Ngồi trong căn nhà số 2, ngõ 88, đường Hoàng Như Tiếp, phường Bồ Đề, quận Long Biên (Hà Nội) là một ông già đầu bạc, mắt sáng reo vui, miệng nói sang sảng. Gần tuổi bát tuần nhưng ông Khánh vẫn nhanh nhẹn, vui vẻ, giữ tác phong của người lính. Lần giở các tập tư liệu cũ, ông tự hào giới thiệu những bài viết, thơ, khúc ca, ký họa về đồng đội được trình bày trong tờ tin nội bộ làm giữa chiến trường. Ông Khánh tâm sự: “Giá như không có chiến tranh, tôi sẽ vui vẻ làm thợ phụ trách máy cuốn trong nhà in Báo Nhân Dân. Công việc tỉ mẩn đó phù hợp với niềm yêu thích báo chí của tôi. Nhưng cuộc chiến đấu phía trước không đợi một ai, tất cả cùng lên đường”.

Năm 1962, anh thợ nhà in Đinh Khánh nhập ngũ, huấn luyện ngoài Bắc, sau đó hành quân Nam tiến. Trong những năm 1968-1969, tình hình chiến sự ác liệt, khi đó đồng chí Khánh là Trợ lý Tuyên huấn Trung đoàn 224 (Sư đoàn 375, Quân chủng Phòng không-Không quân) có mặt ở khắp các trận địa trên tuyến đường Trường Sơn. Bộ đội chiến đấu gian khổ rất cần được động viên kịp thời. Vì thế Trung đoàn 224 thành lập tổ tin gồm đồng chí Đinh Khánh và đồng chí Trần Mạnh Dung, Trợ lý Thanh niên, trực tiếp xuống các phân đội lấy thông tin về làm bản tin nội bộ.

leftcenterrightdel
Cựu chiến binh Đinh Khánh giới thiệu những tư liệu thu thập ngoài trận địa được trình bày trong tờ tin nội bộ.

Dù chỉ viết tin nội bộ, nhưng quá trình thu thập thông tin cũng rất vất vả, hiểm nguy. Ông Khánh kể: “Có lần tôi đi lấy tin ở dốc cua bóng đèn, đường 20 Quyết thắng (Quảng Bình). Khi đó Đại đội 10 vừa bắn rơi một chiếc máy bay F-4. Địch điều động các loại máy bay đến bắn phá trận địa. Giữa làn mưa bom bão đạn, Trung đội trưởng Ngô Xuân Quảng bị thương vẫn lao ra khỏi hầm cứu đồng đội và đạn pháo. Trận đánh đó ta giành thắng lợi, không đồng chí nào hy sinh. Chứng kiến trận đánh ác liệt cùng hành động dũng cảm của đồng chí Quảng, tôi đã nhanh chóng viết bài nêu gương chiến đấu. Khi đưa tin xuống đơn vị, bộ đội rất phấn khởi, thi đua giết giặc lập công”.

Việc làm bản tin ngoài chiến trường hoàn toàn thủ công. Thông tin thu thập về, đồng chí Khánh hì hụi viết tin, chỉnh sửa từng câu, chữ, còn đồng chí Dung thiết kế trình bày. Để có ảnh minh họa, ông Khánh dùng chiếc máy ảnh phim đen trắng chụp, sau đó về tráng phim rửa ảnh trong hầm tối. Cả tin và ảnh được in rô-nê-ô (in bằng cách quay một cái trục lăn trên có gắn giấy đã đánh máy hoặc viết vẽ) trên giấy nến. Tuy là bản tin nội bộ nhưng cũng được thiết kế măng sét, trình bày trên khổ giấy A4 để bộ đội thuận tiện đọc và phù hợp quá trình cơ động chiến đấu. Số trang không cố định, ít nhất là hai trang, nếu cần có thể tăng thêm phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ. Nội dung của tờ tin chủ yếu thông báo tình hình chiến sự, phổ biến mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên, biểu dương gương người tốt-việc tốt, trang văn nghệ có thơ, truyện cười, tiểu phẩm… Ngoài ra, tờ tin đăng các sáng tác của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Bản tin được thủ trưởng phê duyệt chặt chẽ mới được in ấn phát hành. Việc làm các bản tin gặp nhiều khó khăn, nguyên liệu giấy mực thiếu thốn, phương tiện in ấn thô sơ. Tuy vậy tổ tin vẫn cố gắng khắc phục để có bản tin đúng kế hoạch. Sau mỗi trận đánh, trong khoảng thời gian chuẩn bị chiến đấu tiếp theo, những tờ tin nội bộ được phát hành xuống các phân đội kịp thời. Giữa chiến trường, có được thông tin sát thực, bộ đội rất phấn khởi, từ đó tăng thêm ý chí quyết tâm chiến đấu.

Suốt một thời gian dài, đồng chí Khánh miệt mài theo các phân đội chiến đấu, làm tin phát hành đến tay bộ đội cho đến khi đất nước được giải phóng. Năm 1976, ông Đinh Khánh xuất ngũ trở lại nhà in Báo Nhân Dân công tác cho đến khi nghỉ hưu. Sau này, ông Đinh Khánh có cơ hội được đọc và viết báo nhiều hơn nhưng những ngày làm tin phục vụ bộ đội giữa chiến trường mãi là những ký ức không thể nào quên.

Bài và ảnh: ĐỨC NAM