QĐND Online - Trước yêu cầu bức thiết của chiến trường miền Nam, đầu năm 1972, Quân khu 5 được Bộ Tổng tham mưu bổ sung các đơn vị binh chủng kỹ thuật như xe tăng, pháo binh, tên lửa chống tăng…, trong đó có Đại đội xe tăng 2 thuộc Tiểu đoàn 177b (đơn vị tiền thân của Lữ đoàn Tăng-Thiết giáp 574 hiện nay). Sau 2 tháng hành quân liên tục, ngày 7-5-1972, Đại đội 2 vào tới chiến trường Khu 5, trú tại thôn Trà Mây, xã Phước Hiệp, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Vừa huấn luyện, vừa chiến đấu, đơn vị đã tham gia nhiều trận đánh, chiến dịch lớn, giành thắng lợi vẻ vang, tiêu biểu là trận tiến công địch ở Cấm Dơi (Quế Sơn), chi khu quận lỵ Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam.

Ngày 20-2-973, Trung đoàn Tăng thiết giáp 574, Quân khu 5 (nay là Lữ đoàn 574) được thành lập. Đại đội 2 nằm trong đội hình của Tiểu đoàn 177b của Trung đoàn. Với đội ngũ cán bộ, chỉ huy được đào tạo cơ bản qua trường Sĩ quan Tăng - Thiết giáp, Đại học Chính trị, đã trải qua thử thách trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, đơn vị đã làm tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, lập nên những chiến công vang dội, khiến kẻ thù phải kinh hồn bạt vía.

Các CCB Đại đội 1 tham quan nhà truyền thống Lữ đoàn Tăng-Thiết giáp 574.

 

Tiêu biểu là trận Đồng Tranh, Quảng Na, ngày 28-1-1973, sử dụng 4 xe K63-85 hiệp đồng chiến đấu cùng Tiểu đoàn 9, Trung đoàn 31, Sư đoàn 2 tấn công trên hướng chủ yếu, phát huy hỏa lực tiêu diệt và áp đảo hoàn toàn quân địch. Riêng Đại đội trực tiếp bắn cháy 1 chiếc M113, làm chủ ngã ba Đồng Tranh, tiêu diệt và bắt sống trên 300 tên địch, thu nhiều vũ khí trang bị, góp phần chặn đứng âm mưu lấn chiếm vùng giải phóng phía Tây Quảng Nam của quân ngụy Sài Gòn trước khi hiệp định Pa-ri có hiệu lực.

5 giờ 25 phút ngày 24-3-1975, Đại đội sử dụng 10 xe Tăng, Thiết giáp hình thành 3 mũi tấn công phối thuộc cùng Trung đoàn Ba Gia, Sư đoàn 2 đột phá tuyến phòng ngự của địch từ Suối Đá đến bờ Bắc sông Tam Kỳ, đánh chiếm sân bay Kỳ Nghĩa và tấn công thị xã Tam Kỳ, Quảng Nam. Trong trận đánh này, đơn vị đã trực tiếp tiêu diệt 3 xe M113, bắt sống 1 xe M113, đè bẹp 2 xe Jeep của địch. Đặc biệt, khi pháo thủ bị hy sinh, lái xe Bùi Tiến Hợp của xe thiết giáp 056 đã dũng cảm dùng xe của ta lao thẳng và húc đổ xe địch làm cho bọn địch trên xe hốt hoảng ra hàng. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử chiến đấu của bộ đội Tăng - Thiết giáp đã dùng xe ta húc, đè bẹp và bắt sống xe thiết giáp của địch.

Trong chiến dịch giải phóng Đà Nẵng, 4 giờ 20 phút sáng ngày 28-3-1975, Đại đội được lệnh cho 3 xe K63-85 vượt sông Thu Bồn phát triển chiến đấu vào trung tâm thành phố. Các xe đã cùng với Trung đoàn Ba Gia đánh chiếm các mục tiêu trên trục đường 1, chi viện đắc lực cho bộ binh dập tắt các ổ đồ kháng của địch ở Viêm Tây, Miếu Bông, Cầu Đỏ, ngã ba Hòa Cầm, đánh chiếm quận lỵ Hòa Vang, căn cứ Bộ tư Lệnh sư đoàn không quân, chiếm sở chỉ huy quân đoàn 1 ngụy. Xe 707 được lệnh tiến ra bán đảo Sơn Trà dùng pháo và súng 12,7mm bắn quyết liệt vào tàu địch đang cập cảng định đưa phương tiện, vũ khí và tàn quân chạy trốn; bắn cháy 1 tàu chiến,  buộc số tàu còn lại rút chạy ra biển. Các xe 780 và xe 709 chốt giữ không cho tàn quân địch chạy thoát. Kết thúc trận đánh, Đại đội bắn cháy 1 tàu chiến địch, thu được 1 xe M48, 2 xe M113.  

