Chuyện là, tác phẩm "Một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng" của họa sĩ Dương Ngân Hải tham dự Cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền-văn hóa Năm Chủ tịch ASEAN 2020 do Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức, có nội dung cơ bản tương tự tác phẩm tranh cổ động của một họa sĩ người Ukraine công bố năm 2015. Trước đó, tác phẩm "Hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng" của họa sĩ Dương Ngân Hải tham gia Cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền về năm APEC Việt Nam 2017 cũng bị phát hiện "nhái" tác phẩm "Thể thao phục vụ hòa bình và tình hữu nghị các dân tộc" của họa sĩ Liên Xô A.Arkhipenko vẽ tuyên truyền Thế vận hội mùa hè 1980 tại Moscow. Sau khi vụ việc bị phát hiện, qua báo chí, họa sĩ Dương Ngân Hải thừa nhận cả hai tác phẩm nêu trên đều là đạo tranh. Lý giải về việc này, họa sĩ cho rằng đã tìm được hai tác phẩm trên internet và nghĩ có thể "mượn" ý tưởng đó để vẽ lại, rồi gửi dự thi...

Tranh minh họa. Nguồn: baochinhphu.vn

Chắc chắn, thời gian tới các cơ quan chức năng sẽ có những hình thức xử lý thích đáng nếu có đầy đủ cơ sở đối với cá nhân họa sĩ Dương Ngân Hải. Tuy nhiên, điều đáng nói là tình trạng tranh giả, tranh nhái, đạo tranh đang là vấn đề nhức nhối nhất trong giới mỹ thuật nhiều năm qua. Việc vi phạm bản quyền cũng diễn ra tương tự ở hầu khắp các loại hình nghệ thuật. Hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ ở Việt Nam đã tương đối đầy đủ, nhưng việc thực thi vẫn rơi vào tình trạng khơi ra rồi "thả nổi". Bởi, tâm lý chung của không ít người hoạt động trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật là ngại va chạm, kiện tụng làm to chuyện. Khi phát hiện vi phạm, hầu hết chỉ bày tỏ bức xúc với giới trong nghề, qua mạng xã hội hoặc nhờ báo chí phản ánh. Ngược lại, người bị tố vi phạm hoặc cứ xin lỗi vì lý do không biết, không hiểu luật; hoặc cố tình phủ nhận, kéo dài thời gian để chuyện dần yên ắng. Thói quen "xài chùa" trong nhiều lĩnh vực hoạt động nghệ thuật vì thế ngày càng diễn biến phức tạp, khó kiểm soát, nhất là trong thời đại công nghệ số. Một nguyên nhân nữa là sự quản lý lỏng lẻo của các cơ quan chức năng, cho dù các chế tài xử lý việc vi phạm bản quyền có đầy đủ trong các văn bản quy phạm pháp luật...

Sẽ là cái giá quá đắt nếu chúng ta tiếp tục thỏa hiệp và làm ngơ với tình trạng xâm phạm bản quyền. Hy vọng, với sự chung tay vào cuộc quyết liệt hơn của không chỉ cơ quan quản lý mà cả cộng đồng nghệ sĩ, nhà sản xuất trong các lĩnh vực, vấn đề này sẽ được giải quyết. Bản thân mỗi nghệ sĩ, mỗi người sáng tác nghệ thuật phải ý thức hơn, trách nhiệm hơn trong việc thực hiện quyền sở hữu trí tuệ, tôn trọng bản quyền trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật. Và điều rất quan trọng trong hoạt động nghệ thuật của từng họa sĩ, nghệ sĩ... cần có chính là mối quan hệ giữa tài năng và nhân cách!

CHÂU XUYÊN