Ngát hương núi rừng giữa Thủ đô Hà Nội

Trước khi về Thủ đô dự Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc tiêu biểu năm 2019, Trung úy QNCN Vàng Lao Lừ (Đồn Biên phòng Mường Lạn, Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La) đã vào rừng tìm chọn một cụm phong lan đang độ nở đẹp nhất, ngát hương để mang tặng bạn gái là Tráng Thị Anh, sinh viên năm thứ 3 Trường Đại học Luật Hà Nội. Bao năm gắn bó với biên cương, cũng không ít lần về với Thủ đô, song lần này với Vàng Lao Lừ là một kỷ niệm thật đặc biệt. Anh gọi điện khoe với bạn gái mình sẽ xuống nhận Bằng khen của Ủy ban Dân tộc trong Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc tiêu biểu năm 2019. 

Trung úy QNCN Vàng Lao Lừ là người dân tộc Mông, sinh năm 1989, đã có gần 4 năm làm nhân viên Đội Vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Mường Lạn. Lừ có nhiều cách làm sáng tạo trong vận động đồng bào theo học các lớp xóa mù chữ, tuyên truyền pháp luật. Từ thực tế công việc, Vàng Lao Lừ nhận thấy cần phải giúp bà con biết đọc, biết viết, vận dụng khoa học kỹ thuật vào phát triển nuôi trồng để làm kinh tế. Từ ý tưởng đó, Lừ xin ý kiến chỉ huy, mở lớp học xóa mù chữ và vận động bà con theo học.

Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh gặp gỡ, động viên học sinh, sinh viên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số tiêu biểu, xuất sắc. Ảnh: MẠNH CƯỜNG.

Hằng ngày, sau giờ làm việc, anh lại đến từng nhà, vận động đồng bào cho con em mình đến lớp. Kết hợp giữa dạy chữ với truyền đạt kinh nghiệm trồng cây và chăn nuôi, Lừ miệng nói, tay làm, thực chứng cho bà con thấy việc trồng cây, nuôi lợn đã làm thay đổi đời sống của người dân từng ngày. Từ đó bà con nghe theo và bắt đầu phát triển các mô hình kinh tế. Với những kết quả đạt được, nhiều năm liền Trung úy QNCN Vàng Lao Lừ được các cấp khen thưởng, như: Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Trung ương Đoàn, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam; gương mặt trẻ tiêu biểu Bộ đội Biên phòng... và lần này là sự vinh danh của Ủy ban Dân tộc.

Cũng như Vàng Lao Lừ, Hoàng Phương Mai, sinh viên năm thứ nhất Khoa Đông Phương học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) được vinh danh ở mục học sinh đoạt các giải quốc gia (hồ sơ đề cử khi em còn học phổ thông). Cô gái người dân tộc Giáy quê ở xã Quyết Tiến (Quản Bạ, Hà Giang) đã 3 năm liên tiếp đạt học sinh giỏi ở Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc. Em từng giành Huy chương Bạc, Huy chương Đồng trong kỳ thi học sinh giỏi các trường chuyên khu vực duyên hải phía Bắc; giải nhì thi học sinh giỏi quốc gia... 

Vàng Lao Lừ, Hoàng Phương Mai là hai trong số 120 học sinh, sinh viên, thanh niên đồng bào DTTS dự Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc tiêu biểu năm 2019. Họ như những bông hoa ngát hương, thắm sắc của núi rừng, của bà con DTTS ở khắp mọi miền Tổ quốc. 

"Ươm mầm" trí thức trẻ vùng cao

Nhìn vào bảng thành tích của học sinh, sinh viên và thanh niên DTTS năm 2019, ai cũng thấy sáng lên niềm vui và hy vọng cho những bản làng, buôn, sóc vùng cao, vùng sâu, biên giới. Trong hàng nghìn em, hơn 300 em có thành tích xuất sắc tiêu biểu trên nhiều lĩnh vực. Trong đó, 18 em đoạt giải nhất, nhì thi học sinh giỏi quốc gia (3 giải nhất và 15 giải nhì); 6 học sinh đạt giải cao trong kỳ thi khoa học kỹ thuật. Nhiều em trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng với tổng số điểm trên 25... Điều đặc biệt, năm nay có 10 học sinh là con em đồng bào dân tộc rất ít người (dưới 10.000 người) không học tại các trường phổ thông dân tộc nội trú trúng tuyển vào các trường đại học...

