Kính cẩn nghiêng mình tiễn biệt Đại tướng của nhân dân

QