QĐND - Trận Điện Biên Phủ là trận quyết chiến chiến lược, quyết định thành, bại của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; diễn ra trên một không gian rộng lớn, thời gian dài, cả địch và ta đều có quyết tâm cao nhất trong cuộc đấu trí, đấu lực gay go quyết liệt nhất để giành thắng lợi. Chính vì vậy, chiến dịch này đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ ta và toàn bộ các lực lượng tham gia chiến dịch phải có một ý chí quyết tâm chiến đấu rất cao, kiên trì, bền bỉ, khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, không quản ngại hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, thông minh, sáng tạo, sẵn sàng hy sinh, thực hiện toàn quân một ý chí, quân với dân một ý chí để bảo đảm cho sự toàn thắng của chiến dịch.

Tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta trong Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ được phát huy lên đến đỉnh cao, là sức mạnh vô địch của quần chúng nhân dân, của toàn quân, toàn dân, nhất là quần chúng công-nông đông đảo, thấm nhuần đường lối kháng chiến đúng đắn của Đảng, đã vùng lên chiến đấu vì những nguyện vọng cơ bản và tha thiết của mình, vì độc lập tự do cho Tổ quốc, vì ruộng đất dân cày và để mở đường tiến lên CNXH.

Đảng ta chỉ rõ: “Chiến dịch Điện Biên Phủ đối với tình hình quân sự và chính trị ở Đông Dương, đối với sự trưởng thành của quân đội ta, cũng như đối với sự nghiệp bảo vệ hòa bình thế giới có ý nghĩa rất quan trọng”, và “Toàn dân, toàn Đảng và Chính phủ nhất định đem toàn lực chi viện cho Chiến dịch Điện Biên Phủ và nhất định làm mọi việc cần thiết để giành toàn thắng cho chiến dịch này”.

Bám sát, nắm vững tâm lý, tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ trước khi đi chiến dịch, trong quá trình chuẩn bị, trong và sau thực hành các đợt chiến đấu cam go ác liệt, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Quân ủy-Tổng tư lệnh, Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch, cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đã lãnh đạo, chỉ đạo một cách sát sao, kịp thời, có hiệu quả việc tuyên truyền, giáo dục đường lối, chủ trương của Đảng, xây dựng tinh thần quyết chiến, quyết thắng cho tất cả các tổ chức, lực lượng tham gia chiến dịch.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp duyệt các đơn vị tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ tại Lễ mừng chiến thắng ngay tại mặt trận. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Sự thành công đó là kết quả trước hết của công tác tư tưởng, được biểu hiện tập trung ở việc Đảng lãnh đạo, chỉ đạo tốt hoạt động đấu tranh tư tưởng, với các nội dung, biện pháp đúng đắn, nhạy bén, sắc sảo, linh hoạt, sáng tạo, kịp thời, kiên trì, bền bỉ, liên tục. Ngay từ khi bước vào chiến dịch, chúng ta đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết tư tưởng ngại gian khổ của bộ đội khi hành quân lên Tây Bắc, nảy sinh và tồn tại ở các đại đoàn từ khi chuẩn bị nhận nhiệm vụ, trước hết là trong đội ngũ cán bộ. Đó là tâm tư ngại lên tác chiến trên chiến trường Tây Bắc xa xôi, hiểm trở, đầy gian nan nguy hiểm, muốn được tác chiến ở đồng bằng, được tiến công tiêu diệt địch, giải phóng đồng bằng. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đã tích cực tiến hành công tác tư tưởng một cách chủ động, liên tục, bền bỉ từ trên xuống dưới, từ trong tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy đến quần chúng. Nhờ vậy, tư tưởng ngại khó, ngại khổ đã từng bước được giải quyết, bộ đội chấp hành mệnh lệnh hành quân nghiêm túc, khẩn trương, bí mật lên Tây Bắc, hoàn thành tốt nhiệm vụ chiến đấu ở Lào Cai, Mường Thanh, tạo thế và lực cho Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Đặc biệt, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, cổ vũ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Bộ Tổng tư lệnh đã tạo một luồng sinh khí mới hết sức thuận lợi, giúp chúng ta giải quyết thành công công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng. Trước giờ nổ súng mở màn chiến dịch, cán bộ, chiến sĩ ta nhận được thư của Bác Hồ: “Các chú sắp ra mặt trận. Nhiệm vụ các chú lần này rất to lớn, khó khăn, nhưng rất vinh quang. Các chú vừa được chỉnh quân chính trị và chỉnh huấn quân sự và đã thu được nhiều thắng lợi về tư tưởng và chiến thuật, kỹ thuật. Nhiều đơn vị đã đánh thắng trên các mặt trận. Bác tin chắc rằng các chú sẽ phát huy thắng lợi vừa qua, quyết tâm vượt mọi khó khăn gian khổ để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang sắp tới. Bác chờ các chú báo cáo thành tích để thưởng những đơn vị và cá nhân xuất sắc nhất. Chúc các chú thắng to. Bác hôn các chú!”.

