Viết tiếp khát vọng tương lai

80 năm đồng hành cùng dân tộc

Ngôi trường mang tên danh nhân văn hóa thế giới - Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi nằm giữa trung tâm của Thủ đô ngàn năm văn hiến. Điều đặc biệt, đây là một trong số ít trường được khai sinh ngay từ những ngày đầu Bộ Quốc gia Giáo dục của Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa non trẻ được thành lập. Quyết định thành lập Trường Trung học Nguyễn Trãi, Hà Nội (nay là Trường Trung học phổ thông (THPT) Nguyễn Trãi-Ba Đình, Hà Nội) ban hành ngày 16-10-1945 do đích thân Bộ trưởng đầu tiên Vũ Đình Hòe ký.

Quyết định thành lập Trường Trung học Nguyễn Trãi năm 1945.

Điều rất đặc biệt là việc xác định mốc lịch sử, bản quyết định gốc khai sinh ra ngôi trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình giàu truyền thống được nhà trường tìm thấy tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia trong quá trình thu thập, phục dựng, tìm kiếm tư liệu vào năm 2020 (khi nhà trường tổ chức kỷ niệm 70 năm thành lập).

Theo chia sẻ của Nhà giáo, TS Nguyễn Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình thì trước đây, trong lịch sử nhà trường vẫn lấy dấu mốc 1950 là năm thành lập theo Nghị định tái lập của Thủ hiến Bắc Việt (ngày 24-8-1950). Cũng vì vậy, cách đây 5 năm, vào năm 2020, nhà trường đã tổ chức kỷ niệm 70 năm thành lập theo thông tin cũ. Thế nhưng, đến nay, đã khẳng định chính xác trường ra đời từ năm 1945. Và đồng nghĩa với đó là ngôi trường mang tên danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi cũng đã qua 80 năm đồng hành cùng dân tộc.

Ngược lại lịch sử nhà trường, sau khi có quyết định thành lập và hoạt động vào năm 1945, cho đến năm 1950, Thủ hiến Bắc Việt ra Nghị định tái lập Trường Trung học Nguyễn Trãi. Nhưng ngay từ khi ra đời, trường đã thực hiện nhiệm vụ gieo tri thức và bồi đắp nhân cách, nuôi dưỡng lòng yêu nước, ý chí cách mạng. Theo tư liệu lịch sử nhà trường còn ghi chép lại, lúc bấy giờ, dù cơ sở vật chất còn thiếu thốn, lớp học giản dị, bàn ghế mộc mạc nhưng khát khao học tập của học trò cùng tâm huyết gieo chữ của thầy cô đã thổi bùng lên phong trào dạy, học. Từ mái trường này, những lớp học sinh đầu tiên đã trưởng thành, góp phần dựng xây Thủ đô trong những ngày kháng chiến.

Thượng tướng Võ Văn Tuấn, nguyên Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam (học sinh của Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình khóa học 1970-1973) phát biểu tri ân các thầy cô khi về thăm trường.

Trong những năm tháng kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cứu nước, Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình không chỉ là nơi giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà còn nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, khát vọng giải phóng dân tộc cho nhiều thế hệ công dân Thủ đô. Đây cũng là cái nôi của tinh thần đấu tranh cách mạng.

Năm 1953, chi bộ Đảng nhà trường được thành lập, lãnh đạo giáo viên và học sinh nhà trường tích cực tham gia vào cuộc đấu tranh cách mạng. Cuối năm 1954, Bác Hồ về thăm trường. Người đã căn dặn: “Học bây giờ để yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu khoa học, yêu lao động, yêu đạo đức. Học để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh. Học thì phải hành!". Lời dạy ấy trở thành ngọn đuốc soi đường, để các thế hệ học trò Trường THPT Nguyễn Trãi- Ba Đình luôn ý thức học tập gắn liền với trách nhiệm bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

Đến thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình tiếp tục giáo dục, nuôi dưỡng ý chí của những học sinh mang hoài bão lớn lao, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do cho dân tộc. Trong số họ, nhiều người đã trở thành những tên tuổi bất tử, như: Liệt sĩ, nhà thơ Lê Anh Xuân (Ca Lê Hiến), cựu học sinh miền Nam tập kết, ngã xuống trong Tết Mậu Thân 1968, để lại những vần thơ cháy bỏng tình yêu quê hương; liệt sĩ Nguyễn Kim Yến, thành viên đoàn văn công giải phóng miền Nam, hy sinh tại Tây Ninh tháng 10-1969. Rồi cả cái tên đi vào lịch sử như Anh hùng Lực lượng vũ trang, phi công Vũ Xuân Thiều, học sinh khóa 1959-1962, người dũng cảm lao thẳng vào máy bay B52 của Mỹ trong chiến dịch 12 ngày đêm cuối năm 1972...

