Mái ấm cộng đồng

QĐND - "Mái ấm cộng đồng"- Đó là cách gọi của nhân dân miền Trung dành cho những "Công trình cộng đồng phòng, chống thiên tai" do Quỹ Hỗ trợ phòng, tránh thiên tai miền Trung phối hợp với các doanh nghiệp, địa phương, đơn vị… giúp đỡ, hỗ trợ kinh phí xây dựng. Bình thường, các công trình này được sử dụng làm công sở, trường học, trạm y tế hoặc nơi sinh hoạt của bà con; khi có bão lũ, công trình là "mái ấm chung" để người dân tránh bão lũ hiệu quả với những tiện nghi sinh hoạt tối thiểu, trong điều kiện dài ngày.

Những công trình 2 trong 1

Chúng tôi vừa đi dọc miền Trung, đến những vùng rốn lũ, điểm chung dễ nhận thấy là sự hiện diện của những dự án đang được tích cực triển khai hoặc những công trình cộng đồng phòng, tránh bão lũ được xây dựng khang trang, kiên cố trong sự hồ hởi đón nhận của người dân. Tại xã Hưng Nhân (Hưng Nguyên, Nghệ An), được sự hỗ trợ của Quỹ Hỗ trợ phòng, tránh thiên tai miền Trung (QMT) xã vừa khánh thành công trình cộng đồng khang trang đủ cho 500 người tránh lũ. Ông Phan Đình Hoàn, Bí thư Đảng ủy xã Hưng Nhân phấn khởi nói:

 - Xã chúng tôi nằm hoàn toàn ngoài đê Tả Lam, bao bọc quanh xã là sông Lam, sông Cả và sông Rum. Hằng năm, cứ đến mùa bão lũ, tất cả 9 xóm trong xã phải hứng chịu ít nhất là 1 đến 2 lần ngập chìm trong trong nước lũ, có năm nước ngập đến nóc nhà. Thế nên cứ đến mùa bão lũ người dân lại nơm nớp lo sợ. Bây giờ có nhà cộng đồng tránh lũ rồi bà con phấn khởi lắm.

Lễ khánh thành nhà cộng đồng tránh lũ xã Trà Mai, Nam Trà My, Quảng Nam.

Tiếp tục cuộc hành trình, chúng tôi được chứng kiến thêm những dự án, công trình mới hoàn thành: Trạm y tế tránh lũ Yên Thành (Nghệ An); Trạm y tế tránh lũ Mỹ Lộc (Hà Tĩnh); Công trình tránh lũ Mai Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình); Trường Tiểu học tránh lũ Phú An (Phú Vang, Thừa Thiên-Huế); Công trình tránh bão lũ ở Hòa Vang (Đà Nẵng); Trường Mầm non Đại hòa (Đại Lộc, Quảng Nam); Trường Tiểu học phòng tránh thiên tai Hòa Thịnh 1 (Tây Hòa, Phú Yên); Trường Tiểu học Hàm Thắng 3, Hàm Thắng (Hàm Thuận Bắc, Bình Thuận)... Qua trao đổi với lãnh đạo và nhân dân một số địa phương trên, các ý kiến đều khẳng định tính hữu ích của các công trình cộng đồng. Ông Nguyễn Đăng Hải ở thôn Phong Nam, xã Hòa Châu (Hòa Vang, Đà Nẵng) cho biết:

- Công trình tránh bão lũ ở Hòa Vang rất cần thiết cho người dân địa phương. Ngày thường bà con đến đây sinh hoạt, hội họp. Đây cũng là địa điểm vui chơi, giải trí cho các cháu thanh thiếu niên... Đến mùa mưa bão, địa phương thông báo để các gia đình chuẩn bị lương thực, những nhu yếu phẩm và những đồ dùng sinh hoạt cần thiết đến nhà cộng đồng để sẵn sàng tránh bão lũ. Nhà cộng đồng có phòng ăn, phòng sinh hoạt, nơi ngủ nghỉ cho người dân tránh bão lũ dài ngày. Trong cơn bão số 9 (năm 2009), "nhà cộng đồng"  đã phục vụ kịp thời cho hàng trăm người dân ở thôn Phong Nam tạm trú trong những ngày lũ lớn.

Ông Hoàng Văn Vinh, Phó chủ tịch UBND huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị gửi thư cảm ơn QMT có đoạn:

- Được sự quan tâm đầu tư, giúp đỡ của QMT, Trường Tiểu học xã Hải Quế, huyện Hải Lăng hoàn thành tháng 9-2009 với quy mô 6 phòng học đã phát huy tác dụng, bình thường là nơi học tập khang trang, sạch đẹp cho gần 200 học sinh tiểu học. Đến mùa bão lũ thì là nơi tránh bão cho gần 100 hộ gia đình tại các khu vực lân cận. Nhân dân phấn khởi lắm, ai cũng có ý thức bảo vệ.  

