QĐND - Sau hai cơn lũ liên tiếp xảy ra trên địa bàn 3 tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An vừa qua, chưa có những con số thống kê cụ thể nhưng thiệt hại với ngành giáo dục, đào tạo là rất nặng nề. Nhiều trường học tan hoang. Thầy trò không chỉ thiếu trường lớp mà cả sách vở, đồ dùng dạy và học...

Những phòng học trống rỗng

Cho đến hôm qua (24-10), đã sau 15 ngày, chúng tôi vẫn còn nhớ như in vẻ thảng thốt, lo lắng của cô giáo Đậu Thị Hồng Nhạn, Phó hiệu trưởng Trường Tiểu học Sơn Trạch 2, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình khi nghe tin cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình đang lao động giúp trường dọn dẹp vệ sinh, sẽ chuyển đi giúp một trường học khác vào ngày hôm sau… Cô giáo nói như sắp khóc:

- Ở lại giúp chúng em thêm một ngày nữa các anh bộ đội ơi. Không có các anh, biết bao giờ thầy trò chúng em mới trở lại trường?

Vậy mà, lớp bùn đất cũ chưa kịp dọn xong, những cuốn “vở sạch, chữ đẹp” của các em học sinh được các thầy cô giáo đưa lên gác cao, mới chỉ bị thấm nước, chưa kịp phơi khô, thì cơn lũ thứ hai ập đến. Trường Tiểu học Sơn Trạch 2 lại chìm trong biển nước… Trường có nhà hai tầng, trong cơn lũ bà con nhân dân khu vực xung quanh chạy đến tránh lũ trên tầng 2. Người đông nghìn nghịt, chen chúc nhau trong mấy trăm mét vuông sàn tầng 2 chật chội, dẫm đạp làm hư hỏng toàn bộ các máy tính, dụng cụ, thiết bị dạy học, bàn ghế… Theo cô giáo Đậu Thị Hồng Nhạn: Giờ đây ngôi trường chỉ còn lại những phòng học trống rỗng. Sau lũ, nhà trường được bộ đội đến dọn dẹp sạch sẽ nhưng bàn ghế, sách vở, đồ dùng dạy học bị lũ cuốn trôi hoặc làm hư hỏng thì không thể bù đắp, khắc phục trong một sớm, một chiều. Ảnh hưởng của lũ lụt đến việc dạy và học của nhà trường sẽ còn kéo dài và năm học này chất lượng khó mà đạt được như mong muốn.

Sân Trường Tiểu học xã Đức Lĩnh, huyện Vũ Quang ngày 24-10.

Không chỉ ở Trường Tiểu học Sơn Trạch 2, mà ở tất cả các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông ở trong vùng ngập lũ đều ở trong tình trạng tương tự… Khi đoàn cứu trợ của Báo Quân đội nhân dân và Công ty Thiên Đức mang sách vở, bút mực đến tặng Trường Tiểu học Sơn Trạch 4, cậu học trò lớp 4 Trần Thanh Lam đứng tần ngần nhìn những chồng vở còn thơm mùi giấy mới chúng tôi mang tặng. Cô giáo chủ nhiệm Hoàng Thị Lệ Nga, mắt rơm rớm nhìn học trò. Cô Nga bảo Lam:

- Con vào lớp đi, lát nữa cô sẽ chia cho con và các bạn những cuốn vở mới, những ngòi bút mới.

Chúng tôi xin phép cô giáo chủ nhiệm, được xem cặp sách của cháu Lam: Chỉ có một cuốn sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 4, một cuốn vở ghi nhàu nát, lấm lem bùn đất và hãy còn ướt.

