QĐND - Nhiều năm qua, Nhà nước cùng các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước đã đầu tư nhiều tiền bạc, công sức và thời gian để giúp người nghiện ma túy cai nghiện, trở lại làm công dân có ích cho xã hội. Nỗ lực là vậy, nhưng cả nước hiện vẫn còn 182.799 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý (tăng 1.403 người so với năm 2013). Điều đáng lo ngại là hơn 60% số người đã từng cai nghiện ma túy thành công từ các trung tâm, cơ sở cai nghiện trở về cộng đồng thì chỉ sau một thời gian đã tái nghiện. Một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ tái nghiện vẫn còn cao là sự kỳ thị, xa lánh của cộng đồng với người từng nghiện ma túy.
Sự kỳ thị của những người xung quanh rất đa dạng mà sâu xa hơn cả là kỳ thị về mặt đạo đức, như khinh bỉ, phê phán, từ đó có hành động đối xử khác biệt, không công bằng, gây áp lực, hắt hủi những người từng nghiện ma túy. Điều đáng buồn là sự kỳ thị này vẫn phổ biến trong cộng đồng thể hiện trong câu nói cửa miệng: “Không nghe con nghiện trình bày”!
Trên thực tế, không ai muốn trở thành người nghiện ma túy. Và hầu như tất cả những người nghiện ma túy đều cố gắng cai nghiện, nhưng khoa học đã chứng minh ma túy đã ảnh hưởng đến não bộ, khiến người nghiện ma túy vừa khó cai, lại rất dễ tái nghiện. Mặt khác, trong rất nhiều trường hợp thì người sử dụng ma túy là nạn nhân do thiếu hiểu biết, đua đòi, do hoàn cảnh xô đẩy; vì vậy, cộng đồng cần thay đổi nhận thức, không nên đánh đồng tất cả những người từng có quá khứ nghiện ma túy là tội phạm, không sớm thì muộn sẽ gây hại đến những người xung quanh. Trên thực tế, nhiều người nghiện ma túy sau khi cai nghiện thành công và không tái nghiện, đã nỗ lực vươn lên trong cuộc sống trở thành người thành đạt trong xã hội; rất nhiều người sau đó đã tổ chức các hoạt động thiết thực giúp đỡ những người sa vào ma túy.
Để người nghiện ma túy thực sự quên đi quá khứ đen tối, thì thái độ của những người xung quanh đóng vai trò vô cùng quan trọng. Sự kỳ thị, phân biệt đối xử, thậm chí trừng phạt cũng sẽ không giúp người nghiện từ bỏ được ma túy. Sự xa lánh, thù ghét ngày càng đẩy người nghiện ma túy về hướng phạm pháp hoặc làm cho những người đã cai nghiện cảm thấy chán nản, buông xuôi và tái nghiện.
Nếu mọi người hiểu và xem người nghiện ma túy là những người bệnh, là nạn nhân của ma túy, từ đó thông cảm với họ hơn, có thái độ đối xử với họ tích cực hơn, hỗ trợ họ một cách kiên trì, bao dung, sẽ giúp được nhiều người nghiện ma túy quyết tâm cai nghiện để thay đổi và trở về với cuộc sống bình thường. Thay vì xa lánh, cộng đồng cần tăng cường các hoạt động mang tính chia sẻ để giúp người nghiện tự nguyện tham gia điều trị. Đó chính là mục tiêu mà Đề án đổi mới công tác cai nghiện tại Việt Nam đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hướng tới, nhằm giảm việc điều trị bắt buộc ở các trung tâm cai nghiện, tăng cường điều trị tự nguyện tại cộng đồng; nâng cao vai trò của gia đình và xã hội trong chức năng tư vấn tâm lý, chăm sóc sức khỏe cũng như hướng dẫn kỹ năng sống, hỗ trợ nghề nghiệp giúp người nghiện ma túy tái hòa nhập sau cai nghiện.
Nhưng, trước khi nghĩ đến những việc làm cụ thể, cộng đồng cần sớm thay đổi nhận thức, xem tình trạng lạm dụng ma túy là một vấn đề y tế công cộng, là rối loạn sức khỏe thì mới có thể đồng lòng, cùng chung tay giúp đỡ người nghiện ma túy một cách khoa học và nhân ái hơn. Nhận thức đúng, hành động tích cực để người nghiện ma túy nhận được sự hỗ trợ nhiều hơn, giúp cho họ tự tin hơn vào bản thân và xã hội.
LAN HƯƠNG