QĐND - Là một người mê nhiếp ảnh và sưu tầm ảnh lịch sử, tôi có được những bức ảnh quý về Tết Trung thu độc lập đầu tiên năm 1945 ở Hà Nội, mà tôi là một nhân chứng.

Trước khi phá cỗ đón Tết Trung thu độc lập đầu tiên, các anh chị phụ trách tổ chức cho thiếu nhi tập đánh trận giả trên phố quanh hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh tư liệu.

Lúc bấy giờ, các phố: Hàng Bồ, Phúc Kiến (nay là phố Lãn Ông), Hàng Thiếc, Cửa Đông, Hàng Vải Thâm (nay là phố Hàng Vải), Hàng Sắt, Hàng Đồng, Hàng Mã, Chợ Đồng Xuân được đặt tên là khu Đông Thành. Năm đó, tôi gần 10 tuổi, được tham gia Đội Nhi đồng cứu quốc khu Đông Thành, Hà Nội. Khi đó, cả Hà Nội sôi sục khí thế cách mạng. Các đoàn thể trong phố, gồm Đoàn Thanh niên cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc, Phụ lão cứu quốc, Nhi đồng cứu quốc... tụ họp sinh hoạt ở khu Đông Thành, nay là quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội.

Tôi năn nỉ xin tiền bố mẹ đến phố Hàng Đàn (nay là phố Hàng Quạt) mua một cây súng gỗ vác vai; đầu đội mũ chào mào, mặc sơ mi trắng, quần ka-ki xanh, chân đi dép cao su. Chúng tôi tập hợp thành đội ngũ chỉnh tề cầm cờ đỏ sao vàng bước đều theo nhịp trống cà dinh (trống ếch) diễu hành qua các phố hát vang lời bài hát “Nhanh bước nhanh nhi đồng theo cờ đỏ sao vàng...”.

Đêm Trung thu độc lập đầu tiên, chúng tôi tham gia diễu hành quanh Hồ Gươm, từ phía nhà Thủy Tạ đến nhà khai trí Tiến Đức. Các anh chị phụ trách và ban tổ chức kê bàn ghế dọc ven hồ, phủ khăn trắng, bày nhiều bánh dẻo, bánh nướng, hoa quả... đón Tết Trung thu.

Đội Nhi đồng khu phố Đông Thành được tham gia đánh trận giả chống quân Pháp xâm lược nước ta. Mỗi đội viên được trang bị một túi vỏ bưởi làm vũ khí. Toàn đội dàn quân bên bờ hồ Hoàn Kiếm. Đúng 20 giờ, từ phía ngoài bờ Hồ, các đoàn thuyền của “quân Pháp” lăm le đổ bộ lên bờ. “Quân” nhi đồng trên bờ dùng “vũ khí” bằng vỏ bưởi ném như mưa vào thuyền “quân Pháp”, khiến "địch" không thể đổ bộ lên bờ được và phải tháo chạy. Tiếng reo hò chiến thắng vang dội cả mặt hồ. Chúng lại tìm cách đổ bộ chỗ khác, nhưng đều bị đẩy lùi và phải tháo chạy. Bà con bên hồ reo hò, tin chiến thắng lan nhanh; lễ khao quân phá cỗ Trung thu bắt đầu quanh hồ Hoàn Kiếm. “Đội quân” nhi đồng tập hợp đội ngũ diễu hành xung quanh hồ hát vang: “Nhanh bước nhanh nhi đồng theo cờ đỏ sao vàng...”.

70 năm đã qua, lớp nhi đồng chúng tôi ngày ấy, nay đã ở tuổi tám mươi, nhưng những kỷ niệm đầu đời được chứng kiến và đón Tết Trung thu độc lập đầu tiên ở Hà Nội trong những ngày sục sôi cách mạng, vẫn khắc sâu mãi trong tâm trí với niềm vui và tự hào khôn xiết.

TRỊNH ĐÌNH TIẾN