Ngày 24-10, chúng tôi đến Trường mầm non xã Đức Lĩnh, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Cán bộ, chiến sĩ Đoàn B24 (Quân khu 4) đang khẩn trương giúp nhà trường khắc phục hậu quả. Tất cả các phòng học, phòng ăn, phòng ngủ của các cháu nhỏ đều được các chú bộ đội lau rửa, dọn sạch sẽ, nhưng không có một đồ vật nào. Người ta sẽ lầm tưởng đó là một ngôi trường mới, chưa được trang bị nội thất nếu không nhìn thấy mớm nước lũ còn in một vạch dài sát mái nhà… Ở Trường Tiểu học xã Đức Bồng, khi chúng tôi đến vào giữa trưa, cô giáo Nguyễn Thị Thanh Tâm đang lật giở từng trang sách phơi trên sân trường cho nhanh khô. Lau vội mồ hôi đang chảy thành dòng trên gương mặt, cô giáo Nguyễn Thị Thanh Tâm nói: "Tất cả tài sản của nhà trường giờ chỉ còn mấy trăm cuốn sách và ít đồ dùng học tập phơi ở đây thôi. Ai ngờ lũ lên nhanh quá nên chúng tôi trở tay không kịp…".

Hàng cứu trợ nên thêm nhiều sách vở, đồ dùng học tập

Nước lũ đã rút nhiều. Tại hai huyện Hương Khê và Vũ Quang (Hà Tĩnh), xe chở hàng cứu trợ đã có thể cơ động đến những vùng mà trước đó ít ngày còn bị cô lập, chia cắt. Trong những ngày còn đang lũ lớn, chúng tôi theo các xuồng cứu trợ của bộ đội, công an, dân quân vào cứu trợ bà con, lúc đó mì ăn liền, nước uống, thuốc chữa bệnh là mặt hàng cấp thiết nhất. Tại Ban tiếp nhận hàng cứu trợ huyện Hương Khê, những ngày qua, hàng trăm xe vận tải từ mọi miền đất nước ùn kéo về, trên đó chủ yếu vẫn là mặt hàng mì ăn liền, gạo và các nhu yếu phẩm khác… Đi về các xã ở huyện Vũ Quang trong vùng nước lũ vừa rút, chúng tôi lại nhận thấy hàng cứu trợ vừa chuyển đến Trụ sở UBND, chưa kịp cấp phát cho bà con khá nhiều, nhưng chủ yếu vẫn là lương thực, nước uống. Có thể nói cái ăn, cái uống của bà con đã được cấp ủy, chính quyền và các lực lượng cứu trợ giải quyết khá hiệu quả… Nhưng ở các trường học, mặt hàng thiết yếu nhất mà thầy giáo, cô giáo và các em học sinh đang cần là sách vở, bàn ghế, đồ dùng dạy học... Bên cạnh đó, những em học sinh nghèo lại cần thêm bộ áo quần, đôi giày dép, chiếc mũ đội đầu...

Chúng tôi vẫn chưa quên hôm theo xuồng cứu trợ của Bộ tư lệnh Quân khu 4 vào xã Đức Bồng, huyện Vũ Quang khi mức nước lũ còn cao nhất (ngày 17-10), gặp cháu Phạm Trần Linh Giang ôm em gái một tuổi rưỡi ướt lướt thướt… Tôi hỏi cháu: "Cháu có rét không?". Linh Giang không trả lời mà òa khóc. Mãi sau cháu mới nói: "Sách vở của cháu bị lũ cuốn trôi hết rồi, cả quần áo nữa, chú bộ đội ơi. Vài bữa nước rút cháu chẳng biết lấy chi mà đi học…".

Tôi quay mặt, nuốt giọt nước mắt vào lòng. Tôi lục túi máy ảnh, lấy ra phong lương khô đưa cho Linh Giang. Xuồng cứu trợ chuyển sang địa điểm khác, nhìn  cháu Linh Giang đứng trên mô đất cao, xung quanh là mênh mông biển nước, cùng em gái một tuổi rưỡi nhai bánh lương khô trong một chiều mưa lũ trắng trời, chúng tôi chẳng thể nào quên được. Cho đến hôm nay, chắc cháu Linh Giang đã không còn bị đói. Nhưng còn sách vở, bút mực, không biết cháu đã có chưa?

Ngành giáo dục, đào tạo vùng lũ nói chung và thầy trò các trường nói riêng đang mong lắm những chuyến hàng cứu trợ là sách, vở, đồ dùng dạy và học... Mong sao các tổ chức, đoàn thể, các doanh nghiệp thấu hiểu điều này. Vào thời điểm này, rất cần một phong trào vận động trợ giúp sách vở, đồ dùng học tập cho các em học sinh vùng lũ. 

Bài và ảnh: Trần Hoài, Phúc Thắng và Trọng Hải