QĐND - Đóng quân làm nhiệm vụ ở địa bàn trọng yếu trên tuyến biên giới tỉnh Quảng Ninh, những năm qua, Đoàn kinh tế-quốc phòng 327 (Quân khu 3) có nhiều mô hình tốt giúp dân định canh, định cư, xóa đói giảm nghèo, xây dựng một vùng biên giới bình yên, phát triển.

"Đánh thức" tiềm năng vùng biên giới

Bản Đồng Thắng (xã Đồng Văn, huyện Bình Liêu, Quảng Ninh) chủ yếu là bà con các dân tộc Tày, Dao sinh sống, phong tục tập quán còn lạc hậu, trước đây tỷ lệ hộ nghèo chiếm hơn 30%. Từ khi bộ đội Lâm trường 155 (Đoàn KT-QP 327) về giúp dân xóa bỏ các hủ tục, xây dựng bản làng văn hóa, ứng dụng khoa học kỹ thuật (KHKT) vào chăn nuôi, trồng trọt, đặc biệt là việc triển khai các dự án giảm nghèo, đời sống của bà con nơi đây đã có sự đổi thay rõ rệt. Từ chỗ thiếu đói, nay khá nhiều gia đình đã dư lương thực, mua được xe gắn máy, máy thu hình và nhiều vật dụng sinh hoạt; một số hộ chăn nuôi giỏi, có năm thu từ bán gia súc, gia cầm được gần 100 triệu đồng. Chúng tôi đến thăm mô hình nuôi lợn nái, lợn rừng của gia đình ông Lương Văn Say, dân tộc Tày, ở bản Đồng Thắng, ông vui vẻ khoe: “Mình đang nuôi 15 con lợn rừng, 9 con lợn nái, lợn thịt, hơn 20 con dê… Giống vốn, kỹ thuật đều do bộ đội Lâm trường 155 giúp đấy!”.

Trung tá Phạm Ngọc Hùng, Giám đốc Lâm trường 155 cho biết: Khi lâm trường phối hợp với địa phương triển khai mô hình giảm nghèo và cử cán bộ xuống bản hướng dẫn bà con kỹ thuật chăn nuôi, lúc đầu nhiều gia đình còn e dè. Khi bộ đội Lâm trường 155 giúp hộ gia đình ông Lương Văn Say làm thí điểm thành công, thì bà con mới tin và làm theo. Hiện gia đình anh Chíu Văn Chăn (cùng bản) cũng là hộ chăn nuôi giỏi với gần 40 con lợn rừng, lợn thịt, lợn nái, dê... Nhiều hộ dân trong bản đã phát triển kinh tế theo mô hình này. Cán bộ, chiến sĩ lâm trường còn giúp bà con quy hoạch lại vườn, chuồng, thực hiện ăn ở vệ sinh khoa học...

Bộ đội Lâm trường 103 hướng dẫn người dân địa phương kỹ thuật trồng rừng.

Sau khi xây dựng, chuyển giao thành công mô hình chăn nuôi dê, gà đồi, lợn... ở các thôn, bản thuộc 3 xã của huyện Bình Liêu, Lâm trường 155 và các Lâm trường 103, 42 của Đoàn KT-QP 327 tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm các loại cây, con giống đưa vào nuôi trồng và nhân rộng cho các hộ gia đình đồng bào các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ… thuộc vùng dự án của các huyện Bình Liêu, Hải Hà và TP Móng Cái… Điển hình như các mô hình: Nuôi gà sao, chim cút (ở các xã Quảng Sơn, Quảng Đức, huyện Hải Hà); bò sinh sản, dê núi (địa bàn huyện Bình Liêu), sò huyết, cá song (địa bàn TP Móng Cái)…

Đại tá Đàm Huy Đắc, Chính ủy Đoàn KT-QP 327 cho biết: Đoàn đang phối hợp, triển khai 16 mô hình trồng lúa lai, ngô lai, khoai tây, đỗ tương cao sản, mít Thái Lan, nấm sò, thanh long ruột đỏ, hồi, quế… và 17 mô hình chăn nuôi gia súc, gia cầm, cá song… tại các vùng dự án đạt hiệu quả khá. Giống lúa lai gieo trồng tại các vùng dự án cho năng suất trung bình từ 180 đến 220kg/sào; ngô lai đạt 13 tấn bắp tươi/ha (đều cao hơn 2 lần so với trước đây). Hiện có hơn 3 nghìn hộ gia đình đồng bào các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ... được hưởng lợi từ các mô hình này.

Lồng ghép, triển khai đồng bộ các dự án

Từ năm 2003 đến nay, Đoàn KT-QP 327 phối hợp với địa phương đã vận động di dân, giãn dân hơn 1.680 hộ, với gần 4000 khẩu; tách hộ tại chỗ hơn 560 hộ, với hơn 2.300 khẩu, xóa nhiều “vùng trắng” về dân cư, tạo tiền đề để tách xã Bắc Hải Sơn thành 2 xã Bắc Sơn và Hải Sơn hiện nay, thành lập thêm bản mới Tân Đức (xã Quảng Đức); khôi phục 15 bản, cụm dân cư (thuộc các huyện Bình Liêu, Hải Hà và TP Móng Cái). Các hộ ra định canh, định cư ở vùng giáp biên cơ bản ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất.

