QĐND - Ngày 19-8-1945, tin Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi ở Hà Nội đã lan về Bắc Ninh quê tôi như ngòi kích nổ dây chuyền. Ở huyện Quế Dương (nay là Quế Võ), sáng 22-8, hàng nghìn quần chúng mang theo cờ đỏ, gậy gộc, giáo mác, bừng bừng kéo về trung tâm huyện, tước vũ khí của đám lính lệ hồn bay phách lạc. Sau này nghe mẹ tôi kể lại, tôi được biết tri huyện Đào Bá Cường từng là chúa tể của cả vùng, thích gì làm nấy nay ngoan ngoãn vâng lời cán bộ Việt Minh, khúm na khúm núm. Đám trẻ chúng tôi cũng vui mừng tột độ, chạy như điên suốt ngày. Chứng kiến các bác, các anh, chị hôm qua còn lầm lũi, cam chịu trước lính Nhật, quan Tây, cường hào, ác bá, nay mã tấu, gậy gộc, hàng ngũ chỉnh tề, tôi vô cùng cảm phục, tự hào, thầm ao ước giá mình lớn hơn chút nữa.

Cuối tháng 8-1945, Ủy ban lâm thời huyện Quế Dương tổ chức đội tuyên truyền cách mạng Tháng Tám. Xã Phù Lãng quê tôi có 10 thanh niên tham gia lực lượng này ngày ngày xếp hàng đôi, nai nịt gọn gàng, giáo mác, gậy tre trên tay hùng dũng diễu hành qua thôn, qua xã tuyên truyền thắng lợi, phổ biến chủ trương của Chính phủ. Tiếp theo là đợt tuyên truyền về Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu năm 1946, rồi bầu Hội đồng nhân dân các cấp.

Đại tướng Phạm Văn Trà. Ảnh: Nguyên Minh.

Việc đầu tiên tôi chứng kiến là chính quyền về tay nhân dân và các đoàn thể huy động sức dân diệt giặc đói theo lời kêu gọi của Bác Hồ. Ở Đồng Sài, chính quyền tịch thu toàn bộ ruộng đất của địa chủ chia cho dân nghèo. Một số địa chủ, phú nông được tuyên truyền vận động đã tự nguyện hiến điền, hiến sản, giảm tô cho người nghèo. Phong trào tăng gia sản xuất được phát động sôi nổi. Các làng, xã đều thành lập Ban vận động tăng gia sản xuất. Huyện cũng đưa lương thực về phát chẩn và cung cấp một phần thóc giống cho dân. Chỉ vài ba tháng sau ngày Cách mạng tháng Tám thành công, ruộng gần, ruộng xa đã phủ xanh bởi các loại rau màu. Một ít khoai lang dỡ vội, bắp ngô bẻ non cũng góp phần đẩy lùi nạn đói. Lúc đó đi qua chợ Lãng, chùa Cao, tôi không còn thấy những bóng người đói lả như những bóng ma vật vờ. Sức dân được vực dậy, sản xuất được phục hồi, bộ mặt làng quê thay đổi từng ngày.

Tưởng rằng người dân quê tôi sẽ mãi mãi được sống trong thanh bình, yên ấm. Nhưng không! Thực dân Pháp chưa từ bỏ mưu đồ thôn tính Việt Nam. Tiếng súng kháng Pháp đã nổ ở Sài Gòn chỉ sau hơn 20 ngày kể từ khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập. Ở xã Phù Lãng cũng như các địa phương khác trong huyện, các phần tử Quốc dân Đảng phản động đã câu kết, lôi kéo một số lý trưởng, cường hào địa chủ ác bá trước đây tuyên truyền nói xấu chính quyền, đả kích chế độ; thậm chí còn mua sắm vũ khí, tổ chức học võ chờ thời cơ. Tình hình trật tự an ninh làng xóm nóng lên từng ngày…

Đã 70 năm qua rồi, nhớ lại những ngày ấy, tôi rất đỗi tự hào, tin tưởng ở thành quả vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám nhưng cũng thấm thía bài học phải luôn đề cao cảnh giác, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng. Dường như ở thời đại nào, trong bối cảnh nào thì đây đó vẫn có những kẻ xấu, những kẻ cơ hội chính trị luôn chờ đục nước béo cò, đi ngược con đường chung của dân tộc. Lực lượng vũ trang phải luôn đi đầu cùng toàn dân đấu tranh làm thất bại âm mưu của chúng…

DUY TƯỜNG – NGUYÊN MINH (ghi)