Tỉnh Lào Cai có 8 huyện, 12 phường được Trung ương chỉ đạo thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND. Qua thực tiễn 4 năm (2009 - 2013), Lào Cai đã có những cách làm sáng tạo, bài bản, xây dựng kế hoạch, đặc biệt chăm lo đến công tác giải quyết chính sách cho các đồng chí nguyên là cán bộ HĐND ở những nơi được chọn làm thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường. Nhờ có cách làm như vậy, Lào Cai đã tạo được sự đồng thuận, tin tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân về chủ trương thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường; nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong việc tham gia xây dựng bộ máy chính quyền địa phương và đẩy mạnh nền cải cách hành chính Nhà nước.

Theo ông Tạ Đình Bảng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Lào Cai "tổ chức bộ máy đã giảm đầu mối, nhưng không bỏ sót nhiệm vụ", hoạt động của các cấp chính quyền vẫn phát huy được những mặt tích cực.

Một hội nghị đánh giá kết quả thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Ảnh: http://laocai.gov.vn

Những kết quả đạt được

Tỉnh Lào Cai xác định, Nghị quyết 26/2008/QH12 ngày 15/11/2008 của Quốc hội khóa XII về thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường là khâu đột phá trong tiến trình cải cách hành chính, là vấn đề hệ trọng, nhạy cảm liên quan đến công tác tổ chức và hoạt động của cả hệ thống chính trị, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và cả nước. Vì vậy, tỉnh Lào Cai đã tiến hành một cách trình tự, có những bước đi thích hợp từ việc thành lập Ban chỉ đạo, tổ công tác giúp việc đến việc mở các Hội nghị tập huấn ở tỉnh; tổ chức cho HĐND cấp huyện và 12 phường của thành phố Lào Cai.

Đến nay sau 4 năm thực hiện thí điểm thực hiện không tổ chức HĐND cấp huyện, phường, với trách nhiệm mà Đảng và Nhà nước giao, các đồng chí lãnh đạo từ cấp ủy đến chính quyền đã cố gắng để thực hiện nhiệm vụ. Do vậy, Lào Cai đã đạt được những kết quả ban đầu hết sức quan trọng như: Tình hình kinh tế - xã hội vẫn tiếp tục phát triển, mặc dù kinh tế thế giới và Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Mức tăng trưởng bình quân hàng năm đạt trên 14%. Sản xuất nông - lâm nghiệp tiếp tục phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, có nhiều chuyển biến trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn. Vốn đầu tư phát triển, đặc biệt là đầu tư xây dựng cơ bản đã và đang được tăng cường đầu tư cho các chương trình dự án có chiều sâu và mang tính lâu dài, bền vững. Hoạt động y tế, giáo dục, văn hóa, xã hội phát triển tích cực. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo, giữ vững chủ quyền quốc gia, không để xảy ra điểm nóng.

Những công việc quan trọng của Lào Cai cũng được bàn bạc hết sức dân chủ, không có việc áp đặt từ cấp trên xuống; ý thức trách nhiệm của mỗi cán bộ đảng viên được nâng lên, kể cả cán bộ chức danh HĐND cũ được điều động sang nhận nhiệm vụ ở cương vị công tác mới. Vì khi không tổ chức HĐND cấp huyện, phường, ngoài những công việc trước đây, mỗi cán bộ phải gánh vác thêm trách nhiệm, từ đó công việc của các cán bộ nhiều hơn, bận rộn hơn, ý thức trách nhiệm phải cao hơn. Điều quan trọng là nhận thức đã được thống nhất cao trong Ban thường vụ Tỉnh ủy, các đồng chí trong thường trực HĐND tỉnh, đến các ban, các đại biểu của HĐND cấp tỉnh hoạt động tăng cường hơn.

Hạn chế cần khắc phục

Theo ông Tạ Đình Bảng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Lào Cai, qua thực tiễn 4 năm thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường còn một số vướng mắc cần khắc phục: Thứ nhất, trong hoạt động giám sát của Thường trực HĐND tỉnh, các Ban HĐND tỉnh đối với hoạt động của cấp xã, Trung ương chưa có quy định rõ đối với từng cơ quan theo dõi hướng dẫn cụ thể trong từng lĩnh vực hoạt động. Thứ hai, theo quy định của Hiến pháp, hệ thống chính quyền địa phương nước ta gồm 3 cấp, mỗi cấp chính quyền phải có một cơ quan đại diện, thay mặt nhân dân giám sát việc thực thi pháp luật của các cơ quan thuộc khối tư pháp. Vì vậy, trong thời gian thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện còn có những khó khăn, vướng mắc nhất định trong việc thực hiện chức năng giám sát của HĐND tỉnh về tình hình thực thi pháp luật ở huyện. Thứ ba, ngoài việc năng lực đại biểu HĐND hạn chế, phần lớn số đại biểu hoạt động không chuyên trách, chủ yếu hoạt động tại kỳ họp, ít có thời gian dành cho hoạt động giám sát trước và sau kỳ họp, địa bàn giám sát rộng, trong khi số lượng đại biểu HĐND tỉnh thực tế hiện nay không đủ để có thể giám sát, chất vấn những vấn đề mà trước đây thuộc nhiệm vụ của HĐND huyện, phường, do vậy dễ xảy ra tình trạng công việc quá tải, chưa thực hiện đầy đủ chức trách theo luật định. Thứ tư, Ủy ban thường vụ Quốc hội chưa có quy định cụ thể về tổ chức và hoạt động của UBND cấp huyện, phường nơi không tổ chức HĐND.

Tỉnh Lào Cai kiến nghị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Bộ Nội vụ cần sớm có văn bản quy định hướng dẫn cụ thể trách nhiệm của Thường trực HĐND tỉnh, UBND tỉnh, UBND huyện trong việc theo dõi, hướng dẫn hoạt động của HĐND xã, thị trấn ở từng lĩnh vực cụ thể; ban hành quy định cụ thể về tổ chức hoạt động của UBND cấp huyện, phường nơi không tổ chức HĐND; quy định cụ thể về tổ chức bộ máy.

Các Bộ, ngành trung ương có quy định hướng dẫn cụ thể hơn về công tác giám sát của Ủy ban Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đoàn thể cùng cấp đối với hoạt động của UBND huyện, phường; cần ban hành quy định về quy chế phối hợp giữa Ủy ban Mặt trận tổ quốc với UBND cùng cấp; sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về mối quan hệ phối hợp công tác giữa UBND với cơ quan ngành dọc cùng cấp đóng trên địa bàn.

Khi không tổ chức HĐND huyện, phường, đề nghị Trung ương nghiên cứu điều chỉnh tăng số lượng đại biểu chuyên trách và chuyên viên các Ban của HĐND tỉnh, đồng thời tăng thêm 1 Phó chủ tịch HĐND tỉnh, trong đó 1 Phó chủ tịch HĐND đặc trách công tác giám sát đối với UBND cấp huyện, cấp xã (thay thế chức danh Ủy viên Thường trực HĐND tỉnh); tăng thêm thẩm quyền cho UBND, Chủ tịch UBND các cấp khi không còn HĐND.

TTXVN