“Đứa con tinh thần” của Michel Platini

Năm 2012, chủ tịch UEFA lúc bấy giờ là Michel Platini đưa ra ý tưởng tổ chức vòng chung kết (VCK) 2020 tại nhiều thành phố tại châu Âu, thay vì ở một quốc gia như trước. Chín năm sau, Platini không còn là người đứng đầu liên đoàn bóng đá châu lục sau khi ông dính vào bê bối tham nhũng trong đó FIFA và chủ tịch Sepp Blatter cũng liên quan. VCK Euro 2020 đã bước vào giai đoạn vòng bảng mà không mang lại nhiều kỳ vọng về kinh tế. Ngoài việc dàn trải các trận đấu ở 11 thành phố khác nhau, ban tổ chức còn phải lo công tác phòng dịch. Trước đây, những giải đấu lớn như thế này không khác nào ngày hội với các fan bóng đá trên toàn châu Âu. Chính vì vậy, bên cạnh những quy định cách ly nghiêm ngặt của các nước chủ nhà, giờ đây ban tổ chức phải quen dần với cảnh các khán đài còn chỗ trống, thậm chí thưa thớt, còn khán giả thì phải đảm bảo yếu tố an toàn phòng dịch trước khi đến sân, các khu fan-zone hay quầy bar. Với những mối bận tâm ấy, không chỉ các cổ động viên bị ảnh hưởng mà ngành du lịch trên khắp “lục địa già” cũng đang tự hỏi không biết điều gì đang chờ đợi họ trong mấy tuần tới đây.

leftcenterrightdel
Euro 2020 sẽ ít mang lại lợi ích kinh tế cho các nước chủ nhà. Ảnh: Getty. 

Khó khăn dàn trải

Kể cả không có đại dịch Covid-19 thì ảnh hưởng về kinh tế của Euro 2020 vẫn khác so với các kỳ Euro hoặc World Cup trước đây vì thể thức tổ chức mới. Chẳng hạn, Euro 2016 đã mang lại khoảng 1,2 tỷ EUR (tức 1,48 tỷ USD) cho nền kinh tế nước chủ nhà Pháp. Hơn 600 ngàn du khách nước ngoài đã lưu trú ở Pháp bình quân mỗi người 8 ngày; mỗi ngày một người chi 154 EUR. Cộng với việc Pháp bỏ ra nguồn đầu tư không nhiều (khoảng 200 triệu EUR) để nâng cấp cơ sở hạ tẩng phục vụ giải đấu, việc đăng cai VCK Euro có ý nghĩa lớn về mặt kinh tế.

Trong khi đó, một giải đấu dàn trải ở 11 thành phố thuộc 11 nước như Euro 2020 sẽ làm suy giảm đáng kể sức ảnh hưởng về kinh tế với mỗi nơi tổ chức. Tuy nhiên xét về mặt đầu tư, các nước và thành phố chủ nhà lại không phải bỏ ra khoản đầu tư kếch xù như khi một mình đăng cai toàn bộ. Thực tế cho thấy 9 năm trước, Platini có lý khi đưa ra ý tưởng tổ chức Euro 2020 như bây giờ, một phần là vì ông thấy Euro 2012 rất tốn kém với hai nước đồng chủ nhà, Ba Lan và Ukraina.

Nỗ lo dịch bệnh

Với thể thức mới như vậy, giải đấu vẫn không thể sinh lãi nhiều cho các thành phố chủ nhà kể cả không có đại dịch. Trước đây, thủ đô Dublin của của Cộng hòa Ireland tưởng rằng sẽ được tổ chức bốn trận tại VCK Euro 2020, nhưng tháng tư vừa rồi họ bị UEFA tước quyền đăng cai do nước này đưa ra những quy định quá ngặt nghèo về công tác phòng dịch. Trong khi đó, một nghiên cứu năm 2019 của Hội đồng thành phố Dublin cho thấy sự xuất hiện của 90 ngàn du khách tại đây trong thời gian diễn ra giải sẽ mang lại giá trị kinh tế lên tới 106 triệu EUR. Các thành phố khác cũng ấp ủ hy vọng kinh tế tương tự, đặc biệt là London - nơi sẽ diễn ra hai trận bán kết và trận chung kết.

leftcenterrightdel
UEFA vẫn được hưởng lợi nhiều nhất từ bản quyền phát sóng và thương mại. Ảnh: Getty. 

Tất cả nay đã khác, bởi hầu hết các trận đấu chỉ diễn ra tại các sân cỏ với tối đa 50% lượng khán giả trên khán đài. Chỉ có một tỷ lệ nhỏ các fan được phép đi lại trong phạm vi toàn châu Âu trong những tuần tới. Quy định cách ly vẫn rất nghiêm ngặt ở nhiều thành phố diễn ra giải, đặc biệt là Vương quốc Anh với hai thành phố London và Glasgow. Với số lượng fan hạn chế như vậy, các hoạt động kinh tế phục vụ du khách sẽ không mang lại được nhiều giá trị. Cũng may là VCK khởi tranh ở thời điểm nhìn chung các quy định đã được nới lỏng, mang lại ít nhiều hy vọng cho cả du khách lẫn các dịch vụ của phía chủ nhà.

Lợi nhất vẫn là UEFA

Về mặt kinh tế, VCK Euro 2020 không thể so sánh với các VCK gần đây. Trong khi VCK Euro 2016 tạo cú hích cho nền kinh tế Pháp, thì VCK Euro 2012 cũng góp phần phát triển kinh tế Ba Lan và Ukraina. Trước đó hai nước đồng chủ nhà đã chi 31 tỉ EUR nâng cấp hạ tầng giao thông và các hạ tầng khác. Bất chấp khó khăn, bên được hưởng lợi nhiều nhất về mặt kinh tế từ VCK Euro 2020 vẫn là UEFA thông qua bản quyền phát sóng và thương mại. UEFA thu về 847 triệu EUR tiền lãi sau VCK Euro 2016, tức là tăng 500 triệu EUR so với kỳ Euro 2012. Lợi nhuận kinh tế của các VCK Euro càng ngày càng tăng. Nên nhớ VCK Euro 1992 chỉ mang lại lợi nhuận 40.9 triệu EUR mà thôi.

Ảnh hưởng của đại dịch tới hoạt động kinh tế năm nay là không phải bàn cãi và báo cáo tài chính của UEFA trong năm tới sẽ mang lại bức tranh toàn cảnh. Nhưng dù có thế nào, những con số mà họ thu về vẫn sẽ là chỉ là mơ ước với ngành dịch vụ tại các thành phố đăng cai mà thôi.

CHÂU ÂU (tổng hợp)