QĐND - Cứ vào dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, người dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu lại tự hào nhớ về sự kiện lịch sử diễn ra trên quê hương mình tại khu vực Nhà Tròn, TP Bà Rịa cách đây 70 năm.

Ông Cao Hồng Thanh, năm nay đã 88 tuổi, ngụ tại phường Phước Hiệp, TP Bà Rịa, cho biết: Nhà Tròn thực chất là tháp nước do thực dân Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ 20. Trong những ngày cả nước nổi dậy giành chính quyền, mùa Thu 1945, tại khu vực Nhà Tròn diễn ra cuộc mít tinh trọng thể do Ủy ban khởi nghĩa địa phương tổ chức. Đại diện Ủy ban khởi nghĩa đọc lời tuyên bố độc lập, ra mắt chính quyền cách mạng lâm thời đầu tiên ở Bà Rịa vào ngày 25-8-1945. 

Di tích Nhà Tròn, địa chỉ đỏ trong Cách mạng Tháng Tám.

Trước đó, quân, dân Bà Rịa đã tích cực chuẩn bị chờ đón ngày lịch sử trọng đại, giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và bè lũ tay sai phong kiến. Sáng sớm 25-8, với sức mạnh như nước vỡ bờ, những dòng người từ khắp các nơi rầm rập kéo về trung tâm hành chính Bà Rịa mang theo băng cờ, khẩu hiệu, súng, giáo, gậy tầm vông… Đoàn người hô vang khẩu hiệu: “Đả đảo phát xít Nhật”, “Đả đảo đế quốc phong kiến”, “Việt Nam độc lập muôn năm”… Khí thế nổi dậy bừng bừng áp đảo quân địch, buộc chúng phải hạ vũ khí đầu hàng. Thanh niên tiền phong là lực lượng chủ công trong Tổng khởi nghĩa. Họ đã làm nhiệm vụ bảo vệ đội hình, trấn áp kẻ thù, vừa hát vang lời ca hùng tráng, tiến về tập hợp lực lượng tại khu vực Nhà Tròn.

Đúng 8 giờ ngày 25-8, hàng vạn người tề tựu xung quanh tháp nước Nhà Tròn. Một lễ đài uy nghi được dựng lên, có bàn thờ Tổ quốc với lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới. Các đội tự vệ chiến đấu, thanh niên tiền phong, học sinh, đoàn thể quần chúng chỉnh tề đứng xung quanh. Thủ lĩnh thanh niên tiền phong Bà Rịa là Dương Văn Xà lên trước cờ trịnh trọng tuyên bố chính quyền về tay nhân dân, xóa bỏ mọi quyền hành của bè lũ tay sai và phát xít Nhật; đồng thời, kêu gọi các tầng lớp nhân dân ủng hộ chính quyền cách mạng. Hơn một vạn người phấn khởi, xúc động hướng về lá cờ Tổ quốc. Nhớ lại thời khắc đó, ông Cao Hồng Thanh kể tiếp: Tiếng hát “Hành khúc thanh niên” cất lên hùng tráng, tất cả mọi người giơ tay lên chào quốc kỳ. Chính quyền cách mạng lâm thời đầu tiên của Bà Rịa được thành lập trong tiếng tuyên thệ, tiếng hô vang kéo dài chấn động cả thị xã. Cuộc mít tinh biến thành cuộc tuần hành, biểu dương lực lượng qua các tuyến đường trong thị xã. Ai cũng náo nức, vui tươi đón chào một cuộc sống mới. 

Khu vực Nhà Tròn năm xưa, nay đã phát triển thành khu phố khang trang, sầm uất. Dẫu vậy, di tích Nhà Tròn vẫn giữ được nguyên trạng, trở thành địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay.

Bài và ảnh: YẾN LONG – VĂN LUÂN