Tập thể sư phạm nhà trường trong Lễ khai giảng năm học 2025-2026.

Những Anh hùng liệt sĩ học tập và trưởng thành từ Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình không chỉ làm rạng danh ngôi trường giàu truyền thống mà máu xương của các thế hệ thầy và trò nhà trường trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc đã minh chứng cho ý chí, tinh thần và bản lĩnh của ngôi trường mang tên vị danh nhân văn hóa thế giới, Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi đã bồi đắp.

Trải qua hơn tám thập kỷ với biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình đã đồng hành cùng những bước chân vượt dãy Trường Sơn đi giữ nước; đồng hành cùng sự nghiệp trồng người để trở thành một địa chỉ đỏ của giáo dục Thủ đô, nơi kết tinh tình yêu Tổ quốc, khát vọng học tập và khẳng định bản lĩnh, trí tuệ của ngôi trường giàu truyền thống.

Vững vàng bước vào kỷ nguyên mới

Trong những dấu ấn của giáo dục Thủ đô nói riêng và sự nghiệp giáo dục và đào tạo của đất nước nói chung, Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình hôm nay đã khẳng định là một địa chỉ tin cậy, là cái nôi giáo dục và đào tạo những chủ nhân tương lai của đất nước.

TS Nguyễn Thị Phương Lan chia sẻ, thầy và trò nhà trường đang tiếp nối các thế hệ đi trước tô thắm thêm bề dày truyền thống và thành tích của nhà trường trong sự nghiệp trồng người, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiều nhà giáo trở thành tấm gương tiêu biểu trong dạy học, đạt thành tích cao trong công tác. Chính họ đã góp phần gìn giữ và phát huy truyền thống ngôi trường vinh dự mang tên của danh nhân Ức Trai.

Giờ dạy môn Hóa học với phương pháp dạy học mới của thầy và trò Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình.

Cùng với đó, qua tìm hiểu, chúng tôi cũng được biết, nhiều năm qua, các thế hệ học sinh của nhà trường đã nối tiếp nhau đạt thành tích xuất sắc trong học tập. Nhiều em giành giải thưởng lớn trong các kỳ thi học sinh giỏi thành phố và quốc gia. Tỷ lệ tốt nghiệp hằng năm đạt 100%. Đây không chỉ là niềm tự hào của thầy và trò nhà trường mà là niềm tự hào của cả ngành giáo dục Thủ đô.

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng như sự chuyển mình đổi mới của đất nước, Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình cũng xác định rõ hướng đi mới của mình trên nền tảng lịch sử truyền thống với ba định hướng chiến lược: Gắn kết cộng đồng, tạo cơ hội để các thế hệ thầy trò gặp gỡ, sẻ chia, làm bền chặt sợi dây gắn bó; khẳng định vị thế, góp phần nâng cao uy tín, xây dựng thương hiệu chất lượng giáo dục trong khối THPT của Thủ đô; phát triển toàn diện nhằm tạo môi trường học tập thân thiện, phát huy năng lực và sáng tạo của mỗi học sinh. 

Hoạt động ngoại khóa của cô và trò Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình.

Những định hướng quan trọng ấy mà tập thể sư phạm nhà trường đã xác định sẽ là mạch nguồn tiếp nối truyền thống, đồng thời cũng là khát vọng xây dựng ngôi trường trở thành lá cờ đầu trong giáo dục Thủ đô như chính quyết tâm mà TS Nguyễn Thị Phương Lan chia sẻ: “Truyền thống là điểm tựa, hôm qua là niềm tự hào và ngày hôm nay là những bước chân khát vọng vươn lên đạt những đỉnh cao mới!”.

Bài, ảnh: KIM THOA

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.