Tuân theo lời Bác, toàn thể cán bộ, chiến sĩ ta đã sẵn sàng. Một không khí hết sức phấn khởi thi đua lập công tràn ngập khắp các trận địa. Tuy nhiên, trong quá trình chuẩn bị chiến dịch, khi thay đổi phương châm tác chiến chiến dịch từ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” đã nảy sinh những vướng mắc trong tư tưởng cán bộ, chiến sĩ. Sự thay đổi phương châm tác chiến chiến dịch từ “đánh nhanh, giải quyết nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” là một quyết định đúng đắn, sáng suốt, thể hiện tầm tư duy chính trị-quân sự sâu sắc, sắc sảo, nhạy bén trước sự chuyển biến của thực tiễn và tinh thần trách nhiệm cao của Đảng ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch trước Đảng, Chính phủ, trước nhân dân và sự phát triển của đất nước ở bước ngoặt quyết định của cuộc chiến tranh. Tuy nhiên, khi thay đổi về phương châm tác chiến chiến dịch đã làm nảy sinh những diễn biến phức tạp về tư tưởng của bộ đội, thể hiện ở sự đấu tranh giằng co trong tư tưởng của mỗi cán bộ, đảng viên, chiến sĩ. Bộ đội đã xây dựng xong trận địa xuất phát tiến công, kéo pháo vào trận địa, hoàn thành kế hoạch hiệp đồng binh hỏa lực và bộ đội đã sẵn sàng đợi lệnh nổ súng…, nay phải tạm dừng, phải kéo pháo ra, phải chuẩn bị lại từ đầu và thời gian chuẩn bị sẽ dài thêm, khó khăn sẽ chồng chất hơn, đặt ra rất nhiều vấn đề công tác tư tưởng phải giải quyết.

 Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch kiên trì, bền bỉ, tập trung làm chuyển biến nhận thức tư tưởng ở từng cấp, trước hết là cấp ủy và chỉ huy các đại đoàn. Theo phương pháp cấp trên tổ chức quán triệt cho cấp dưới, nên khi cấp đại đoàn đã thông suốt, tin tưởng thì đại đoàn tổ chức giáo dục, thuyết phục động viên cấp trung đoàn… Phương châm tác chiến mới đã được quán triệt tới từng cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, bộ đội, đều thông suốt, tin tưởng và tự giác hành động một cách tích cực trong thực hiện nhiệm vụ.

