“Cầm thư Bác,chúng con cầm chiến thắng”

Miền Nam đọc thư Bác

Sông Hiền Lương bồi hồi

Trời Cà Mau giàn giụa nước mắt rơi.

QĐND - Ấy là những câu thơ trong bài thơ “Mặt trời thân yêu” của nhà thơ Ca Lê Hiến-Lê Anh Xuân (1940-1968) nói về tấm lòng của đồng bào và chiến sĩ miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước với Bác Hồ, cụ thể ở đây là Thư chúc Tết của Người.

Kể từ năm 1946 cho đến khi qua đời, hằng năm, thường là trước Tết hai, ba tháng, Bác Hồ đã nhắc nhở các cơ quan, ban, ngành chuẩn bị Tết cho đồng bào, chiến sĩ. Riêng Bác cũng tự mình chuẩn bị thiếp “Chúc mừng năm mới” để kịp gửi đến quân và dân những nơi xa xôi như miền núi, hải đảo, cán bộ, kiều bào ta ở nước ngoài, đặc biệt là chiến sĩ, đồng bào miền Nam đang chiến đấu chống giặc Mỹ xâm lược.

Nhà thơ Lê Anh Xuân (trái), chị Loan-vợ nhà văn Anh Đức và nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu năm 1964. Ảnh tư liệu. 

Đón thư Bác đã trở thành một mỹ tục suốt hơn 20 năm của đồng bào, chiến sĩ cả nước. Thư chúc Tết của Bác thường là những vần thơ giản dị, dễ nhớ, dễ hiểu nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu sắc. Mỗi bài thơ của Người vừa có giá trị văn học, vừa có giá trị lịch sử nhân văn sâu sắc.

Một trong những niềm xúc động sâu sắc của đồng bào miền Nam trong những năm chống Mỹ, cứu nước là cứ vào dịp Tết đến, Xuân về, mọi người lại náo nức đón nhận thư Bác trên làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam. Bài thơ “Mặt trời thân yêu” của nhà thơ Lê Anh Xuân (Ca Lê Hiến)-Anh hùng LLVT nhân dân viết trước khi hy sinh hơn một năm-mùa xuân năm 1967, cũng là năm Bác Hồ viết bài “Thơ chúc mừng năm mới”-1967 với nội dung như sau:

Xuân về xin có một bài ca,

Gửi chúc đồng bào cả nước ta:

Chống Mỹ hai miền đều đánh giỏi,

Tin mừng thắng trận nở như hoa!

Bài thơ được viết khi tác giả đang công tác, chiến đấu ở chiến trường miền Nam:

Chúng con đón thư Bác

Khu rừng Tây Ninh vừa chôn nghìn xác giặc

Thư Bác đến với cán bộ, chiến sĩ, đồng bào miền Nam như “tiếng hót mùa xuân”, như những “cơn mưa đầu mùa tươi mát”, để “đất cháy na-pan vụt xanh ngắt”. Thư Bác đến là niềm vui, là nỗi xúc động đến rưng rưng, nghẹn trào đã được Lê Anh Xuân khái quát thật sinh động:

Miền Nam đọc thư Bác

Sông Hiền Lương bồi hồi

Trời Cà Mau giàn giụa nước mắt rơi.

Thư Bác là ước mơ, là lời non nước:

Ôi thư Bác

Xanh biếc ước mơ

Đỏ thắm lá cờ

Đang vẫy gọi miền Nam xốc tới

Thư chúc Tết của Bác đã đồng hành với người chiến sĩ trên những chặng đường hành quân chiến đấu, như là một thứ vũ khí, đồng thời lại như niềm tin chiến thắng:

... Chiến thắng nối nhau dài như

dòng Cửu Long rực rỡ

Hối hả chảy vào lịch sử

Đường chúng con đi có Bác

soi đường

Có mặt trời thân yêu xóa bóng đau thương

Có sắc núi Ba Vì, Tam Đảo

Đã chia bớt mùa xuân làm lá ngụy trang

Có mười bảy triệu tình miền Bắc

Đang ngày đêm sớt máu cho miền Nam

Và có vũ khí nào hơn vũ khí

Ấy là lời Bác Hồ:

“Không có gì quý hơn độc lập, tự do”

Và như là một sự khẳng định, như một lời tiên đoán: Cầm thư Bác, chúng con cầm chiến thắng, mùa Xuân năm 1975, quân và dân ta đã có một mùa xuân tuyệt đẹp-mùa Xuân đại thắng: Ta về Sài Gòn giữa mùa xuân tuyệt đẹp/ Vũ khí trong tay, Thư chúc Tết Bác Hồ (“Mùa xuân Sài Gòn, mùa xuân chiến thắng”-Lê Anh Xuân).

NGÔ VĨNH BÌNH  (Rút trong tập “Hồ Chí Minh với văn nghệ sĩ - Văn nghệ sĩ với Hồ Chí Minh”, tập 7, Nxb Hội Nhà văn, 2014, tr 260, 261, 262)