Kết quả khảo sát những năm gần đây cho thấy, ngoài việc học tập, thời gian trẻ em Việt Nam sử dụng mạng xã hội là 5 đến 7 giờ mỗi ngày. Đây thực sự là con số đáng suy ngẫm.

Ảnh hưởng tiêu cực từ thiết bị điện tử

Cô Đoàn Thị Minh Hoàng, giáo viên Trường THCS Nguyễn Văn Tiết (phường Lái Thiêu, TP Hồ Chí Minh) nhận định, tuổi vị thành niên rất dễ bị cuốn hút bởi các trò chơi điện tử, video giải trí và khả năng kết nối thông tin không giới hạn trên internet. Sự buông lỏng quản lý và thiếu sự đồng hành của phụ huynh là yếu tố quan trọng khiến một bộ phận trẻ em hiện nay lạm dụng thiết bị điện tử. Bên cạnh đó, các em chưa đủ trải nghiệm, vốn sống để vượt qua sự phụ thuộc vào internet.

Lạm dụng các thiết bị điện tử, internet, mạng xã hội ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của thế hệ tương lai. Bác sĩ CKII Hồ Thị Phương Thảo, Chủ nhiệm Khoa Nội truyền nhiễm, Bệnh viện Quân y 4 (Quân đoàn 34) cho biết: Trước hết là trẻ có nguy cơ bị cận thị, các bệnh về xương khớp, cột sống do ngồi sai tư thế trong thời gian dài.

Tiến sĩ tâm lý học Tô Nhi A (giữa) giao lưu cùng học sinh trong chương trình “Trường học hạnh phúc – Học sinh tích cực” tại một trường THPT. 

Ngoài ra, trẻ ít vận động dễ dẫn đến béo phì, giảm sức đề kháng, ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất toàn diện. Việc tiếp xúc màn hình trước khi ngủ còn gây rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng tập trung, khiến trẻ sa sút trong học tập.

Nhiều năm làm công tác tư vấn tâm lý học đường, Tiến sĩ tâm lý học Tô Nhi A, giảng viên Khoa Khoa học cơ bản, Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh cho biết, tình trạng trẻ em ngày nay dành quá nhiều thời gian cho điện thoại và các thiết bị điện tử không chỉ là một thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh, mà còn là một vấn đề tâm lý - xã hội đáng báo động.  

Tiến sĩ Tô Nhi A lý giải: Khi thời gian tương tác qua màn hình nhiều hơn giao tiếp trực tiếp, trẻ giảm khả năng thấu cảm, kỹ năng diễn đạt và đọc hiểu cảm xúc người khác - những yếu tố nền tảng để hình thành trí tuệ cảm xúc. Một số trẻ còn có xu hướng tách biệt khỏi đời sống thực, thu mình trong thế giới ảo và hình thành cảm giác cô đơn, lo âu khi không có thiết bị bên cạnh.

Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến rối loạn cảm xúc, trầm cảm, hành vi bốc đồng và giảm năng lực thích ứng xã hội.

Giờ ra chơi không điện thoại

TP Hồ Chí Minh đang thực hiện thí điểm hạn chế học sinh sử dụng điện thoại và thiết bị điện tử trong giờ ra chơi tại 16 trường trên địa bàn, nhằm xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, thân thiện, hướng tới tinh thần “trường học hạnh phúc”.

Trường THCS và THPT Trần Đại Nghĩa (phường Sài Gòn, TP Hồ Chí Minh) có 32 lớp với 1.091 học sinh. Thực hiện kế hoạch của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố về giờ ra chơi không điện thoại, nhà trường đã có nhiều cách làm linh hoạt, sáng tạo. Theo đó, 19 câu lạc bộ (CLB) sẵn có của nhà trường đã phát huy vai trò, tăng cường hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí của học sinh như: CLB bóng chuyền, CLB âm nhạc, CLB chụp ảnh… dưới sự điều hành chung của Đoàn trường, Liên Đội trường.

Học sinh Trường THCS và THPT Trần Đại Nghĩa (phường Sài Gòn, TP Hồ Chí Minh) rèn luyện thể lực trong giờ ra chơi. 

Bà Trần Thị Hồng Thủy, Hiệu trưởng Trường THCS và THPT Trần Đại Nghĩa chia sẻ, nhà trường không “ép” học sinh phải tham gia mà luôn linh hoạt theo nguyện vọng, sở thích cá nhân của từng em. Nếu có nhu cầu sử dụng điện thoại vào mục đích học tập hoặc liên hệ với người thân khi có việc gấp, học sinh có thể sử dụng tại thư viện của trường.

Bà cho biết từng giáo viên đã được bồi dưỡng để nâng cao tay nghề tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao cho học sinh. Thời gian thực hiện thí điểm vừa qua, phụ huynh rất đồng tình, ủng hộ, học sinh cũng đã thoát ly được các thiết bị điện tử trong giờ ra chơi.

Giờ ra chơi tại Trường THCS Nguyễn Văn Tiết (phường Lái Thiêu, TP Hồ Chí Minh).

Cô Đoàn Thị Minh Hoàng cho biết, Trường THCS Nguyễn Văn Tiết tuy không trong danh sách 16 trường thí điểm mô hình nhưng vẫn duy trì nền nếp các hoạt động rèn luyện thể chất, kỹ năng mềm, văn hóa văn nghệ trong giờ ra chơi. Bên cạnh giờ lên lớp, cô và đồng nghiệp luôn tranh thủ thời gian để học thêm các kỹ năng như tổ chức trò chơi vận động, trò chơi dân gian, dẫn chương trình, dàn dựng tiểu phẩm, tiết mục văn nghệ…

Mô hình này của ngành giáo dục TP Hồ Chí Minh góp phần giúp học sinh giảm lệ thuộc vào “thế giới ảo”, tăng cường giao tiếp trực tiếp và gắn kết tình bạn, tình thầy trò, hình thành thói quen sinh hoạt lành mạnh trong cuộc sống. Đây là nền tảng thực tiễn để giờ ra chơi không điện thoại được triển khai đồng bộ, bền vững trong toàn thành phố./.