Cần thêm những ngôi nhà cộng đồng tránh lũ

Theo ý kiến của lãnh đạo xã Hưng Nhân  (Hưng Nguyên, Nghệ An), hiện nay tỉnh đang tích cực triển khai dự án "Làng xã sống chung với lũ" ở địa bàn xã Hưng Nhân và một xã thuộc huyện Nam Đàn theo phương án Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí kết hợp với vốn vận động từ các doanh nghiệp và vốn hộ gia đình để xây dựng đồng bộ các công trình công cộng, như nhà văn hóa, trụ sở ủy ban, trường học, hệ thống thông tin liên lạc, cảnh báo lũ… 

Ông Phan Đình Hoàn, Bí thư Đảng ủy xã Hưng Nhân tính toán:

- Xã Hưng Nhân có 9 xóm, 902 hộ, 3800 nhân khẩu, nếu xã được đầu tư thêm 8 nhà cộng đồng, với sức chứa mỗi nhà là 500 người thì vào mùa bão lụt địa phương sẽ hoàn toàn bảo đảm được an toàn về tính mạng và tài sản của nhân dân. Bởi vậy, chính quyền và nhân dân xã chúng tôi hết sức ủng hộ chủ trương của tỉnh Nghệ An và cách làm mới của QMT về xây dựng nhà cộng đồng phòng, chống thiên tai.

Làm việc với Hội đồng quản lý QMT (trụ sở tại Đà Nẵng), bà Nguyễn Thị Hải Vân Phó giám đốc thường trực Hội đồng quản lý QMT cho biết:

- Trong năm 2009-2010, QMT đã tranh thủ sự đóng góp của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, cũng như việc huy động ngày công, vật tư, nguyên liệu của các địa phương với tổng số tiền hơn 40 tỷ đồng để triển khai xây dựng 26 nhà cộng đồng phòng, tránh thiên tai tại 14 tỉnh, thành phố khu vực miền Trung (từ Thanh Hóa đến Bình Thuận). Trong đó đã có 22 công trình hoàn thành đưa vào sử dụng.

Nhưng  cũng theo bà Vân thì số lượng các công trình trong dự án và đã hoàn thành chưa thể đáp ứng hết yêu cầu của các địa phương, trong khi đó khả năng kinh phí của Quỹ Hỗ trợ phòng, tránh thiên tai miền Trung có hạn. Bà Vân dẫn chứng:

- Qua làm việc với 14 tỉnh, thành phố ven biển miền Trung, chúng tôi đã có danh sách 538 điểm cần xây dựng nhà tránh bão lũ. Đây là nhu cầu chính đáng của địa phương và nhân dân. Đầu tư xây nhà tránh bão lũ tuy kinh phí không nhỏ, nhưng so với bão lũ tàn phá, thì đây rõ ràng là hướng đầu tư rẻ nhất, hiệu quả cao nhất.   

Qua tìm hiểu, QMT là tổ chức phi chính phủ, phi lợi nhuận với sự tham gia của nhiều đồng chí nguyên là lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước và một số nhà báo uy tín trong nước nên đã kêu gọi huy động được nguồn vốn khá lớn đầu tư xây dựng nhà cộng đồng cho một số địa phương, nhưng so với yêu cầu thực tế ở các địa phương thì vẫn là "muối bỏ bể".  Để giải bài toán thiếu vốn, cần có sự vào cuộc của cả xã hội. Chính phủ, các cấp, các ngành, trên cơ sở đánh giá tính hiệu quả của các công trình phòng, tránh thiên tai xây dựng thời gian qua để có hướng đầu tư thích hợp và nên coi đây là một trong những nhiệm vụ làm trước trong kế hoạch phòng, chống thiên tai hằng năm. Chính phủ cần có kế hoạch phân bổ ngân sách cho các tỉnh, thành phố trong cả nước, trên tinh thần, tỉnh càng ít bão lũ càng phải đóng góp kinh phí nhiều hơn cho xây dựng công trình cộng đồng phòng, tránh thiên tai, nhất là huy động sự đóng góp, giúp đỡ của các doanh nghiệp, nhằm giảm bớt thiệt hại về tính mạng và tài sản do lũ lụt gây ra cho người dân miền Trung./.

 Bài và ảnh: Tấn Tuân - Minh Mạnh