Sau hai đợt tấn công của quân ta ở Mặt trận Điện Biên Phủ, trong một bộ phận cán bộ, chiến sĩ đã xuất hiện tư tưởng hữu khuynh tiêu cực. Lúc này, cùng với thắng lợi là cơ bản, song một số cán bộ ta có tư tưởng chủ quan khinh địch, chủ quan tự mãn, ngại thương vong, tinh thần trách nhiệm không đầy đủ… Thực tế, những tư tưởng đó đã được khắc phục một phần trong thời gian chỉnh huấn và chỉnh quân, nhưng khi bước vào cuộc thử thách lớn, hết sức cam go thì tư tưởng đó lại nảy sinh. Ngay từ khi bắt đầu chiến dịch, chúng ta đã phải đấu tranh với tư tưởng chủ quan khinh địch, làm cho cán bộ, chiến sĩ thấu suốt phương châm đánh chắc, tiến chắc; sau đợt tiến công thứ nhất thắng lợi thì đấu tranh với tư tưởng chủ quan, tự mãn, chủ quan khinh địch; đợt tiến công thứ hai gay go, ác liệt hơn, đòi hỏi phải tiếp tục đấu tranh chống tư tưởng ngại địch, sợ khó khăn, thiếu quyết tâm... Đặc biệt, sau đợt tiến công thứ hai, khi chiến dịch đã kéo dài mấy tháng, chúng ta càng gần đến thắng lợi, thì cũng càng gặp thêm nhiều khó khăn.

Trước tình hình đó, Bộ Chính trị đã chỉ thị, phải: “Ra sức khắc phục tư tưởng hữu khuynh, củng cố và đề cao quyết tâm, đề cao tinh thần trách nhiệm trước nhân dân, quân đội và Đảng, kiên quyết sửa chữa khuyết điểm vừa qua, tiếp tục thấu triệt phương châm đánh chắc, tiến chắc, đồng thời tích cực tranh thủ thời gian, triệt để chấp hành mệnh lệnh, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, hoàn thành nhiệm vụ, giành toàn thắng cho chiến dịch này… Toàn thể cán bộ và đảng viên ở các đơn vị và cơ quan, ở Mặt trận Điện Biên Phủ phải nhận rõ vinh dự và trách nhiệm nặng nề trong chiến dịch lịch sử này, đồng thời làm cho toàn thể chiến sĩ thấu triệt quyết tâm của Trung ương, tích cực phát huy tinh thần chiến đấu anh dũng và chịu đựng gian khổ, giành toàn thắng cho chiến dịch”.

Chấp hành chỉ thị của Bộ Chính trị, Tổng Quân ủy đã triệu tập hội nghị các đồng chí bí thư đại đoàn ủy và các đồng chí phụ trách các tổng cục, chủ yếu để khắc phục tư tưởng hữu khuynh tiêu cực, nhằm bảo đảm cho chiến dịch toàn thắng. Đảng ủy chiến dịch xác định, đấu tranh chống tư tưởng hữu khuynh tiêu cực phải đi đôi với việc bồi dưỡng và phát huy tư tưởng tích cực, đề cao tinh thần trách nhiệm và quyết tâm chiến đấu, làm cho toàn thể cán bộ, đảng viên và quần chúng đều tin tưởng, phấn khởi, đoàn kết. Toàn thể đảng viên, cán bộ và chiến sĩ đều củng cố lòng tin tưởng vững chắc vào thắng lợi cuối cùng của chiến dịch, củng cố quyết tâm sắt đá, hoàn thành cho kỳ được nhiệm vụ tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Điện Biên Phủ. Tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân ta được nâng cao, với một khí thế mạnh mẽ, tất cả các đơn vị đều cố gắng tiến lên, tích cực chuẩn bị cho đợt tiến công tiếp theo, ra sức tạo điều kiện để chuyển sang tổng công kích.

Sau 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, vượt qua biết bao khó khăn, gian khổ, hy sinh, chiều 7-5-1954, quân và dân ta đã tiêu diệt hoàn toàn tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Tinh thần quyết chiến, quyết thắng được hun đúc, bồi đắp trong suốt chiến dịch, trở thành sức mạnh vô địch, góp phần quan trọng làm nên chiến thắng “lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu” 60 năm trước.

Đại tá, PGS, TS NGUYỄN VĂN CẦN (*)

----------

(*) Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn quân sự