QĐND - Những ngày này, Đất Mũi-Cà Mau, đang chuẩn bị kỷ niệm 40 năm Ngày hoàn toàn giải phóng. Tuy mảnh đất nơi đây đã thay da đổi thịt, nhưng từng địa danh, từng con đường vẫn hằn dấu chiến tích oai hùng của quân và dân Cà Mau trong những ngày đấu tranh của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Trung tướng Trần Phi Hổ, Anh hùng LLVT nhân dân, Phó trưởng ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, bồi hồi kể lại:

- Những ngày trước mùa Xuân năm 1975 (vào những tháng cuối năm 1974), phong trào đấu tranh tự giải phóng trên địa bàn tỉnh Cà Mau đã phát triển mạnh mẽ. Lúc bấy giờ tôi là xã đội trưởng, chỉ huy lực lượng du kích xã Trần Phán (Ban chỉ huy Huyện đội Đầm Dơi) tổ chức đánh chiếm nhiều đồn địch. Tháng 10-1974, kết hợp với lực lượng binh vận bao vây bức rút hai đồn: Hội đồng Viễn, Hội đồng Ninh. Tháng 11-1974, thừa thắng xông lên, đội du kích bao vây và san phẳng đồn Nhị Nguyệt. Tháng 12-1974, với chiến thuật bắn tỉa và đánh “làn xà bom” (dùng đầu đạn 105mm của Mỹ và ống thép, bộ đế bằng gang được ta nghiên cứu chế tạo để phóng đầu đạn), lực lượng đánh chiếm đồn Tân Hưng… không chịu nổi vòng vây của du kích, ngày 12-12-1974, địch bỏ chạy về Cà Mau, đây cũng là Ngày giải phóng hoàn toàn xã Trần Phán.

LLVT tỉnh Cà Mau tiến về giải phóng thị xã Cà Mau. Ảnh tư liệu.

Cũng trong thời gian này, ở các địa phương khác trên vùng Đất Mũi, quân và dân ta đã đánh cho địch thất bại nặng nề. Việc kết hợp 3 mũi giáp công vũ trang, chính trị, binh vận có nhiều sáng tạo, khí thế đang hồ hởi, phấn khởi trong toàn quân. Đặc biệt là phong trào tìm đạn ô-bi cũ làm bệ phóng, chế tạo đạn “làn xà bom” để đánh vào đồn được phát động rộng rãi làm cho địch khiếp hoảng. Chủ trương của ta tấn công nhiều hướng, bao vây siết chặt điểm, diệt đồn chống địch tái chiếm, phát triển du kích, trang bị cho lực lượng tại chỗ cùng giữ, mở vùng, có điều kiện giải phóng xã, huyện tiến lên giải phóng tỉnh. Từ ngày 5-12-1974 đến ngày 20-4-1975 ta tiêu diệt, bức hàng, bức rút 115 vị trí, 140 đồn bót, làm tan rã 3000 tên địch, thu giữ 1000 khẩu súng các loại, có 2 khẩu pháo 105, giải phóng 30/43 xã, 81 ấp, 4 huyện được giải phóng cơ bản gồm: Ngọc Hiển, Cái Nước, Trần Văn Thời và Thới Bình. Trung tướng Trần Phi Hổ kể tiếp:

- Hòa trong tiếng súng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 của cả miền Nam, quán triệt và thực hiện phương châm tự giải phóng: Xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh của Trung ương Cục miền Nam đối với các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, theo chủ trương của Tỉnh ủy Cà Mau, các huyện nhanh chóng rút LLVT các xã thành lập quy mô cỡ tiểu đoàn để tăng cường cho bộ đội tỉnh. Thực hiện quyết định trên, tháng 2-1975, Đảng ủy, Ủy ban lâm thời xã Trần Phán quyết định thành lập một đại đội gồm 120 đồng chí đưa về huyện Đầm Dơi để thành lập Tiểu đoàn 11 gồm 2 đại đội. Tôi được giao nhiệm vụ làm Đại đội trưởng Đại đội 2.

