PGS, TS BÙI THỊ AN, nguyên đại biểu Quốc hội

Kế thừa, phát huy những giá trị ưu tú của các bộ sách hiện có

Việc xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất là chủ trương phù hợp với yêu cầu thực tiễn hiện nay. Chủ trương này không chỉ giúp hệ thống giáo dục phổ thông có sự đồng bộ mà còn thể hiện vai trò chủ động của Nhà nước trong điều tiết, dẫn dắt chiến lược giáo dục quốc gia.

Khi có sự thống nhất, việc đào tạo giáo viên, tổ chức dạy học và thi cử sẽ thuận lợi hơn, đặc biệt là tạo sự công bằng cho học sinh trên cả nước được học với một nền tảng kiến thức đồng đều. Điều này rất quan trọng trong việc giảm thiểu sự phân hóa giữa học sinh ở các vùng, miền. Với một bộ sách giáo khoa chung, học sinh ở thành thị hay nông thôn, khu vực giàu hay nghèo đều sẽ có cơ hội học tập như nhau. Điều này không chỉ bảo đảm công bằng trong giáo dục mà còn giúp nâng cao trình độ học vấn của cả quốc gia.

Học sinh chọn mua sách giáo khoa tại một cửa hàng sách trên địa bàn TP Hà Nội. 

Bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ giúp giáo dục được quản lý chặt chẽ hơn, với một đội ngũ biên soạn sách chuyên nghiệp và quy trình soạn thảo khoa học, qua đó bảo đảm chất lượng giảng dạy. Khi chỉ có một bộ sách, các chuyên gia giáo dục có thể tập trung nghiên cứu và cải tiến nội dung sách giáo khoa, làm sao để kiến thức được cập nhật và tiếp cận một cách khoa học, logic. Đồng thời, việc này cũng sẽ giúp kiểm soát được nội dung giảng dạy, tránh tình trạng sách có những yếu tố sai lệch, không phù hợp với mục tiêu giáo dục. Thống nhất một bộ sách giáo khoa không có nghĩa là khép kín hay làm nghèo đi môi trường học tập.

Điều quan trọng là cần kế thừa, phát huy những giá trị ưu tú của các bộ sách hiện có. Nhiều bộ sách hiện nay đã có sự đa dạng về ngữ liệu, cách tiếp cận nội dung, mang đến lựa chọn phong phú cho giáo viên và học sinh. Vì thế, việc xây dựng một bộ sách thống nhất nên dựa trên sự chọn lọc tinh hoa, kế thừa những gì đã được kiểm chứng là hiệu quả, từ đó hình thành bộ sách chuẩn mực, mang tính đại diện cao. Song song với đó, đổi mới sách giáo khoa phải đi liền với khuyến khích sáng tạo trong phương pháp giảng dạy. Một bộ sách thống nhất không nên trói buộc người dạy vào khuôn khổ cứng nhắc, mà cần mở ra không gian cho giáo viên linh hoạt vận dụng, sáng tạo, phù hợp với đặc điểm từng lớp học, từng vùng, miền.

---------------------------------------------------------------

Thầy giáo ĐẶNG SỸ ĐỨC, Phó hiệu trưởng Trường THCS Ngọc Thụy (Bồ Đề, Hà Nội)

Giải pháp kịp thời và cần thiết

Thực tiễn cho thấy, việc cùng lúc triển khai một chương trình với nhiều bộ sách giáo khoa đã tạo ra không ít lúng túng trong quá trình dạy và học. Ở các kỳ kiểm tra, khảo sát hay hội thi học sinh giỏi, giáo viên gặp khó khăn khi phải xác định phạm vi kiến thức chung, bởi mỗi bộ sách có cách tiếp cận và mức độ phân bổ nội dung khác nhau. Do đó, các hoạt động kiểm tra, khảo sát, hội thi hay hội giảng... vẫn còn gây lúng túng cho giáo viên trong việc ra đề cũng như tổ chức giảng dạy thực hành cho học sinh.

Việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và đổi mới sách giáo khoa đúng vào thời điểm dịch Covid-19 đã khiến giáo viên và học sinh không có đủ thời gian cũng như điều kiện tiếp cận đầy đủ với sách giáo khoa và các tài liệu đi kèm. Trong bối cảnh ấy, nhiều thầy cô chỉ được làm quen qua một số tiết dạy thực nghiệm do nhà xuất bản cung cấp dưới dạng video. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của hoạt động dạy thực nghiệm, vốn là khâu quan trọng giúp các nhóm tác giả kiểm chứng nội dung và điều chỉnh mức độ phù hợp của từng bài học với thực tiễn.

