Những hình ảnh mang thông điệp

Theo các chuyên gia, mọi hình ảnh đều mang thông điệp cho người nhìn. Vấn đề là chúng ta có nhận ra được thông điệp đó không. Chẳng hạn, hình ảnh một ngọn lửa đang bùng cháy dữ dội, thiêu đốt mọi thứ trong ngôi nhà phía trước. Đó là hình ảnh mang đến suy nghĩ gì? Bình thường chúng ta có thể tiên đoán ngọn lửa to như vậy sẽ làm cháy rụi mọi thứ. Nhưng nếu suy nghĩ kỹ càng và đa chiều hơn, lại có hàng loạt vấn đề phát sinh sau đó, như cần người có trách nhiệm để làm giảm tác hại của ngọn lửa; ngọn lửa có thể lan ra phá hủy cả những ngôi nhà xung quanh; những việc phải làm sau hỏa hoạn như dọn dẹp, xây dựng lại... Hơn nữa, ngọn lửa cũng như cảm xúc của con người, cần được kiểm soát. Cũng như trí tuệ cần được bồi đắp mỗi ngày, chúng ta cần học thêm cả cách quản trị những cơn nóng giận. Nếu nóng giận không kiểm soát được sẽ hủy hoại nhiều điều trong cuộc sống...

Chuyên gia Francis. L Kaya (bên phải) hướng dẫn cách dạy cảm xúc cho trẻ thông qua hình ảnh.

Thông điệp mang ý nghĩa xã hội cũng có thể xuất phát từ hình chiếc ly nhựa rỗng trên bãi biển. Đó là việc cần nhìn ra trách nhiệm và ý thức của con người khi đối xử với thiên nhiên. Nếu bất cứ ai cũng vứt rác bừa bãi ra bãi biển thì làm sao chúng ta có thể ngăn chặn sự ô nhiễm của trái đất trong tương lai? Thông điệp cũng có thể có từ những hình ảnh gần gũi hơn. Chẳng hạn, hình một người đàn ông đăm chiêu nghe điện thoại. Rõ ràng là một cuộc gọi không vui, là cuộc điện thoại khiến ông suy nghĩ. Chúng ta có thể phân tích kỹ hơn bức ảnh để thấy cuộc gọi không khiến ông giận dữ nhưng phải đấu tranh nội tâm. Nhận biết cũng là bước đầu tiên để chúng ta đồng cảm những người xung quanh mình, để thấu hiểu và có cư xử đúng mực.

Dạy trẻ những thông điệp của hình ảnh

Thực tế hiện nay cho thấy trẻ em phải chịu nhiều áp lực, kỳ vọng. Tuy nhiên, trong khi cuộc sống đòi hỏi chúng ta cần cả trí thông minh (IQ) và trí tuệ cảm xúc (EQ) giống như chúng ta cần hai bàn tay thì cha mẹ lại chưa trang bị cho trẻ sự chuẩn bị và hiểu biết cảm xúc của bản thân để tự chủ, cảm nhận, ra quyết định. Điều đó dễ khiến trẻ mệt mỏi, không biết cách ứng xử, thậm chí có trẻ bị trầm cảm, tự tử... Khi trẻ thiếu suy nghĩ tích cực, trẻ sẽ bị bối rối khi đưa ra nhận định.

Theo các chuyên gia, nhận biết thông điệp và ứng xử phù hợp hoàn cảnh thông qua hình ảnh là điều chúng ta hoàn toàn có thể dạy cho trẻ. Dạy trẻ phân tích hình ảnh là bước đầu để trẻ có thể có những thảo luận đa chiều, hiểu sâu sắc và nhìn nhận vấn đề xung quanh tổng quan hơn. Hướng dẫn trẻ nhìn nhận mọi hình ảnh trong cuộc sống xung quanh cũng là cách để trẻ có thêm nhiều trải nghiệm thú vị về cuộc sống. Ông Francis. L Kaya, chuyên gia, giảng viên quốc tế về trí tuệ cảm xúc và là người sáng lập tổ chức Source Code Technology Foundation (SCT) đưa ra ví dụ, với hình ảnh người đàn ông nghe điện thoại ở trên, chúng ta có thể dạy trẻ hiểu rằng, cảm xúc thường thay đổi rất nhanh, vì thế không nên đánh giá bất cứ người nào đang giận dữ, để thấu cảm rằng sự giận dữ chỉ là phần nào đó trong con người. Khi hiểu kỹ hơn về cảm xúc và gặp tình huống tương tự, trẻ được hướng dẫn để biết mình phải làm gì và có sự chuẩn bị giao tiếp, đối thoại để tạo ra những hiệu ứng tích cực... Cha mẹ cũng có thể giúp trẻ có thêm năng lực cảm xúc bằng cách hỏi thêm để con đào sâu suy nghĩ về một hình ảnh mình gặp, như: Con đã bao giờ thấy điều này chưa, hình ảnh tương tự như vậy được thể hiện trong cuộc sống như thế nào?... 

Sau khi được tham gia buổi hướng dẫn dạy con nhận biết cảm xúc bằng hình ảnh, chị Lê Hiền Vân (Hà Nội) cho biết, thường ngày bắt gặp rất nhiều hình ảnh nhưng chúng ta thường bỏ qua. Sau khi nghe các chuyên gia hướng dẫn, tôi thấy rằng, giúp con nhận biết cảm xúc bằng hình ảnh là cách làm mới, khá thú vị. Tôi có thể hướng dẫn con không chỉ nhận biết mà còn điều chỉnh cách biểu đạt gương mặt, ngôn ngữ cơ thể, hiểu được cảm xúc của người khác và phần nào cảm nhận được một người đang nói dối. Dù điều này không dễ với ngay cả người lớn nhưng tôi hy vọng rằng mình có thể đưa ra một phương cách để con học theo, hiểu các vấn đề đa chiều, hiểu con người đa dạng và tổng quát hơn mà không phải qua cái nhìn hời hợt bề ngoài.

Bài và ảnh: HUY AN