Vào Chiến dịch giải phóng Cà Mau: Khu ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 9 giao nhiệm vụ cho tỉnh Cà Mau tự lực hoàn toàn cho giải phóng tỉnh và sẵn sàng chi viện khi có lệnh của quân khu với tinh thần: “Thần tốc, táo bạo, chắc thắng”. Về tổ chức lực lượng, trong 10 ngày phải có 11 tiểu đoàn, mỗi huyện phải có một tiểu đoàn riêng. Ta đề ra 2 phương án tấn công: Phương án 1: Sau khi phá vùng ven, nhanh chóng đưa lực lượng từng mũi áp sát các mục tiêu đã phân công, khi xuất hiện thời cơ, bộ đội nòng cốt bao vây tấn công buộc địch hạ súng đầu hàng toàn bộ. Phương án 2: Địch ngoan cố tử thủ đến cùng, ta đưa lực lượng bao vây từng vùng, tạo thế đứng vững chắc, kết hợp 3 mũi gọi hàng, nội ứng nổi dậy bên trong, phát động quần chúng nổi dậy làm chủ từng khu phố, giải quyết từng mục tiêu đi đến dứt điểm… Theo đó, lực lượng ta được chia làm 4 hướng: Hướng Bắc, mục tiêu đánh vào tiểu khu, dinh Tỉnh trưởng, Tỉnh phó, Tòa hành chánh, Khám giam; hướng Đông, mục tiêu đánh vào hậu cứ Trung đoàn 32 ngụy, sân bay mới, lộ 4 tới Chi khu Tắc Vân. Hướng Nam, mục tiêu đánh vào hậu cứ hải quân, Ty Chiêu hồi, trận địa pháo. Hướng Tây Cà Mau, mục tiêu đánh vào khu Cao Thắng, trại Phạm Ngũ Lão, Ty Công an, Bót Lò heo. Trung tướng Trần Phi Hổ cho biết:

- Theo đó, Đại đội 2 do tôi làm Đại đội trưởng nằm trong đội hình tiến công vào Sân bay Cà Mau. Đêm 30-4, tôi chỉ huy Đại đội 2 cùng lực lượng của Tiểu đoàn 11 vận động tiến công đồn Tắc Vân. 3 giờ sáng 1-5 địch trong đồn Tắc Vân đầu hàng. Đội hình tiếp tục vận động tiến công áp sát Sân bay Cà Mau và hậu cứ Trung đoàn 32 (Sư đoàn 21 ngụy). Tuy vòng vây của ta ngày càng siết chặt nhưng cuộc chiến diễn ra khốc liệt vì bọn địch còn rất ngoan cố. Để bớt đổ máu, đồng chí Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 11 dùng máy vô tuyến điện PRC-25 bắt liên lạc với bọn chỉ huy buộc chúng phải đầu hàng. Đến 6 giờ sáng, dưới sức ép tiến công dữ dội của ta, địch đầu hàng. Chúng tôi vào tiếp quản hậu cứ Trung đoàn 32, trong buổi sáng 1-5-1975 toàn bộ thị xã Cà Mau hoàn toàn giải phóng.

Trung tướng Trần Phi Hổ tâm sự: “6 năm chiến đấu trên mảnh đất quê hương, sống trong sự đùm bọc, yêu thương của đồng bào, đồng chí đã giúp tôi từ một thanh niên đã trở thành cán bộ, đảng viên của Đảng trên các cương vị từ chiến sĩ du kích đến xã đội trưởng, Đại đội trưởng Đại đội 2, Tiểu đoàn 11 bộ đội tỉnh Cà Mau; khi khói lửa chiến tranh vừa dứt trên mảnh đất quê hương, hòa cùng niềm vui của những ngày Mùa xuân Đại thắng”.

VIỆT HÀ (Theo lời kể của Trung tướng Trần Phi Hổ)