QĐND Online - Hội nghị Đối ngoại đa phương thế kỷ 21 và khuyến nghị chính sách đối với Việt Nam đã diễn ra tại Hà Nội ngày 12-8, với sự có mặt của 200 đại biểu, trong đó có nhiều diễn giả là chính khách hàng đầu của thế giới. Đây là lần đầu tiên Việt Nam tổ chức một  hội nghị quy mô lớn về đối ngoại đa phương nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác này.  Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã tham dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Đối ngoại đa phương đem lại nhiều cơ hội cho Việt Nam

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực đang chuyển biến nhanh chóng và sâu sắc. Một trong những đặc điểm nổi bật là đối ngoại đa phương trở thành một trong những phương tiện quan trọng để các quốc gia triển khai chính sách đối ngoại và phục vụ phát triển. Đối với Việt Nam, kể từ khi thực hiện công cuộc Đổi mới, đối ngoại đa phương đã trưởng thành vượt bậc, trở thành mũi nhọn trong triển khai đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, góp phần tạo thế và lực mới cho đất nước.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu chỉ đạo hội nghị. Ảnh: NHẬT BẮC

Ông Vũ Khoan, nguyên Phó thủ tướng Chính phủ, người có nhiều kinh nghiệm thực tiễn về hoạt động đối ngoại đa phương khẳng định:  Đối ngoại đa phương đem lại cho Việt Nam rất nhiều cơ hội. Đó là bảo vệ độc lập và phá vỡ thế bao vây cô lập, nâng cao vị thế dân tộc và phát triển kinh tế đất nước, đồng thời giữ vững chủ quyền quốc gia, bảo vệ các lợi ích của nước vừa và nhỏ trước sức ép từ các nước lớn.

 “Trước đây, khi còn là một thuộc địa của nước ngoài, cái tên “Việt Nam” không có trên bản đồ thế giới. Trong mấy chục năm qua, nhờ những đóng góp bằng xương, bằng máu vào sự nghiệp độc lập, hòa bình của các dân tộc, Việt Nam đã được cả thế giới biết đến. Và trong gần ba thập kỷ qua, với sự tham gia ngày càng tích cực vào các hoạt động và thể chế đa phương ở cả 4 tầng nấc là tiểu vùng, khu vực Đông Nam Á, các đại khu vực như châu Á-Thái Bình Dương, Á-Âu, cộng đồng Pháp ngữ và trên cả phạm vi toàn cầu, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao chưa từng thấy”, ông Vũ Khoan phân tích. Theo ông, hoạt động đa phương cũng đặt ra nhiều thách thức lớn như “sự bỡ ngỡ trước một rừng quy định, luật lệ rối rắm” mà nếu không hiểu biết sẽ rất dễ bị động, thậm chí thất thố. Bên cạnh đó, sự va chạm giữa lợi ích các nước là điều không thể tránh khỏi, làm thế nào thực hiện được chính sách ngoại giao đa dạng hóa mà không dẫn tới sự đối đầu, phương hại tới quan hệ song phương và lệch pha với bàn cờ quan hệ quốc tế là một thách thức không nhỏ. “Tuy nhiên, nhìn chung lại, nếu đưa lên bàn cân thì cán cân vẫn nghiêng về các cơ hội vì ý nghĩa rộng lớn và lâu dài của chúng”, nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan nhấn mạnh.

Trong bài thuyết trình của mình tại hội nghị, diễn giả Pa-xcan La-mi (Pascal Lamy), nguyên Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), khẳng định chủ nghĩa đa phương vẫn được phát huy trong xu thế ngày nay, đặc biệt trong bối cảnh địa chính trị, địa kinh tế hiện tại.

Còn cựu Phó tổng thư ký LHQ G.Đa-na-pa-la (Jayantha Dhanapala) trong phần phát biểu của mình đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của hợp tác đa phương. Cho rằng sự tương quan giữa 3 chủ nghĩa đang nổi lên trong thời hiện tại là chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa tiêu dùng là một thách thức với cộng đồng quốc tế. Cựu lãnh đạo LHQ lưu ý “nếu chúng ta không có cách tiếp cận chung với các thách thức này sẽ có khả năng phải quay lại cuộc chơi lớn của thế kỷ 19, nguy hiểm hơn nữa là tương lai sẽ bị đe dọa bằng sự phát triển hơn nữa của vũ khí hạt nhân và sự hủy diệt của biến đổi khí hậu”.

