Kỳ vọng và thách thức

QĐND Online – Việc tiếp tục điều chỉnh hạ lãi suất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ngày 10-4 vừa qua đang được xã hội đặc biệt quan tâm. Nhiều câu hỏi được đặt ra, “Liệu NHNN có giảm lãi suất quá nhanh?” “Lãi suất giảm, nhưng doanh nghiệp có tiếp cận được vốn lãi suất thấp?”, “Có dẫn đến tăng lạm phát?”… Mặc dù, NHNN đã có những thông tin chính thức về việc giảm lãi suất của mình với những lý do rõ ràng và có sức nặng, tuy nhiên, do trong điều kiện khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay và cũng như sự phức tạp, nhạy cảm của lĩnh vực tiền tệ, tài chính mà việc lo lắng, phân vân của dư luận chưa thực sự được giải tỏa…

Doanh nghiệp có tiếp cận được vốn lãi suất thấp?

Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Cố vấn cao cấp của ngân hàng BIDV- chuyên gia tài chính - ngân hàng cho biết: hiện tại ai cũng biết, các doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn do thiếu vốn, không tiếp cận được với nguồn vốn lãi suất thấp. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện nay, dù có hạ lãi suất, đưa lãi suất về mức hấp dẫn không phải doanh nghiệp nào cũng có thể hấp thụ. Vì hiện tại, lượng hàng tồn kho đang quá lớn, khiến doanh nghiệp không thể tiếp tục vay vốn, phát triển sản xuất.

TS Cấn Văn Lực

Theo Hiệp hội đất động sản TP Hồ Chí Minh (Horea), tổng số nợ mà các doanh nghiệp bất động sản đã niêm yết trên thị trường chứng khoán lên đến 200.000 tỉ đồng, nhưng quỹ tiền mặt các doanh nghiệp này đang nắm giữ chỉ khoảng 9.000 tỉ đồng. Với tình hình tài chính như vậy, các doanh nghiệp bất động sản chỉ đủ khả năng cầm cự thêm được vài tháng nữa. Trong khi đó, 60 -70% doanh nghiệp bất động sản tại TP Hồ Chí Minh đang trong tình trạng sản phẩm làm ra không bán được. Do vậy, dù lãi suất có giảm, các doanh nghiệp này cũng không có sức hấp thu nguồn vốn này.

Một vài ngân hàng gần đây đưa ra thông tin người dân đã có động thái rút tiền tiết kiệm để mua bất động sản vì cho rằng, giá bất động sản đã ở mức thấp, hấp dẫn, có thể mua vào. Tuy nhiên, lượng mua này đến nay vẫn chưa nhiều.

Bất động sản gặp khó khăn kéo theo một loạt doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, đặc biệt là các doanh nghiệp thép và xi măng. Trong quý 1/2012, lượng thép tiêu thụ đạt 1.153.000 tấn, giảm 10% so với cùng kỳ 2011. Trong đó tháng 1 tiêu thụ giảm mạnh chỉ đạt 233.000 tấn. Tiêu thụ xi măng đang ở mức thấp, chỉ bằng 70%- 80% so với cùng kỳ. Thị trường xi măng dư cung 8 - 10 triệu tấn, cùng với đó xuất khẩu cũng gặp nhiều khó khăn... Với những doanh nghiệp này, việc cần kíp hiện nay là thị trường sôi động hơn, bán được hàng tồn kho.

Chính NHNN cũng nhận thức được việc này, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho biết: “Chính phủ đã họp, chúng tôi cũng đã trình bày và đã thống nhất một điều, không đặt ra việc tiếp cận với vốn hệ thống tín dụng như thế nào mà đặt ra khả năng hấp thụ vốn của họ như thế nào”.

Từ đầu năm 2012 đến nay, thanh khoản hệ thống cải thiện nhưng tăng trưởng tín dụng lại rất thấp. Các tổ chức tín dung không tìm được doanh nghiệp đáp ứng đủ các điều kiện để cho vay. Vì vậy, các tổ chức tín dụng mới thừa tiền để đi mua trái phiếu Chính phủ, mua tín phiếu của Ngân hàng Nhà nước với lãi suất thấp hơn so với việc cho vay.

Hạ lãi suất có làm lạm phát tăng?

Theo Tiến sĩ Cấn Văn Lực, việc tiếp tục hạ lãi suất của NHNN sẽ không ảnh hưởng nhiều đến lạm phát. Năm nay chúng ta điều hành nền kinh tế với chính sách tài khóa và tiền tệ thận trọng, đi từng bước một. Trước đó, NHNN đã tuyên bố việc giảm dần lãi suất đến cuối năm, giảm từng bước một để thăm dò. Việc giảm lãi suất lần đầu được coi như phép thử. Sau gần một tháng, nhận thấy có chuyển biến tích cực, điều kiện đáp ứng tốt cũng như đòi hỏi của nền kinh tế về việc tiếp tục hạ lãi suất, do vậy, NHNN đã tiếp tục quyết định điều chỉnh hạ lãi suất một lần nữa. Việc giảm lãi suất hai lần gần nhau của NHNN sẽ không đối mặt nhiều với việc gây ra hiệu ứng tăng lạm phát. Vì thực sự, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp hiện tại khá thấp. Quý vừa qua, tín dụng tăng trưởng âm, do các ngân hàng cẩn thận trong cho vay và các doanh nghiệp không dám vay để phát triển sản xuất mà tập trung tái cơ cấu lại bộ máy. Mặt khác, với mức lãi suất vẫn còn cao như hiện nay sẽ không thể khiến các doanh nghiệp “mặn mà” với việc vay vốn.

Hạ lãi suất sẽ giúp các doanh nghiệp tiếp cận được với vốn vay có lãi suất thấp. Ảnh: Internet

Theo phân tích của nhiều chuyên gia cũng như những căn cứ của NHNN đưa ra, với những điều kiện hiện nay, việc hạ lãi suất là hợp lý. Hành động này vừa phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, vừa là việc cần làm để giúp nhiều doanh nghiệp đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn do thiếu vốn. Xã hội cũng đánh giá cao quyết định này của NHNN và thực tế đã có những biến chuyển tích cực. Nhưng, cũng phải thấy rằng, tác động mạnh mẽ của việc hạ lãi suất không thể thấy ngay được vì nó còn có độ trễ nhất định khi quyết định này đi vào cuộc sống.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, việc giảm lãi suất cần tiến hành thận trọng và từ từ. Nếu làm quá nhanh sẽ có thể dẫn đến những tác động không tích cực. Mặt khác, việc giảm lãi suất còn phải làm sao giảm được lãi suất cho vay. Nếu giảm lãi suất huy động mà không giảm được lãi suất cho vay sẽ không có tác động tích cực, thậm chí còn có tác động xấu. Cùng với đó, việc giảm lãi suất cần tính toán cẩn thận để không giảm việc huy động vốn từ người dân và các tổ chức. Vì nếu giảm quá nhanh có thể sẽ dẫn đến việc người dân lo lắng, rút tiền khỏi ngân hàng, tìm kiếm lĩnh vực đầu tư khác, khiến việc huy động vốn của xã hội gặp khó khăn.

Bài và ảnh: Xuân Dũng