Với tấm lòng tận tâm của người CCB này, hơn 100 hài cốt liệt sĩ được cất bốc, quy tập về các nghĩa trang liệt sĩ và đưa về quê nhà. Mặc dù tuổi đã cao, sức khỏe yếu dần nhưng CCB Nguyễn Thanh Bình vẫn miệt mài trên bước đường tìm kiếm đồng đội đang yên nghỉ trong lòng đất. Ông tâm niệm: “Còn sức khỏe, tôi còn tiếp tục đi tìm đồng đội”. 

Sinh ra trên vùng quê cách mạng xã Trung Sơn, huyện Gio Linh (Quảng Trị), ngay từ hồi còn nhỏ Nguyễn Thanh Bình đã chứng kiến sự khốc liệt của chiến tranh và sự hy sinh của những người con vì Tổ quốc. Năm 1971 đang học chương trình văn hóa, chàng thanh niên Nguyễn Thanh Bình tình nguyện lên đường nhập ngũ, rồi biên chế vào Tiểu đoàn 8 (K8), Tỉnh đội Quảng Trị tham gia chiến đấu 81 ngày đêm ở Thành cổ. Với nhiệm vụ của người lính trinh sát, ông Bình luôn nắm rõ tình hình địch trước trận đánh và kiểm tra trận địa khi trận đánh kết thúc. Ông từng chôn cất không biết bao nhiêu đồng đội, nhớ rõ từng hầm ngầm, công sự, đoạn chiến hào, trận địa pháo.

leftcenterrightdel
Cựu chiến binh Nguyễn Thanh Bình kiểm tra danh sách các hài cốt liệt sĩ đang an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị chưa có người thân chuyển về quê.

Những ngày tháng 7 tri ân, tìm về ngôi nhà nhỏ nằm cuối con đường Ngô Thì Nhậm của CCB Nguyễn Thanh Bình, chúng tôi được nghe ông kể về những kỷ niệm trong gần 40 năm đi tìm đồng đội. Theo lời ông kể, năm 1981, khi chuyển ngành sang làm Công ty Thương nghiệp Bình Trị Thiên, ông đã từ chối môi trường thuận lợi ở thành phố Huế và đưa vợ con trở về quê hương Quảng Trị. Mọi người càng ngạc nhiên hơn khi ông xin bằng được vào Thành cổ Quảng Trị hoang tàn để sinh sống và công tác tại đó. Bởi một lý do đơn giản mà sau này mọi người mới hiểu ra, đó là ông tâm niệm phải tìm lại đồng đội hy sinh trên mảnh đất Thành cổ chưa được quy tập. Việc này được thực hiện ngay sau khi nhận nhiệm vụ tại thị xã Quảng Trị.

Lúc đó khu tập thể của cán bộ, nhân viên thương nghiệp nằm ngay trên trụ sở của Ty cảnh sát chế độ cũ ở khu phố 2, phường 1. Ông Bình vận động mọi người đào trên sân của khu tập thể và quy tập được 22 hài cốt liệt sĩ. Rồi đến khu vực chợ thị xã Quảng Trị, nhà bà Nuôi, phường 2, đào được 24 hài cốt; nhà bà Lý, gần trường Bồ Đề đào được 9 hài cốt...

Nhiều CCB nói ông Bình tìm kiếm hài cốt đồng đội y như kiểu nhà nghèo cóp nhặt tài sản. Suốt ngày ông cầm bản đồ đi quanh thị xã Quảng Trị rồi đánh dấu thực địa, chỉ cần thân nhân cung cấp thông tin về liệt sĩ là ông biết chính xác đơn vị chiến đấu vùng nào, địa điểm có thể hy sinh, được cất bốc hay chưa. Mỗi nơi bốc được vài hài cốt, tổng cộng ông Bình tham gia quy tập được hơn 100 hài cốt liệt sĩ trên địa bàn thị xã Quảng Trị. Thời gian gần đây, mặc dù do tuổi cao, mỗi lúc trái gió trở trời vết thương hành hạ nhưng hễ có nghe tin trên địa bàn gia đình nào chuẩn bị làm nhà hoặc có công trường nào chuẩn bị xây dựng, CCB Nguyễn Thanh Bình tức tốc lên đường xác minh, phối hợp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Chặng đường tìm kiếm mộ liệt sĩ của CCB Nguyễn Thanh Bình với nhiều câu chuyện buồn vui lẫn lộn, nhưng với người CCB này tìm được đồng đội là niềm vui lớn nhất. Với đồng lương dành dụm được, ông Bình đã có nhiều chuyến đi đến các tỉnh từ Hà Nam, Thái Bình, Thanh Hóa, Quảng Bình cho đến Quảng Nam, Quảng Ngãi để tra cứu thông tin về liệt sĩ hy sinh trên địa bàn thị xã Quảng Trị.

Trong câu chuyện với chúng tôi, người CCB tóc đã hoa râm kể lại câu chuyện giúp thân nhân ở tỉnh Hà Nam, tìm và đưa một phần mộ liệt sĩ về quê hương: “Ngày 26-11-2016, chúng tôi xác định được danh tính của liệt sĩ Vũ Quang Bích, ở xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Trên mộ phần ở Nghĩa trang liệt sĩ xã Triệu Vân ghi danh tính Vũ Quang Bính nên thân nhân không tìm thấy. Tôi phải đi tìm đơn vị cũ của liệt sĩ, rồi gặp người chôn cất, an táng, sau đó đối chiếu thông tin về liệt sĩ tại Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị và Hà Nam mới xác định được danh tính của liệt sĩ Bích. May mắn hơn là chúng tôi xác định thêm danh tính 3 liệt sĩ khác như liệt sĩ Can ở K8, nhưng ghi trên bia là Ca, rồi liệt sĩ Năm ở tỉnh Hà Tĩnh, liệt sĩ Đề ở xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Linh”...

Ghi nhận công lao, sự đóng góp đối với công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, những năm qua đã có nhiều tổ chức biểu dương khen thưởng CCB Nguyễn Thanh Bình; trong đó, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Cựu chiến binh tỉnh Quảng Trị và Chủ tịch nước tặng Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ (2011-2015)...

Bài, ảnh: PHÙNG NGỌC THĂNG