Không chỉ gặp khó khăn do bối cảnh tiếp cận chương trình mới, việc triển khai đồng thời nhiều bộ sách giáo khoa còn khiến thách thức tăng lên gấp bội, bởi giáo viên không được tiếp cận với toàn bộ tiến trình và nội dung của sách, trong khi mỗi bộ sách lại có cách tiếp cận nội dung và mức độ kiến thức khác nhau. Điều này cũng ảnh hưởng đến quá trình học tập của học sinh khi các em chuyển trường giữa các địa phương, hoặc giữa các trường trong cùng một địa phương, do sự khác nhau trong việc sử dụng sách giáo khoa. Việc thiếu thời gian để trải nghiệm thực nghiệm, cùng với việc triển khai đồng bộ nhiều bộ sách giáo khoa đã tạo nên những rào cản lớn, gây áp lực không nhỏ cho cả giáo viên và học sinh trong hoạt động dạy và học.

Do đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo không chỉ là một văn kiện mới, mà thực sự là một dấu mốc quan trọng thể hiện quyết tâm chính trị đặt giáo dục vào vị trí “quốc sách hàng đầu”. Nghị quyết số 71-NQ/TW ra đời được xem là giải pháp kịp thời và cần thiết, vừa giải quyết tình trạng phân tán, thiếu đồng bộ do việc sử dụng nhiều bộ sách giáo khoa gây ra, đồng thời vẫn duy trì tính linh hoạt thông qua các phần mở để địa phương và nhà trường có thể bổ sung nội dung phù hợp với thực tế giảng dạy.

---------------------------------------------------------------

Cô giáo NGUYỄN THỊ HẠNH, giáo viên Trường THPT Phan Bội Châu (Hà Nội)

Thống nhất một bộ sách cần một khung chuẩn vững chắc

Theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, sách giáo khoa không chỉ là nguồn tri thức mà còn là công cụ quan trọng để đổi mới phương pháp giảng dạy. Đặc biệt, với môn Tiếng Anh, việc lựa chọn và sử dụng sách giáo khoa đóng vai trò then chốt trong việc hình thành kỹ năng ngoại ngữ của học sinh.

 Cô và trò Trường THCS Ngọc Lâm (phường Bồ Đề, TP Hà Nội).

Tuy nhiên, việc tồn tại quá nhiều bộ sách cũng dẫn đến nội dung và cách tiếp cận thiếu thống nhất, gây chênh lệch trong thi cử và ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Vì vậy, chủ trương thống nhất một bộ sách giáo khoa chung là cần thiết. Điều này nhằm thiết lập chuẩn mực chung cho cả người dạy và người học trên phạm vi toàn quốc.

Một bộ sách thống nhất cần được xây dựng trên khung chương trình chuẩn, biên soạn theo hướng mở, cập nhật linh hoạt và cho phép sử dụng các bộ sách hiện có như nguồn học liệu bổ trợ. Học sinh cũng sẽ có cơ hội tiếp cận tri thức khoa học, hệ thống, nhưng vẫn phát huy được tính chủ động, linh hoạt. Tôi cho rằng, trọng tâm là xây dựng một bộ sách giáo khoa chung vừa bảo đảm tính nền tảng, đồng bộ, vừa khuyến khích sử dụng tài liệu tham khảo đa dạng, từ đó góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh.

---------------------------------------------------------------

Cô giáo NGUYỄN THỊ LAN ANH, giáo viên Trường THPT Quang Thành (Hải Dương)

Khuyến khích giáo viên và học sinh sáng tạo 

Việc sử dụng một bộ sách giáo khoa chung không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc phát huy sự sáng tạo và chuyên môn. Việc dạy bằng một bộ sách chung không có nghĩa là giáo viên bị bó buộc vào một khuôn khổ cứng nhắc. Ngược lại, điều này giúp giáo viên có không gian linh hoạt hơn để áp dụng các phương pháp dạy học sáng tạo, phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của học sinh từng lớp.

Bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ tạo ra một nền tảng chung cho giáo viên trong việc xây dựng kế hoạch giảng dạy. Khi giáo viên có một bộ tài liệu chuẩn, có thể dễ dàng chia sẻ kinh nghiệm, phương pháp giảng dạy với nhau, tạo ra một cộng đồng học hỏi rộng khắp, đồng thời dễ dàng cập nhật những xu hướng mới trong giáo dục. Sự thống nhất này còn giúp giáo viên tiết kiệm thời gian và công sức khi không phải làm quen với nhiều bộ sách khác nhau, từ đó có thể tập trung vào việc phát triển chuyên môn, cải thiện chất lượng giảng dạy. Thêm vào đó, việc sử dụng một bộ sách giáo khoa chung sẽ giúp đơn giản hóa công tác đào tạo giáo viên và tổ chức thi cử. Khi các bộ sách được thống nhất, giáo viên và học sinh có thể dễ dàng trao đổi, tham gia các hoạt động học tập và thi cử mà không gặp phải sự chênh lệch lớn về tài liệu. 

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.