Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học-Euréka là giải thưởng cao quý dành cho sinh viên đam mê nghiên cứu khoa học trong cả nước, do Thành đoàn TP Hồ Chí Minh phối hợp với Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tổ chức hằng năm, với sự đồng hành của Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh, Quỹ xã hội từ thiện Tâm Nguyện Việt, cùng Trung tâm Phát triển khoa học và Công nghệ trẻ là đơn vị thường trực Ban tổ chức. Năm nay, Giải thưởng tiếp tục được triển khai rộng khắp trên toàn quốc, thu hút sự tham gia của 161 học viện, trường đại học, cao đẳng với 2.178 đề tài dự thi, con số cao nhất trong 5 năm gần đây. Lĩnh vực VH-NT ghi dấu ấn đậm nét với 128 đề tài của 335 thí sinh đến từ 44 học viện, trường đại học, cao đẳng, tăng gấp đôi so với năm trước.

Đồng chí Đoàn Kim Thành, Giám đốc Trung tâm Phát triển khoa học và Công nghệ trẻ, Thường trực Ban tổ chức Giải thưởng cho rằng, những con số trên đã chứng minh sinh viên khối ngành VH-NT ngày càng tự tin, chủ động và sáng tạo hơn trong hành trình nghiên cứu khoa học. Nhiều đề tài thể hiện rõ định hướng gắn nghiên cứu khoa học với chuyển đổi số trong văn hóa, góp phần thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

Hội đồng chuyên gia lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật lựa chọn đề tài vào vòng chung kết. Ảnh: LƯƠNG ANH

Hội đồng chuyên gia vòng bán kết lĩnh vực VH-NT gồm các nhà khoa học, giảng viên, nhà nghiên cứu, nhà báo, nhà văn, nghệ sĩ... có uy tín trong cả nước. Với tinh thần làm việc khách quan, dân chủ, phân tích kỹ lưỡng các tiêu chí, Hội đồng chuyên gia đã chọn ra 9 đề tài xuất sắc trong tổng số 128 đề tài để vào xét giải tại vòng chung kết dự kiến sẽ diễn ra vào cuối năm nay.

PGS, TS Lâm Nhân, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng chuyên gia lĩnh vực VH-NT đánh giá: Các đề tài nghiên cứu của sinh viên về VH-NT rất phong phú, đa dạng, có hàm lượng khoa học cao, nhiều đề tài mang tính ứng dụng thực tiễn tốt.

GS, TS Phan Thị Thu Hiền, giảng viên cao cấp Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh), thành viên Hội đồng chuyên gia lĩnh vực VH-NT cho rằng: Trong lĩnh vực VH-NT, có nhiều đề tài nghiên cứu về văn học rất đáng khen ngợi. Nhiều nhóm tác giả mặc dù tuổi đời còn rất trẻ, đang là sinh viên năm thứ hai, nhưng đã chọn những đề tài văn học rất “nặng ký”, nghiên cứu sâu về học thuật, gắn tác phẩm văn học với các góc nhìn của lịch sử, tôn giáo, xã hội học, tâm lý học... Việc người trẻ lựa chọn những đề tài được cho là “già” cho thấy sức hấp dẫn của lĩnh vực này đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên. Nó cũng thể hiện sự quan tâm của giới trẻ đối với đời sống văn học-nghệ thuật nói riêng, sứ mệnh bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc nói chung.

Cái sự “già” ở đây không phải sự cũ mòn, lạc hậu, mà chính là ở chiều sâu lịch sử, bề dày truyền thống, sự kết tinh của bản sắc dân tộc. Thông thường, để chạm đến những vấn đề này đòi hỏi người nghiên cứu bên cạnh kiến thức chuyên môn còn phải có vốn sống và sự trải nghiệm. Khi người trẻ bàn chuyện... “già”, chứng tỏ họ rất tâm huyết, thể hiện khát vọng kế thừa, phát triển di sản ông cha.

Nhà báo, nhà văn Phan Tùng Sơn, Trưởng cơ quan đại diện Báo Quân đội nhân dân tại TP Hồ Chí Minh, thành viên Hội đồng chuyên gia lĩnh vực VH-NT cho rằng, nhiều đề tài nghiên cứu cho thấy các tác giả, nhóm tác giả rất có ý thức xây dựng tư duy phản biện và tri thức nền cho lao động nghiên cứu, sáng tạo. Mỗi đề tài là một nỗ lực tiếp cận học thuật, kết hợp giữa cảm xúc của nghệ sĩ và lý trí của người làm khoa học. Việc có nhiều sinh viên chủ động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ để bảo tồn di sản, phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng không gian sáng tạo... chính là cách góp phần hiện thực hóa chiến lược số hóa di sản văn hóa...

 Sinh viên Trương Quốc Bảo (Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh) cho biết nhóm của em lựa chọn tác phẩm văn học nổi tiếng để nghiên cứu sâu vào một khía cạnh dưới góc nhìn của người trẻ. “Tác phẩm văn học có giá trị cao về nội dung và nghệ thuật có sức sống trường tồn. Việc nghiên cứu giúp chúng em tìm ra những bài học, thông điệp mới, soi rọi trong cuộc sống hôm nay, làm giàu thêm đời sống tinh thần cho công chúng trong thời đại bùng nổ công nghệ số”, Trương Quốc Bảo chia sẻ.

Trong môi trường bùng nổ công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay, những người trẻ bàn chuyện... “già” chính là cách góp phần giữ chắc sợi dây liên kết giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Khi các giá trị VH-NT truyền thống được nghiên cứu, lan tỏa bằng tri thức trẻ và ứng dụng AI sẽ giúp các thông điệp được truyền tải một cách nhanh chóng, phù hợp với thị hiếu, nhu cầu cảm thụ của giới trẻ. Và chính từ những đề tài nghiên cứu của sinh viên hôm nay sẽ ươm mầm cho những dự án có quy mô, tầm vóc trong tương lai gần, góp phần kiến tạo không gian VH-NT Việt Nam tiên tiến, hiện đại, nhân văn, giàu bản sắc. Giải thưởng tiếp tục khẳng định sức hấp dẫn của một “sân chơi” lớn, khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu, gợi mở những cách nhìn mới, góc tiếp cận mới về VH-NT của tuổi trẻ trong hành trình chuyển đổi số...

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.