Đến bên con hỏi han tình hình học tập, tôi mới biết con đang viết bản tường trình thí nghiệm bài “Tính chất của oxit và axit” thuộc môn Hóa học. Con tôi kể, mỗi lần đến giờ học thực hành, học sinh không hề được thí nghiệm mà cô giáo sẽ hướng dẫn lý thuyết, học sinh căn cứ vào đó và dựa vào sách giáo khoa để hoàn thành bản tường trình thí nghiệm, bởi vậy với các con, viết tường trình thí nghiệm vừa dễ vừa khó. Dễ vì chủ yếu là chép lại trong sách. Khó vì rất trừu tượng. Cũng do chủ yếu là chép lại lý thuyết mà không được thực hành nên mặc dù bản tường trình thí nghiệm của con khá đầy đủ, chi tiết, từ các bước thí nghiệm đến miêu tả hiện tượng xảy ra, kết luận... nhưng khi được hỏi về các vấn đề thực tế liên quan đến thí nghiệm thì con rất lơ mơ. Thậm chí, một số hiện tượng rất cơ bản trong hóa học như “kết tủa”, hay “giấy quỳ tím”... con tôi cũng chưa tận mắt nhìn thấy bao giờ! Tìm hiểu thêm, tôi được biết, không chỉ môn Hóa học mà cả môn Vật lý các con cũng chỉ được thí nghiệm, thực hành... trên giấy.

Đáng nói là tình trạng thực hành, thí nghiệm “chay” như ở trường con tôi học không phải là cá biệt. Thời gian qua, dư luận, báo chí cũng đã phản ánh về việc không ít trường phổ thông, nhất là cấp trung học cơ sở hiện nay, phòng thí nghiệm được đầu tư đầy đủ nhưng chủ yếu để phục vụ đoàn kiểm tra, phục vụ việc xét trường đạt chuẩn quốc gia, chứ chưa được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích, học sinh vẫn chủ yếu phải thực hành, thí nghiệm "chay". Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, như nhà trường sợ mất an toàn trong quá trình tổ chức thực hành, thí nghiệm; khi triển khai thực hành, thí nghiệm, nhà trường, giáo viên sẽ vất vả hơn trong công tác quản lý, thậm chí có cả nguyên nhân chính giáo viên cũng chưa có kỹ năng tốt trong thực hành, thí nghiệm...

Học phải đi đôi với hành. Việc thực hành, thí nghiệm trong chương trình giáo dục phổ thông đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định rõ, các nhà trường phải nghiêm túc thực hiện nhằm góp phần hình thành và phát triển năng lực thực tiễn cho học sinh. Để xảy ra việc thực hành, thí nghiệm... trên giấy nêu trên, trách nhiệm trước hết thuộc về hiệu trưởng và lãnh đạo các phòng, sở giáo dục và đào tạo các địa phương. Mặt khác, từ năm học 2020-2021, cả nước đã bắt đầu áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới đối với học sinh lớp 1, tiếp đó sẽ áp dụng với các khối lớp còn lại. Để góp phần giải quyết tình trạng thực hành, thí nghiệm “chay”, cần rà soát, điều chỉnh lại các nội dung bài thực hành trong chương trình giáo dục mới theo hướng phù hợp, thiết thực, khả thi.

TRUNG PHƯƠNG