QĐND Online – Thế hệ thanh niên ngày càng đóng vai trò tích cực và hiệu quả trong các hoạt động tình nguyện xã hội. Tuy nhiên, còn một bộ phận không nhỏ thanh niên sống thiếu lý tưởng khiến xã hội lo lắng và trăn trở… Nhân tháng thanh niên, phóng viên báo QĐND Online đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Đắc Vinh, Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam về vấn đề này.

Anh Nguyễn Đắc Vinh luôn quan niệm xây dựng phong trào thanh niên phải phù hợp với đặc điểm lực lượng

 

Phát huy sức mạnh thanh niên

Phóng viên (PV): Hiện nay, các phong trào đoàn được xã hội đánh giá khá cao. Tuy nhiên, khi nhắc tới các phong trào này, nhiều người vẫn gắn với những từ như “cờ đèn kèn trống”, “hình thức”. Anh nghĩ sao về những lời nhận xét này?

Anh Nguyễn Đắc Vinh: Bản thân những từ đó không có tội. Phong trào là bản chất của các hoạt động đoàn thể. Họ làm những công việc tạo sức lan tỏa rộng, khiến nhiều người chịu ảnh hưởng và tham gia. Chúng ta không nên gắn khái niệm làm không đến nơi đến chốn một việc gì đó cho từ phong trào.

Trong thực tiễn cuộc sống, chúng ta cần một hình thức để tạo ra bầu không khí, nếu không sẽ khó có phong trào. Những năm vừa qua, phong trào thanh niên ra quân nạo vét kênh mương, sửa đường… sẽ không thu hút được thanh niên, không hiệu quả nếu đoàn không tạo ra được bầu không khí khiến họ cảm thấy mình cần có trách nhiệm cộng đồng. Tuy nhiên, phong trào đoàn cũng tránh việc ra quân thì rầm rộ nhưng khi tổng kết lại không hiệu quả do hoạt động không mang tính bền vững.

Tuy vậy, tranh luận một từ không có nghĩa là phủ định những yếu kém, bỏ qua những lời phê bình. Đoàn thực sự cần những phê bình, góp ý để biết mình vẫn chưa làm tốt một số việc. Đối với người làm công tác thanh niên, phong trào và đoàn thể là những hoạt động song hành, do đó, ngoài việc phát hiện và tạo ra khí thế, tạo ra hoạt động, còn cần nhìn nhận những việc chưa hiệu quả để khắc phục.

PV: Với tư cách là lực lượng chăm lo cho thanh niên, tổ chức đoàn đã đề ra những hoạt động nào để hoàn thành chức năng của mình?

Anh Nguyễn Đắc Vinh: Chức năng của đoàn là làm tốt công tác giáo dục. Tính giáo dục của đoàn được thể hiện qua các phong trào, đây là môi trường thực tiễn giúp thanh niên rèn luyện; đồng thời biến những lời nói thành hiệu quả.

Tổ chức đoàn còn thể hiện sự chăm lo tới thanh niên qua việc thỏa mãn 3 nhu cầu lớn của họ là học hành, việc làm và vui chơi giải trí. Các hoạt động, phong trào đoàn được đề ra theo tinh thần ấy.

Tuy tổ chức đoàn không thể bao trùm tất cả mọi hoạt động của thanh niên nhưng không có nghĩa phủ nhận vai trò giúp thanh niên hướng tới những giá trị cơ bản; giáo dục họ đi theo lối sống chuẩn mực con người Việt Nam, tự tin lập nghiệp, làm chủ đất nước.

Để những lời nói, hoạt động không giáo điều thì cần đưa thanh niên đi vào từng câu chuyện cụ thể. Qua đó, họ thấy được vai trò xung kích của thanh niên trên các lĩnh vực.

Tuy nhiên, nhiều người hay phê phán thanh niên chỉ làm những chuyện giản đơn. Đây là nhược điểm cần nhìn nhận của lực lượng này do không có sự chuyên nghiệp. Nếu như phong trào tiếp sức mùa thi, thanh niên xuống nông thôn giúp dân, dạy học cho trẻ vùng sâu; thanh niên hăng hái tham gia hoạt động bảo vệ đê mùa bão lũ, dọn dẹp sau bão lũ… được xã hội đánh giá rất cao thì việc tham gia điều hành an toàn giao thông lại chưa phát huy được hiệu quả.

