QĐND - Lâu nay, cử tri và nhân dân nhiều địa phương vẫn băn khoăn bởi không hoặc hiếm khi thấy một số đại biểu đại diện cho họ lên tiếng tại các phiên họp của Quốc hội, hội đồng nhân dân. Như vậy, những vị đại biểu dân cử ấy làm thế nào để chuyển tải tới Quốc hội, hội đồng nhân dân cũng như hệ thống các cơ quan, tổ chức khác về nguyện vọng của cử tri và nhân dân?

Trước hết, cần khẳng định rằng, phát biểu là cách thức rất quan trọng giúp đại biểu dân cử hoàn thành nhiệm vụ. Do vậy, việc đại biểu dân cử “lười” phát biểu khiến cử tri và nhân dân chưa yên tâm cũng là điều dễ hiểu. “Nhiệm vụ của đại biểu Quốc hội suy cho đến cùng là phát biểu. Làm sao phản ánh được nguyện vọng và bức xúc của cử tri đến Quốc hội nếu đại biểu Quốc hội không phát biểu? Làm sao có thảo luận, chất vấn, giám sát nếu không phát biểu?”-GS, TSKH Nguyễn Ngọc Trân (nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội các khóa IX, X, XI) đặt câu hỏi như vậy tại hội thảo về 70 năm Quốc hội Việt Nam. Ông cũng có chung nhận xét với không ít cử tri và nhân dân: “Số đại biểu ít phát biểu còn rất nhiều. Nếu có phát biểu thì đọc những gì đã chuẩn bị sẵn. Phần lớn các đại biểu “có chức sắc” ít phát biểu vì các vị này cho rằng họ đã phát biểu ở nơi khác. Cử tri cho tới hôm nay vẫn thắc mắc, vậy cơ cấu các vị này vào Quốc hội để làm gì?”.

Cũng phải khẳng định thêm, việc đánh giá đại biểu không hoặc ít phát biểu qua kênh thông tin báo chí chưa hẳn đã là chính xác. Trong mỗi phiên họp, số lượng đại biểu Quốc hội phát biểu thường rất nhiều, nhưng do khuôn khổ tờ báo và thời lượng phát thanh, truyền hình có hạn, nên số lượng ý kiến được báo chí trích dẫn thường chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Những ý kiến được báo chí lựa chọn thường có vấn đề mang tính đại diện cao, được phần đông cử tri và nhân dân quan tâm.

Song, cũng phải thừa nhận, có một số lượng đại biểu nhất định ít tham gia phát biểu, chất vấn tại các phiên họp của Quốc hội. Ngoài lý do “đã phát biểu ở nơi khác”, các đại biểu ít phát biểu có lẽ cũng có tâm lý e ngại khi phải nói về những vấn đề mình chưa rành rẽ, dẫn tới phát biểu thiếu chất lượng, thậm chí là sai. Dù vì lý do gì, việc đại biểu dân cử ít phát biểu tại nghị trường cũng là không nên. Đại biểu dân cử có thể phát biểu ở nơi khác, nhưng với vị trí, vai trò hoàn toàn khác. Tại cơ quan dân cử, họ cần nhìn nhận, phát biểu vấn đề với tư cách là người đại diện cho tiếng nói, nguyện vọng của cử tri, nhân dân nơi họ ứng cử. Khi chưa hiểu rõ về một vấn đề nào đó và vấn đề đó chưa được ai nhắc tới, đại biểu dân cử cũng cần nêu thắc mắc để được giải đáp đầy đủ, tránh trường hợp tham gia biểu quyết mà chưa thực sự hiểu thông.

Để tự tin tham gia phát biểu nhiều, đúng, sâu hơn, các đại biểu dân cử cần dành thêm thời gian cho việc nghiên cứu, tìm hiểu những vấn đề, lĩnh vực mà Quốc hội sẽ xem xét trong mỗi phiên họp; đồng thời không ngừng cập nhật, mở rộng “phông” kiến thức bằng nhiều cách khác nhau và rèn luyện kỹ năng vận dụng trơn tru các “dữ liệu” được “lưu trữ”.

Nâng tỷ lệ đại biểu dân cử hoạt động chuyên trách được xem là giải pháp hữu hiệu để nâng cao tính chuyên nghiệp, tinh thần trách nhiệm của đại biểu Quốc hội. Khi đại biểu Quốc hội không phải phân tâm vì nhiệm vụ khác, chỉ chuyên tâm cho công việc của Quốc hội, chất lượng hoạt động của họ chắc chắn sẽ được nâng cao hơn. Các đại biểu chuyên trách cũng ít phải “ngại” khi phát biểu, đề cập đến những vấn đề gai góc, “đụng chạm” đến cá nhân này, cơ quan nọ; cũng không phải băn khoăn vì không biết mình nên phát biểu với tư cách đại biểu dân cử hay phát biểu với tư cách là nhà quản lý.

Có lẽ, cũng nên nghiên cứu vận dụng lại hoạt động vận động tranh cử để các ứng cử viên đại biểu Quốc hội hùng biện trước cử tri. Đây là cách tốt nhất để cử tri lựa chọn được đại biểu có khả năng phát biểu tốt, đồng thời cũng thấy rõ và lựa chọn được vị nào thực sự muốn trở thành đại biểu của dân.

Nâng cao chất lượng phát biểu của đại biểu dân cử là cách thức hữu hiệu để nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan dân cử. Khi ấy, những việc cơ quan dân cử đã làm tốt rồi chắc chắn sẽ được làm tốt hơn, những việc còn mang tính hình thức cũng sẽ được khắc phục để hiệu quả hoạt động đạt được cao hơn.

CHIẾN THẮNG