Trách nhiệm trong hợp tác quốc tế về quốc phòng

Có mặt tại hội nghị, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, lại đề cập đến cách tiếp cận mới trong hợp tác quốc tế về an ninh-quốc phòng. Theo Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh, hợp tác quốc phòng ở diễn đàn đa phương là vì hòa bình, ổn định, phát triển giống các lĩnh vực khác, nhưng đặc biệt là xây dựng lòng tin và cam kết không sử dụng sức mạnh quân sự để đối phó, để xử lý những vấn đề của các quốc gia liên quan mà ngược lại sử dụng thế mạnh, sức mạnh trong hợp tác quốc phòng-quân sự để cùng hợp tác củng cố, đảm bảo hòa bình hợp pháp, đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống. Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh nhắc lại sự kiện Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) vào năm 2010 như là một ví dụ. “Có lẽ chúng tôi chưa từng thấy Bộ trưởng Quốc phòng của 18 quốc gia, trong đó có những quốc gia có tiềm lực quốc phòng mạnh nhất trên thế giới, lại có thể ngồi với nhau bàn về hòa bình và hợp tác, ngồi với nhau cam kết không sử dụng vũ lực, dùng sức mạnh quốc phòng phục vụ hòa bình, ổn định thế giới. Những cam kết đó thể hiện sự thay đổi tích cực trong quan hệ giữa các nước tham dự hội nghị”, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nói.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng lý giải mục đích quốc phòng tham gia hợp tác đa phương. “Tôi nghĩ rằng thứ nhất là hợp tác đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo vệ lợi ích quốc gia đồng thời tham gia bảo đảm ổn định hòa bình của khu vực và của thế giới. Thứ hai là đặt ra yêu cầu thế nào khi tham gia hợp tác quốc phòng mang tính đa phương. Nước nào cũng vậy, trước hết phải kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc mình, tuy nhiên phải quan tâm đến lợi ích quốc gia khác trên cơ sở chính đáng”, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng cho biết, các diễn đàn đa phương trong lĩnh vực quốc phòng ngày càng trở nên quan trọng. Vì vậy, Việt Nam rất quan tâm đến hoạt động hợp tác quốc tế về quốc phòng, nhất là hợp tác đa phương.

Trong một ngày diễn ra hội nghị, các đại biểu còn tập trung thảo luận các xu thế lớn của đối ngoại đa phương thế kỷ 21; những vấn đề mới đặt ra với LHQ và các định chế đa phương trong duy trì hòa bình và an ninh;… cùng nhiều chuyên đề tham luận về cách tiếp cận mới trong hợp tác quốc tế về an ninh, quốc phòng; các thách thức an ninh thế kỷ 21… Những bài học, kinh nghiệm, đề xuất và khuyến nghị tại hội nghị có ý nghĩa quan trọng, nâng tầm đối ngoại đa phương của Việt Nam, góp phần tạo thêm thế, tăng thêm lực cho đất nước.

Trong bài phát biểu kết luận hội nghị, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh: Đối ngoại đa phương trở thành yêu cầu cấp thiết và là phương thức hữu hiệu của các quốc gia, nhằm tranh thủ nguồn lực phục hồi và phát triển kinh tế cũng như định vị mình trong cục diện quốc tế đang định hình. Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cũng đề nghị các bộ, ban, ngành phối hợp chặt chẽ, triển khai hoạt động đối ngoại đa phương thời gian tới theo hướng chuyển mạnh từ tư duy “gia nhập và tham gia” sang tư duy  “chủ động đóng góp, khởi xướng và tích cực tham gia định hình”, tăng cường cách tiếp cận đa ngành, chú trọng nội hàm phát triển bền vững.

NGỌC HÀ