QĐND Online – Sáng 14-1, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều khiển nội dung, phiên họp thứ 24, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã tiếp tục họp để cho ý kiến về một số vấn đề lớn của dự án Luật tổ chức Quốc hội (sửa đổi) trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp 7.

Đề xuất tăng đại biểu chuyên trách lên 35%

Ông Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội, Trưởng Ban soạn thảo đã  trình bày báo cáo tóm tắt về dự án Luật tổ chức Quốc hội (sửa đổi). Theo báo cáo, Luật tổ chức Quốc hội được Quốc hội khóa X thông qua ngày 25 tháng 12 năm 2001, sau 12 năm thi hành đã có đóng góp quan trọng, làm cơ sở pháp lý cho việc tổ chức và hoạt động của Quốc hội, giúp Quốc hội hoạt động ngày càng dân chủ, thực chất và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, thực tiễn thi hành Luật cũng bộc lộ những hạn chế, bất cập như một số quy định của Luật còn quá chung, trùng lắp hoặc chưa thống nhất với các luật khác. Do vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật tổ chức Quốc hội trước hết nhằm khắc phục những những hạn chế, bất cập hiện nay, phục vụ việc tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Việc sửa đổi bổ sung phải quy định về tổ chức và hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội trong Luật phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất, khoa học, trong đó có sự phân công cụ thể, rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội để tránh chồng chéo, trùng lặp và không hành chính hóa hoạt động của Quốc hội. Xác định hiệu quả hoạt động của Quốc hội được bảo đảm bằng hiệu quả của tất cả các yếu tố hợp thành, trong đó, đại biểu Quốc hội giữ vai trò trung tâm, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội là cơ quan chuyên môn, chuyên nghiệp của Quốc hội và Ủy ban thường vụ là cơ quan thường trực của Quốc hội, điều hòa, phối hợp hoạt động của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Ban soạn thảo đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng dự thảo Luật tổ chức Quốc hội (sửa đổi), gồm 6 chương với 140 điều. Trong đó, có một số nội dung đáng chú ý như: Quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, nguyên tắc tổ chức, hoạt động và nội dung các hoạt động của Quốc hội được tập trung quy định tại Chương I của dự thảo Luật. Việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn cũng là vấn đề được đặt ra có đưa vào Luật tổ chức Quốc hội hay không? Về Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Luật tổ chức Quốc hội (sửa đổi) lần này chỉ cụ thể hóa các nhiệm vụ, quyền hạn do Hiến pháp quy định hay phải rà soát để bổ sung tất cả các nhiệm vụ, quyền hạn đang được quy định trong các văn bản pháp luật khác. Đồng thời, phân định nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban thường vụ Quốc hội với nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội, đặc biệt là về phạm vi thực hiện hoạt động giám sát.

Hoạt động lấy phiếu tín nhiệm là nội dung được đề xuất đưa vào Luật Tổ chức Quốc hội (sửa đổi)

Đặc biệt, để nâng cao hơn nữa trách nhiệm cũng như hiệu quả hoạt động của đại biểu Quốc hội, Ban soạn thảo đề nghị bổ sung các quy định sau đây trong Luật:  Tăng tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lên ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội. Đại biểu Quốc hội có quyền ngang nhau trong thảo luận và quyết định các nội dung thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội mà mình là thành viên. Quy định cụ thể hơn về việc bảo đảm điều kiện làm việc đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách...

Về các cơ quan thuộc Quốc hội,  có ý kiến đề nghị nâng thành Ủy ban dân nguyện của Quốc hội với các nhiệm vụ, quyền hạn tương tự như Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Báo cáo cũng đề cập chức danh Tổng thư ký Quốc hội. Tuy nhiên, chức danh này không được quy định trong Hiến pháp, không phải là một chức danh lãnh đạo Quốc hội, không có vị thế giống như Tổng thư ký Ủy ban thường vụ Quốc hội theo Hiến pháp năm 1959, Tổng thư ký Hội đồng nhà nước theo Hiến pháp năm 1980. Chức danh Tổng thư ký Quốc hội này không nhất thiết do đại biểu Quốc hội đảm nhiệm, là một công chức đứng đầu bộ máy giúp việc của Quốc hội.

Đại biểu Quốc hội phải là trung tâm của Luật

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nêu quan điểm: “Cái gì về chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ của Quốc hội và các cơ quan mà chưa đầy đủ bổ sung cho đầy đủ”. Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành việc nâng Ban Dân nguyện lên Uỷ ban. Còn Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thì băn khoăn vì dự thảo luật chưa đề cập thoả đáng nội dung về đại biểu Quốc hội, chưa thấy vai trò đại biểu Quốc hội là nhân tố trung tâm của luật này. Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng nêu tình huống ý kiến của UBTVQH khác với cơ quan thẩm tra và Hội đồng Dân tộc thì quy định như thế nào, các cơ quan đó có quyền bảo lưu để trình ra Quốc hội không cũng cần quy định rõ trong luật. Ngoài ra, có những uỷ ban tên quá dài như Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng  và Uỷ ban Các vấn đề xã hội nên sửa gọn lại theo thông lệ quốc tế.

Ông K" So Phước, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đề nghị phải làm rõ mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các thiết chế trong Quốc hội và mối quan hệ công tác của các cơ quan, mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với các cơ quan. Ông Phước còn đề nghị phải đưa phần về đại biểu Quốc hội phải đưa lên chương đầu của dự thảo Luật và quy định đại biểu Quốc hội cũng được giám sát.

Băn khoăn về con số 35% đại biểu chuyên trách, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu nêu ra con số đại biểu chuyên trách sẽ là 175 người, đại biểu Trung ương sẽ chỉ còn khoảng 115 người. Nếu thêm Uỷ ban Dân nguyện thì cơ cấu sẽ “phình” ra, khó thực hiện. Tuy vậy, ông Giàu cũng nêu mong mỏi của các cơ quan Quốc hội đều mong muốn mỗi uỷ ban có thêm một cơ quan giúp việc từ chuyên gia tới hậu cần để tăng thêm hiệu quả hoạt động. “Đại biểu chuyên trách mà không có bộ máy giúp việc chuyên trách thì khó thực hiện” – ông Nguyễn Văn Giàu nêu quan điểm.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhận thấy dự thảo luật còn nhiều nội dung ôm đồm và đề nghị luật chỉ đề cập chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác còn còn trình tự thủ tục một số nội dung thì để cho các luật khác quy định. Ví dụ quy định Quốc hội quyết định quyết toán ngân sách như thế nào thì theo ông Hiển, nên dành cho Luật Ngân sách quy định.

NGUYÊN MINH