QĐND - Phiên giải trình do Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tổ chức mới đây về thực trạng vi phạm hành chính và các giải pháp khắc phục trong lĩnh vực giao thông vận tải đường bộ đã trở nên căng thẳng khi các đại biểu chất vấn gay gắt về việc sử dụng số tiền xử phạt. Vi phạm Luật Giao thông đường bộ bị phạt là lẽ đương nhiên, thậm chí có thể phạt nặng hơn nhiều lần mức hiện tại để phòng ngừa và răn đe. Thế nhưng, sử dụng đồng tiền phạt ấy như thế nào cho hợp lý, hợp tình và hợp lệ, để người nộp phạt và người chứng kiến phải “tâm phục, khẩu phục” là điều gây nhiều tranh cãi.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, năm 2011, tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ của cả nước là 2.540 tỷ đồng. Tất cả số tiền này đều được để lại cho lực lượng bảo đảm trật tự giao thông, trong đó có đến 80% được “thưởng” cho lực lượng trực tiếp tham gia xử phạt là cảnh sát giao thông (thuộc Bộ Công an) và thanh tra giao thông (thuộc Bộ Giao thông vận tải).

Lực lượng cảnh sát giao thông xử lý người vi phạm. Ảnh minh họa/internet.

Việc để lại số tiền xử phạt này cho lực lượng bảo đảm trật tự giao thông, theo trả lời của lãnh đạo Bộ Tài chính là đúng với quy định tại Thông tư số 89 của bộ này. Nhưng có đúng với Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính và Luật Ngân sách Nhà nước hay không thì trong phiên giải trình đó, lãnh đạo Bộ Tài chính lại không lý giải được.

Theo giải trình của lực lượng cảnh sát giao thông, số tiền phạt được trích lại dùng để mua sắm trang thiết bị, phương tiện phục vụ công việc, khen thưởng những người hoàn thành tốt nhiệm vụ. Lý giải này chưa thuyết phục được các đại biểu Quốc hội, bởi mua sắm trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho công tác của ngành đã được chi từ ngân sách Nhà nước. Ngân sách Nhà nước cũng có những khoản chi cho việc khen thưởng cá nhân, tập thể xuất sắc.

Ai cũng phải thừa nhận rằng, cán bộ chiến sĩ cảnh sát giao thông và lực lượng thanh tra giao thông phải làm việc vô cùng vất vả trong điều kiện thời tiết, hạ tầng giao thông, phương tiện giao thông, ý thức của người điều khiển phương tiện giao thông của nước ta hiện nay. Nhưng với trọng trách của người thực thi công vụ, những người này đều đã được hưởng mức lương và phụ cấp theo quy định. Nếu so sánh với một số lực lượng khác thì cũng khó có thể nói ai chịu thiệt thòi hơn. Vì vậy mà có ý kiến cho rằng lực lượng cảnh sát giao thông và thanh tra giao thông được hưởng thêm khoản tiền thưởng và bồi dưỡng từ… xử phạt là không công bằng với những lực lượng thực thi công vụ khác.

Mặt khác, việc người xử phạt được thưởng từ tiền phạt, dễ làm nảy sinh tiêu cực trong lực lượng có quyền xử phạt. Bởi lẽ các lực lượng này càng phạt được nhiều thì càng được thưởng nhiều. Điều này có thể lý giải vì sao cả hai lực lượng nói trên đều “thích phạt”, thậm chí đứng cả những chỗ khuất để người tham gia giao thông “mắc bẫy”. Trong khi đó, theo quy định của Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính thì tiền phạt thu được phải nộp vào ngân sách Nhà nước qua tài khoản mở tại Kho bạc Nhà nước. Luật Ngân sách Nhà nước cũng quy định: Toàn bộ số tiền phạt phải nộp vào ngân sách Nhà nước và phân chia theo quy định chung của luật này.

Mục đích của việc xử phạt vi phạm hành chính là để răn đe người vi phạm, phòng ngừa tái phạm và làm gương cho những ai có ý định vi phạm. Chính vì vậy, việc xử lý vi phạm phải công khai, minh bạch. Nếu thấy cần thiết có thể công khai người vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng. Các lỗi vi phạm cũng phải được công khai và lực lượng xử phạt cũng phải được giáo dục rèn luyện, được đãi ngộ tương xứng với chức năng nhiệm vụ. Toàn bộ tiền phạt thu được phải nộp về Kho bạc Nhà nước và sử dụng theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước.

Cử tri hy vọng vào dự thảo Luật Xử lý vi phạm hành chính đang được trình Quốc hội với những quy định mới chặt chẽ và có cơ sở pháp lý cao hơn Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính sẽ khắc phục được tình trạng “phạt và… thưởng”.

Đỗ Phú Thọ