Để đạt được những thành tích đó, đã có không ít khó khăn, bất cập mà các em phải vượt qua. So với mặt bằng chung của cả nước, trình độ và nhận thức về giáo dục của vùng đồng bào DTTS hiện nay còn thấp. Thực tế tại nhiều địa phương, đội ngũ trí thức là con em đồng bào các dân tộc bản địa không nhiều; tỷ lệ thanh niên có trình độ cao trong con em đồng bào DTTS ở mức thấp; quá trình huy động trẻ ra lớp ở nhiều nơi còn gặp khó khăn... Nhận rõ những điều đó, chính Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến đã cho rằng, để khắc phục được, cần phải tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức trẻ là con em đồng bào DTTS, tạo các cơ chế và điều kiện thuận lợi để các em có thể học tập, cống hiến cho quê hương.

Và để hiện thực hóa những điều đó, trước mắt, cần phải có cơ chế huy động, đầu tư mọi nguồn lực để phát triển giáo dục vùng cao, vùng sâu, biên giới; phát triển mạng lưới trường lớp, bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ nhà giáo có chuyên môn phù hợp với yêu cầu thực tiễn dạy học sinh là con em đồng bào DTTS; tiếp tục có các chính sách khuyến học, khuyến tài; có cơ chế ưu tiên đối với lực lượng trí thức trẻ là con em đồng bào dân tộc ít người khi họ về công tác trên chính quê hương mình.

Tại Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc, nơi nhiều thế hệ học sinh đã trưởng thành, trở thành cán bộ vùng đồng bào các DTTS, những nội dung này đã được cụ thể hóa. Khi chia sẻ với chúng tôi về việc “ươm mầm” trí thức trẻ vùng cao, cô giáo Lục Thúy Hằng, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “Trong quá trình dạy học, đối với các em học sinh đồng bào DTTS, đội ngũ nhà giáo luôn dành sự quan tâm đặc biệt. Nhà trường cũng tạo ra môi trường sinh hoạt, học tập lành mạnh, có sự kết hợp giữa tổ chức các hoạt động nhằm giữ gìn và tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc; tạo nên khối đoàn kết, gắn bó để học sinh hỗ trợ nhau học tập tốt. Bên cạnh đó, Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc đã phối hợp với chính quyền các địa phương có học sinh theo học để làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài; có chính sách phù hợp cho học sinh không chỉ trong quá trình học tập tại trường mà cả sau khi tốt nghiệp”.

Những điều mà cô hiệu trưởng có nhiều năm gắn bó với học sinh là con em đồng bào DTTS tâm sự chính là sự cụ thể hóa quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với việc chăm lo cho đồng bào các dân tộc. Điều này cũng được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến khẳng định: "Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành, các bậc phụ huynh và toàn xã hội luôn dành sự quan tâm đặc biệt chăm lo phát triển giáo dục, đào tạo ở vùng DTTS và miền núi. Ngân sách nhà nước đã dành hàng chục nghìn tỷ đồng đầu tư xây dựng trường, lớp học; mua sắm trang thiết bị, đồ dùng dạy học; hỗ trợ gạo, tiền ăn để các em học sinh DTTS khó khăn có điều kiện học tập...". Chính từ chủ trương đúng đắn cùng với những giải pháp hiệu quả và hoạt động thiết thực như vinh danh học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS tiêu biểu; tôn vinh các thầy cô giáo vùng biên giới, hải đảo... đã trở thành động lực lớn để đội ngũ trí thức trẻ tương lai cùng chung tay xây dựng, phát triển các bản làng.

Bài và ảnh: DUY ANH