Tham gia đập tan tuyến phòng thủ Phan Rang, Ninh Thuận, 19 giờ ngày 17-4-1975, Đại đội nhận lệnh chỉ huy mũi đột kích, cảm tử đánh chiếm cầu Sông Cái, Bắc thị xã Phan Thiết, Ninh Thuận. Trận đánh hết sức quyết liệt, 2 tổ công binh dò mìn vừa tới đầu cầu đều bị hy sinh, xe K63 số 054 do đồng chí Dương Văn Soạn, Đại đội trưởng chỉ huy cùng bộ binh trên xe đã dẫn đầu đội hình, chọc thủng tuyến phòng ngự của địch trên cầu, góp phần để quân ta tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ trung đoàn bộ binh số 6, sư đoàn 2 ngụy, 1 liên đoàn, 4 tiểu đoàn địa phương quân. Xe K63-389 phá tung nhà giam của địch tại Phan Thiết, giải thoát cho 500 đồng chí, đồng bào bị giam giữ tại đây, để đến 21 giờ ngày 18-4-1975, ta làm chủ thị xã Phan Thiết, chọc thủng phòng tuyến phòng ngự Sài Gòn từ xa của quân thù.

Anh hùng LLVTND Bùi Tiến Hợp (thứ 2, trái qua) và các CCB của Đại đội 2 trong buổi gặp mặt truyền thống.

 

Đặc biệt, trong trận đánh chiếm Nước Trong, một căn cứ ngoại vi Sài Gòn, vào 5 giờ 20 phút sáng ngày 30-4-1975, xe tăng 707 do đồng Trần Quang Nhàn chỉ huy được lệnh rời khỏi đội hình, phối thuộc cùng đơn vị đặc công, đánh vòng từ phía sau trường sĩ quan Thủ Đức ngụy, tạo ra mũi vu hồi lợi hại, tạo điều kiện cho bộ binh các mũi xung phong đánh chiếm mục tiêu. Bị địch chống trả quyết liệt, xe 707 bị đứt xích nhưng vẫn hành tiến hơn 20 mét. Các chiến sĩ trên xe sử dụng hỏa lực kiềm chế, tiêu diệt các mục tiêu, ổ đề kháng của địch. Khi tiến đến gần Trường Sĩ quan Thủ Đức ngụy, xe 707 bị trúng đạn, bốc cháy. Bọn địch tưởng các thành viên kíp xe đã hy sinh, liền tổ chức xung phong, bất ngờ đồng chí Hòa - lái xe từ trong khói lửa mịt mù bất thần xông lên nổ súng vào đội hình địch, tiêu diệt hàng chục tên trong đó có một tên trung tá ngụy. Hiện nay xe 707 được trưng bày tại Bảo tàng lịch sử Quân sự Việt Nam.

Với những chiến công xuất sắc, Đại đội 2 đã được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công giải phóng hạng Nhất; 1 Huân chương Quân công giải phóng hạng 3 và 1 Huân chương Chiến công giải phóng hạng Nhất cho xe 707; 4 Huân chương Chiến công giải phóng hạng 3 cho các xe 389, 054, 045 và 055. Lái xe Bùi Tiến Hợp được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND, 36 cán bộ, chiến sĩ  được tặng thưởng và truy tặng Huân chương Chiến công giải phóng. Ngày 16-12-2014, Đại đội được Chủ tịch nước ký quyết định tuyên dương danh hiệu Anh Hùng LLVTND.

Ngày 25-4-2015, tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam, Lữ đoàn Tăng-Thiết giáp 574 sẽ tổ chức lễ đón nhận danh hiệu anh hùng LLVTND cho Đại đội 2, thuộc Tiểu đoàn 1 của đơn vị.

Bài, ảnh: ĐỖ THỊ NGỌC DIỆP