà tài trợ thì mùa giải 2014, một công ty thuốc lá góp 100 triệu USD, Vodafone tài trợ 75 triệu USD, Petronas góp 55 triệu USD…

Dù các đội đua đã được chia phần lớn trong doanh thu của F1 nhưng sự kiện Honda, rồi Toyota lặng lẽ rời cuộc chơi đã cho thấy F1 là cỗ máy “đốt” tiền kinh khủng. Nhưng tại sao F1 vẫn hấp dẫn các nhà đầu tư đến vậy? Theo Forbes, giá trị quảng bá của Red Bull với F1 đã đạt tới con số đáng mơ ước 1,6 tỷ USD. Trong mùa giải đại thắng 2014 vừa qua, đội đua Mercedes đem lại trị giá quảng bá cho Petronas và Daimler lần lượt là 450 và 400 triệu USD. Và theo số liệu của các hãng truyền hình trả tiền, có tới hơn 400 triệu khán giả trung thành với F1, với 19 chặng đua trải dài trên 5 lục địa nên sức hút của F1 là không thể "cân đong đo đếm".

Tay lái F1-quán quân về kiếm tiền

Alonso đang đầu quân cho Ferrari nhận lương 40 triệu USD/mùa giải. Dù thành tích mấy mùa giải vừa qua không có gì nhưng tay lái người Tây Ban Nha Alonso chỉ chịu đầu quân cho đội đua McLaren nếu nhận được mức lương hơn 40 triệu USD/năm. Đương kim vô địch thế giới Hamilton thì nhận lương khiêm tốn hơn, 25 triệu USD/mùa giải trong màu áo Mercedes, nhưng giới thạo tin cho rằng, với chức vô địch cá nhân và đồng đội ở mùa giải 2014, chắc chắn Hamilton được Mercedes tăng ít nhất 10% tiền lương. “Đen" nhất có lẽ là tay đua 4 lần vô địch thế giới (2010, 2011, 2012, 2013), Vettel chỉ nhận lương 20 triệu USD/năm ở đội đua Red Bull. Hiện có tin ở mùa giải 2015, Vettel sẽ đầu quân cho Ferrari với mức lương 41,5 triệu USD/mùa giải. Những tay đua hết thời như Massa cũng nhận tròn 10 triệu USD/mùa giải từ Ferrari.

THU HIỀN