Tại thành phố biển Nha Trangmấy năm quacó dịch vụ “trang điểm” cho dưa bởi bàn tay của những nghệ nhân chuyên “khắc tỉa dưa hấu”.
Tết Mậu Tý này,ai đi qua con đường Trần Nhật Duật, đoạn rẽ ngang sang đường Hồng Lĩnh sẽ bắt gặp những quả dưa hấu với phần vỏ được khắc tỉa hình cá chép, rồng phượng, các chữ Phúc, Lộc, Thọ … rất tinh xảo, đẹp mắt.
Dưa hấu Gò Công vốn nổi tiếng, nay được tô điểm nhan sắc trông càng giá trị bội phần. Một trong hai “nghệ nhân” khắc tỉa dưa có tiếng là anh Tùng, vốn là chuyên gia điêu khắc gỗ, cho biết đã mở dịch vụ này được hơn 5 năm.
Thời gian đầu Tùng cũng có vài “ đối thủ” cạnh tranh nhưng sản phẩm của họ không đọ nổi với sản phẩm của anh nên lần lượt họ lặng lẽ … bỏ nghề. Để “đa dạng hoá” mẫu mã, Tùng đã tự mày mò học thêm chữ Hán.
“Trang điểm” cho dưa hấu gồm 3 công đoạn. Đầu tiên vẽ phác. Sau đó tỉa bằng dao và dùi đục, đây là công đoạn khó nhất, đòi hỏi sự tỉ mỉ kỹ lưỡng, vì vỏ dưa hấu vừa mềm vừa giòn, chỉ cần một chút sơ sẩy sẽ hỏng hết cả tác phẩm.
Cuối cùng là gọt, công đoạn này tương đối dễ dàng, nhằm mục đích tạo thêm màu sắc cho quả dưa. Vỏ dưa hấu cũng là một chất liệu rất đặc biệt bởi vì nó có đến 3 màu khác (xanh đậm, xanh, trắng) nhau tùy vào độ sâu khi tỉa, thậm chí có khách hàng còn yên cầu anh… đục tới ruột quả dưa để có màu đỏ may mắn.
Có người vẽ thật kỹ rồi tỉa theo nét vẽ nhưng như vậy thì việc khắc tỉa sẽ trở nên chậm chạp và bố cục của hình ảnh sẽ không được rõ ràng, quan trọng nhất là người khắc tỉa sẽ không thể hiện được “cái hồn” trên tác phẩm của mình.
Thời gian để nghệ nhân khắc tỉa một quả dưa từ khoảng 45 phút đến 2 tiếng tùy theo độ phức tạp của hình ảnh và tỷ lệ theo giá tiền từ 40 nghìn đến 100 nghìn đồng.
Một khách hàng hào hứng khoe: “Năm nào mâm ngũ gia đình tôi cũng được trang hoàng bằng những “tác phẩm” rất đẹp của anh Tùng”. Một chị nội trợ sau khi tham khảo giá và xem mẫu cũng vui vẻ : “Chị thấy giá cả ở đây rất phải chăng, chị sẽ đặt luôn năm quả để gửi về quê cho họ hàng”.
Dịch vụ khắc tỉa dưa hấu do anh Tùng thực hiện tại Nha Trang hoạt động quanh năm cho đám cưới, thôi nôi và các lễ hội. Cái khó trong việc “tiếp thị, mở mang nghề độc” này là ngày thường đơn đặt hàng chỉ lác đác, dịp Tết đắt hàng cao lắm cũng chỉ được chừng 50 - 60 quả dưa nên anh Tùng không thể mạnh dạn đầu tư về khâu quảng bá lẫn nhân lực.
Khách hàng của anh phần lớn là “mối ruột” năm nào cũng đặt dưa, còn khách mới có tăng nhưng rất chậm, thường họ nghĩ rằng quả dưa mà đem đi “đẽo, gọt” như vậy thì… còn gì là dưa, sao mà ăn được nên tâm lý có phần dè dặt.
Tùng vẫn mong sớm có cơ hội được giới thiệu nghề khắc tỉa dưa hấu điêu luyện “ rất Việt” của mình tại các lễ hội truyền thống cho bạn bè, du khách trong và ngoài nước cùng thưởng thức về một thú chơi mới mẻ và tao nhã...
Nguyễn Thái Ca