Tiếp tục hoàn thiện thể chế về giám định tư pháp

Báo cáo trước UBTVQH, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nêu rõ: Mục đích của việc sửa đổi, bổ sung Luật GĐTP năm 2012 là nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế về giám định tư pháp, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2-6-2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, đồng thời thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác giám định tư pháp, bảo đảm đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu giám định của hoạt động tố tụng nói chung và trong giải quyết án tham nhũng, kinh tế nói riêng.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long báo cáo trước UBTVQH. Ảnh: TTXVN.

Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, dự án Luật đã bổ sung 3 điều; sửa đổi, bổ sung 5 điều; sửa đổi, bổ sung 17 khoản và 14 điểm; bổ sung quy định về căn cứ, cách thức trưng cầu giám định nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng GĐTP gây khó khăn cho công tác điều tra, truy tố và xét xử. Đồng thời, bổ sung quy định về thời hạn giám định, tương thích với quy định của pháp luật tố tụng về thời hạn điều tra, truy tố, xét xử; sửa đổi, bổ sung quy định về trưng cầu và tiếp nhận thực hiện giám định lần đầu...

Đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cơ bản tán thành với Tờ trình của Chính phủ về quan điểm chỉ đạo sửa đổi, bổ sung Luật GĐTP nhằm “tháo gỡ vướng mắc, bất cập về thể chế, khắc phục ngay những tồn tại, khó khăn trong công tác giám định tư pháp phục vụ giải quyết án tham nhũng, kinh tế”. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Lê Thị Nga cho rằng, việc sửa đổi Luật trước hết phải trên cơ sở kết quả tổng kết những hạn chế, vướng mắc qua thực tiễn thi hành Luật. Ủy ban Tư pháp nhận thấy, quan điểm chỉ đạo sửa đổi Luật được nêu trong Tờ trình chưa có sự thống nhất với nội dung tổng kết, đánh giá được chỉ ra trong Báo cáo tổng kết thi hành Luật.

Theo đó, theo tờ trình thì có 3 bất cập chính trong pháp luật về GĐTP. Tuy nhiên, theo Báo cáo tổng kết 5 năm thi hành Luật GĐTP thì “vấn đề ách tắc trong hoạt động giám định tư pháp hiện nay phần nhiều vẫn do khâu nhận thức và tổ chức thực hiện Luật, nhất là từ phía các Bộ, ngành chủ quản và các địa phương”. Kết quả giám sát của Ủy ban Tư pháp về chấp hành pháp luật về GĐTP trong hoạt động tố tụng hình sự cũng cho thấy, hạn chế, vướng mắc nhất hiện nay trong hoạt động GĐTP là công tác giám định theo vụ việc trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, tập trung chủ yếu ở loại hình giám định các lĩnh vực: xây dựng, tài chính, ngân hàng, tài nguyên và môi trường... Trong đó, có trách nhiệm cả hai phía: cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu giám định và việc thực hiện giám định của tổ chức, cá nhân được trưng cầu.

Từ những vấn đề trên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng, hồ sơ dự án Luật cần được chuẩn bị kỹ hơn. Trong đó, cần xác định rõ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động GĐTP do tổ chức thực hiện Luật, trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp chỉ đạo giải quyết. Đối với những vướng mắc do pháp luật, cần xác định rõ nội dung nào cần được sửa đổi trong Luật GĐTP, nội dung nào cần được sửa đổi, bổ sung trong pháp luật liên quan.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu kết luận nội dung thảo luận. Ảnh: TTXVN.

Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải chỉ ra rằng có một số vấn đề liên quan đến những tồn tại, hạn chế của công tác GĐTP như năng lực trình độ và đạo đức của cán bộ, chuyên viên hoạt động trong giám định tư pháp. Tuy nhiên quy định trong dự luật quy định xử lý vi phạm trong hoạt động giám định tư pháp quá chung chung, không cụ thể để bảo đảm tính khả thi khi áp dụng. Ngoài ra, liên quan đến việc giám định trẻ bị xâm hại thì quy trình hiện nay còn rất bất cập, đề nghị Cơ quan soạn thảo quan tâm, nghiên cứu để sửa đổi những vướng mắc trong vấn đề này.

Còn Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thì đề nghị Cơ quan soạn thảo phân tích rõ hơn những bất cập của Luật Giám định tư pháp hiện hành để xác định phạm vi sửa đổi cho chính xác, đáp ứng được yêu cầu của việc sửa đổi Luật. Về những sửa đổi nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng giám định tư pháp gây khó khăn cho công tác điều tra, truy tố và xét xử, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nội dung sửa đổi chưa thật sự rõ ràng; đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu làm rõ thêm về vấn đề này.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá cao tinh thần chuẩn bị nghiêm túc, trách nhiệm của Cơ quan soạn thảo dự án Luật; đề nghị Cơ quan soạn thảo phối hợp với Cơ quan thẩm tra nghiên cứu, tiếp thu nghiêm túc các ý kiến thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn chỉnh dự án Luật, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 tới đây.

NGUYỄN THẢO