Ảnh minh họa/Internet.

QĐND - Trả lương cao cho các nhà toán học, tương đương với các nước kinh tế giàu mạnh như: Mỹ, Pháp, Anh... thì với Việt Nam, là điều rất khó làm. Vì ngân sách hằng năm của chúng ta còn phải chi rất nhiều khoản, đặc biệt là an sinh xã hội. Vậy làm sao để phát triển ngành toán cũng như khoa học cơ bản, trong khi dường như những lĩnh vực này phải dựa chủ yếu vào Nhà nước?

Một hướng giải quyết là nhìn vào những gì mà toán ứng dụng đem lại. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo  Phạm Vũ Luận đã từng phát biểu rằng: Nhiều nhà kinh tế đoạt giải Nobel thì ban đầu, đều là nhà toán học. Đó là lời khẳng định cho việc toán đang xâm nhập vào mọi nơi trong cuộc sống, từ ứng dụng trong khoa học kỹ thuật đến kinh tế và quản lý... Do đó, mảnh đất để toán học “đơm hoa, kết trái” không hề thiếu.

Ví dụ như việc điều hành tỷ giá tiền tệ cũng là một bài toán ứng dụng. Nên nếu như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có sự góp sức, gợi ý hướng đi của các nhà toán học, thì việc điều hành chắc chắn sẽ có thêm cơ sở khoa học hơn. Tương tự việc bảo mật trong công nghệ thông tin, phục vụ quốc phòng - an ninh... cũng phải nhờ đến các thuật toán “lắt léo”.

Ở Mỹ, theo GS Ngô Bảo Châu, viện nghiên cứu cơ bản cao cấp ở Princeton, nơi anh đã làm việc, cũng đã từng phát minh ra nhiều sản phẩm chất lượng cao, như máy dự báo thời tiết để phục vụ vào cuộc sống.

Do đó, nếu các ngành kinh tế, kỹ thuật... chưa giải được các bài toán trong lĩnh vực của mình, có thể “đặt hàng” các nhà toán học Việt Nam. Ngược lại, bằng những hiểu biết chuyên môn của mình, các nhà Toán học có thể mô hình hóa những vướng mắc trong cuộc sống thành ngôn ngữ toán học, và giải quyết chúng, để từ đó, đề ra hướng đi cho các nhà quản lý, kỹ thuật.

Làm như vậy, chúng ta sẽ đặt ra nhiều “Bổ đề Langlands” về kinh tế - xã hội... cho những “Ngô Bảo Châu” của Việt Nam. Và nếu sở hữu trí tuệ được quản lý và tuân thủ tốt thì những lợi nhuận do cải tiến kỹ thuật, điều hành hiệu quả kinh tế... đem lại, sẽ được trả xứng đáng cho các nhà toán học nói riêng, cũng như khoa học cơ bản nói chung.

HOÀNG TUÂN