Gần 15 năm qua, các khu KT-QP do Đoàn KT-QP 327 xây dựng đạt hiệu quả toàn diện trên các mặt: Kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa-xã hội... Bộ đội đoàn KT-QP là một trong các lực lượng nòng cốt, đi đầu trong xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển KT-XH vùng dự án, tham gia củng cố cơ sở chính trị, bảo vệ biên cương... Diện mạo tuyến biên giới tỉnh Quảng Ninh ngày càng khởi sắc; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở các địa bàn trọng yếu, “nhạy cảm” trên tuyến biên giới được giữ vững, khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, quân đội về xây dựng các khu KT-QP, mang lại hiệu quả nhiều mặt, có tính chiến lược lâu dài.

Đồng chí Nguyễn Văn Đô, Bí thư Đảng ủy phường Hải Hòa, TP Móng Cái đánh giá cao hiệu quả dự án khu KT-QP và khẳng định: Từ một “vùng trắng” trước đây, Lâm trường 27 (Đoàn KT-QP 327) đã vận động di, giãn dân, đưa dân ra biên giới phát triển sản xuất, định canh, định cư thành công; đã cải tạo, xây dựng vùng bãi triều ven biển thành khu dân cư, kiện toàn hệ thống chính trị, có cơ sở hạ tầng khá đồng bộ, cùng hơn 800ha nuôi trồng thủy sản. Đây là cơ sở quan trọng để người dân yên tâm bám trụ, phát triển kinh tế, tạo dựng “bức tường thành”, thế trận lòng dân vững chắc bảo vệ biên cương.

Tuy nhiên, khó khăn mà Đoàn KT-QP 327 và một số đoàn KT-QP khác đang gặp phải là thiếu nguồn vốn và nhân lực để triển khai các dự án, cũng như giải quyết “bài toán” tiêu thụ sản phẩm. Đại tá Vũ Quang Long, Đoàn trưởng Đoàn KT-QP 327 trăn trở: “Thiếu vốn đầu tư ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của các dự án mà đơn vị đã và đang triển khai, nhất là về cơ sở hạ tầng. “Điện, đường, trường, trạm”, nước sinh hoạt, đường giao thông ở không ít địa bàn vùng sâu, vùng xa còn rất khó khăn. Một số sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa tìm được “đầu ra” ổn định, cũng là trở ngại không nhỏ trong phát triển KT-XH vùng dự án và thu hút bà con đến sinh sống, làm ăn, định cư lâu dài, đặc biệt là để đồng bào dân tộc thiểu số không di dịch cư tự do…”.

Trí thức trẻ tình nguyện Lâm trường 155 hướng dẫn bà con xã Đồng Văn, huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) kỹ thuật trồng thanh long ruột đỏ.

Chúng tôi được biết, từ giữa năm 2011, Đoàn KT-QP 327 và một số đoàn KT-QP khác được cấp trên cho phép làm chủ đầu tư trực tiếp các dự án trong khu KT-QP. Đây là chủ trương phù hợp, đúng đắn của Bộ Quốc phòng, nhất là trong điều kiện ngân sách đầu tư hạn hẹp. Theo lãnh đạo, chỉ huy Đoàn KT-QP 327: Thực hiện chủ trương trên, đoàn tạm dừng triển khai các dự án lớn, mà chủ yếu xây dựng, triển khai thực hiện các dự án vừa và nhỏ, “sát sườn” với dân, giúp dân sản xuất lâm nghiệp, nông nghiệp, phát triển chăn nuôi và được hưởng lợi ngay, góp phần giảm nghèo nhanh, tiến tới giảm nghèo bền vững. Khắc phục những bất cập, thiếu thống nhất, thậm chí chồng chéo trong thực hiện các dự án trong khu KT-QP những năm trước đây, Đoàn KT-QP 327 thường xuyên trao đổi, thống nhất với các cơ quan chức năng địa phương, rà soát, điều chỉnh các dự án; phối hợp, lồng ghép hiệu quả các chương trình, dự án của đoàn KT-QP với các dự án xóa đói giảm nghèo, phát triển KT-XH của Trung ương và địa phương, bảo đảm đầu tư đồng bộ, hiệu quả các dự án.

Từ năm 2015, Đoàn KT-QP 327 sẽ là một trong các đoàn KT-QP được đầu tư trọng điểm, để hoàn thành dứt điểm, phát huy hiệu quả các dự án. Đại tá, Chính ủy Đoàn KT-QP 327 Đàm Huy Đắc cho rằng: Để giúp dân an cư nơi biên giới, từng bước thực hiện “hưng biên, phú dân”, trong xây dựng các chương trình, dự án phát triển KT-XH gắn với QP-AN trong các khu KT-QP cần thực hiện tốt quy trình khép kín, gồm: Hỗ trợ cây con giống, phương tiện sản xuất, dụng cụ khai thác - bao tiêu sản phẩm - ký hợp đồng giao khoán diện tích theo thiết kế khai thác đã cấp giấy phép - thu hút hộ dân vào làm việc - tạo công việc có thu nhập ổn định cho người dân địa phương, gắn với giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng dự án.

Bài và ảnh: THỦY MINH-ANH HIỂN