Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ chiến lược

Quyết tâm đổi mới sáng tạo, thúc đẩy công nghệ chiến lược

Tại diễn đàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ KH&CN Vũ Hải Quân cho biết công nghệ đang tái định hình sức mạnh quốc gia và chuỗi giá trị toàn cầu. Việt Nam vì thế cần một cách tiếp cận mới nếu muốn vươn lên trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.

Theo Thứ trưởng Thường trực Vũ Hải Quân, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã nhận diện những điểm nghẽn và khẳng định Việt Nam phải làm chủ công nghệ để phát triển nhanh, bền vững, đồng thời củng cố an ninh, quốc phòng. Hồi tháng 6, Thủ tướng ban hành danh mục 11 nhóm công nghệ, 35 nhóm sản phẩm chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI), chip bán dẫn, blockchain, robot, nhằm thúc đẩy phát triển các ngành mũi nhọn.

Thứ trưởng Thường trực Bộ KH&CN Vũ Hải Quân phát biểu tại diễn đàn.

Để triển khai nhanh, hiệu quả, Bộ KH&CN xây dựng các chương trình công nghệ chiến lược theo bốn hướng. Thứ nhất là chuẩn hóa từng công nghệ, sản phẩm chiến lược thành các trụ cột nền tảng, gồm công nghệ lõi, hạ tầng, nhân lực. Ở hướng thứ hai, mỗi trụ cột được chuyển thành các nhiệm vụ được chuẩn hóa, bao gồm bối cảnh và mục tiêu; phạm vi và phương pháp tiếp cận, tổ chức thực hiện; sản phẩm, thời gian và tiến độ; ngân sách và nguồn lực, tiêu chí đánh giá kết quả.

Hướng thứ ba, từ nhiệm vụ sẽ hình thành các dự án đề tài để mời gọi doanh nghiệp, viện, trường, bộ, ngành, địa phương tham gia thực hiện. Cuối cùng, dựa trên việc thực hiện công nghệ, sản phẩm chiến lược, Bộ KH&CN sẽ từng bước hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Thứ trưởng Thường trực Vũ Hải Quân khẳng định, Bộ KH&CN mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, viện, trường, đặc biệt là các liên minh đổi mới sáng tạo, cùng tham vấn cho cách thức triển khai này. 

Tại diễn đàn, không chỉ đại diện cơ quan quản lý, nhiều doanh nghiệp công nghệ, mạng lưới, chuyên gia cũng chia sẻ hướng đi để góp phần triển khai công nghệ chiến lược tại Việt Nam.

Chia sẻ tại diễn đàn, bà Mariam J. Sherman - Giám đốc Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam, Campuchia, Lào bày tỏ hoan nghênh cam kết của Chính phủ trong việc phát huy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như một động lực tăng trưởng mới. Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế to lớn.

Điều cần thiết lúc này là một chiến lược bài bản - một công thức được gọi là "ba cộng một" bao gồm: Nhân tài công nghệ, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và liên kết chuỗi cung ứng, tất cả được gắn kết bởi yếu tố +1: Sự tập trung mạnh mẽ vào một vài cụm động lực đổi mới sáng tạo xuất sắc và có chọn lọc.

Ông Thiều Phương Nam, Tổng giám đốc Qualcomm Việt Nam, Campuchia và Lào, cho biết tập đoàn đã có mặt tại Việt Nam hơn 20 năm. Tháng 6 vừa qua, Qualcomm khai trương Trung tâm R&D tại Hà Nội - một trong những trung tâm lớn của tập đoàn trên toàn cầu. Toàn bộ đội ngũ kỹ sư tại đây đều là người Việt Nam, tham gia các dự án công nghệ tiên tiến với sản phẩm không chỉ phục vụ trong nước mà còn được ứng dụng tại nhiều quốc gia khác. "Trí tuệ nhân tạo sẽ thay đổi cách chúng ta tiếp cận và tương tác với công nghệ. Đây là cơ hội để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu", ông Phương Nam nhận định.

Ở lĩnh vực AI, dự án ViGen được thành lập với sự hợp tác giữa Meta, NIC và AI for Vietnam nhằm xây dựng bộ dữ liệu tiếng Việt từ bậc mẫu giáo đến đại học. Ông Trần Việt Hùng, nhà đồng sáng lập AI for Vietnam cho biết dự án tạo ra bộ dữ liệu 50 tỷ tham số, cùng 5 bộ đánh giá ngôn ngữ tiếng Việt, phục vụ cho việc huấn luyện mô hình AI.

Theo ông Trần Việt Hùng, rào cản lớn hiện nay là tiếng Việt chưa được các mô hình AI quốc tế hỗ trợ tự nhiên. ViGen sẽ giúp lấp khoảng trống này. Dự án cũng khuyến khích cộng đồng cùng đóng góp dữ liệu, mỗi cá nhân tham gia được tích điểm và quy đổi thành giá trị cụ thể.

Phát triển các ngành công nghệ chiến lược là chìa khóa vàng cho giai đoạn mới

Để tiếp tục phát huy những thành tựu nêu trên, từng bước giúp Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành một trung tâm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu của khu vực và thế giới, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng mong muốn các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, đối tác trong và ngoài nước cùng chung tay, đồng hành cùng Việt Nam triển khai các nhiệm vụ cụ thể.

Thứ nhất, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC phải tiếp tục phát huy vai trò hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam. Đặc biệt, tiếp tục phát triển các Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia người Việt, gốc Việt trong các ngành công nghệ mới; trước mắt là 11 ngành công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1159/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; kết nối với các tập đoàn công nghệ, tổ chức quốc tế; sớm hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược…

Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng phân tích các xu hướng lớn đang tác động mạnh và sâu rộng đến lĩnh vực KHCN, ĐMST và CĐS.

Thứ hai, các bộ, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Trước mắt, cần hoàn thiện và sớm đưa các Luật trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 10 sắp tới để đi vào cuộc sống (gồm: Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Công nghệ cao, và đặc biệt là Luật Trí tuệ nhân tạo).

Thứ ba, các Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia công nghệ chiến lược tiếp tục phát huy vai trò là "cánh tay nối dài", đồng hành cùng Chính phủ, các bộ ngành, doanh nghiệp trong nước.

Các thành viên mạng lưới cần chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, qua đó góp phần giải quyết những thách thức lớn, biến "bài toán khó" của đất nước thành "cơ hội mới" cho tương lai.

Thứ tư, các tập đoàn công nghệ và tổ chức quốc tế tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam, mở rộng hợp tác đầu tư, gắn nghiên cứu với ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, cùng phát triển các sản phẩm "Made by Việt Nam", được nghiên cứu, thiết kế và sản xuất bởi người Việt Nam, cho người Việt Nam và người tiêu dùng trên toàn thế giới. Qua đó, đưa Việt Nam bước lên một "nấc thang cao hơn" của chuỗi giá trị toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Thứ năm, các chủ thể của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước (các viện, trường, doanh nghiệp, startup, các nhà khoa học...) phải vươn lên, chủ động nắm bắt các "xu hướng mới", trở thành những "chiến sĩ" tiên phong trong công cuộc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia.

"Trước thềm đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Việt Nam nhất quán quan điểm rằng "thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển các ngành công nghệ chiến lược là chìa khóa vàng cho giai đoạn mới". Đây không chỉ là một lựa chọn đơn thuần, mà chính là mệnh lệnh phát triển của thời đại", Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Bài, ảnh: HỒNG QUANG - THU HIỀN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.