Có thể thấy, vấn đề không nằm ở trình độ chuyên môn của mỗi cá nhân mà do đặc điểm của lực lượng đoàn viên thanh niên không thể tham gia vào những hoạt động xã hội trong một thời gian dài. Để giải quyết nhược điểm này, tổ chức đoàn cần cố gắng biến những công việc đó thành thường xuyên, tạo cơ hội để họ phát huy sức mạnh của thanh niên.

Nhiệm vụ của người làm công tác đoàn là tìm ra cái hay để nhân rộng, biết những chỗ yếu kém để chỉ đạo, định hướng tổ chức đi đúng hướng.

Thanh niên tích cực tham gia trong các phong trào xây dựng nông thôn. Ảnh: Chu Khánh

 

Bám sát vấn đề của thanh niên

PV: Những đối tượng thanh niên chậm tiến hiện vẫn là vấn đề rất nhức nhối. Tỉ lệ trẻ hóa trong phạm tội ngày càng gia tăng. Tổ chức đoàn đã vươn tới những đối tượng này ra sao?

Anh Nguyễn Đắc Vinh: Hiện nay, tổ chức đoàn mới chỉ có thể vận động những đối tượng này tái hòa nhập cộng đồng. Tuy đề ra mục tiêu mỗi cơ sở đoàn trên cả nước phải giúp đỡ ít nhất một thanh niên chậm tiến, nhưng hiện nay mới chỉ thực hiện được 38%; vẫn còn khoảng 42% thanh niên chưa tham gia sinh hoạt trong các tổ chức đoàn. Đây là một bài toán khá nan giải đối với việc mở rộng tầm ảnh hưởng của đoàn

Vấn đề thanh niên chậm tiến có nhiều nguyên nhân. Gia đình là nơi đầu tiên có ảnh hưởng tới họ, tiếp đến là xã hội và các tổ chức. Đoàn không phải là tổ chức duy nhất đảm nhiệm nhiệm vụ này, tuy nhiên đoàn không bỏ qua trách nhiệm của mình.

Chúng tôi nhận thấy thanh niên có học hành, có công ăn việc làm ít vi phạm pháp luật hơn. Do đó, mục tiêu giúp đỡ, tạo điều kiện học hành cho thanh niên trong độ tuổi đi học; giúp những thanh niên trong độ tuổi lao động có công ăn việc làm ổn định, phù hợp với năng lực trình độ của mình luôn là vấn đề được đặt ra trong hầu hết kế hoạch hành động.

PV: Là người đứng đầu, dẫn dắt hàng triệu thanh niên, anh “lôi kéo” thanh niên đến với đoàn như thế nào?

Anh Nguyễn Đắc Vinh: Chúng tôi suy nghĩ xem đặc điểm của lực lượng đoàn ra sao để xây dựng những phong trào phù hợp. Triển khai vấn đề tập trung vào những việc xã hội cần; phát hiện ra những vấn đề của thanh niên để kiến nghị, làm điểm; luôn bám sát vào nhiệm vụ chính trị xã hội của từng địa phương, đơn vị.

Phong trào quyên góp để xây dựng nhà nội trú cho học sinh vùng cao của tổ chức đoàn tuy không thấm vào đâu so với nhu cầu cả nước nhưng khi chúng tôi tập trung làm tốt chương trình ở một điểm, xã hội sẽ nhìn nhận và đánh giá đó là việc làm thiết thực, cụ thể. Từ đó, phong trào vận động quyên góp mới có sức lôi kéo người dân cả nước.

Hiện tổ chức đoàn đã thu hút khá nhiều du học sinh Việt Nam, cũng như những thanh niên ưu tú trong nước về làm việc, góp sức cho phong trào đoàn. Chúng tôi hi vọng sẽ có nhiều luồng gió mới mẻ, mạnh mẽ hơn trong các phong trào, đặc biệt là phong trào xây dựng nông thôn mới – một nhiệm vụ trọng tâm của tháng thanh niên.

PV: Xin cảm ơn anh!

Thu Hà (Thực hiện)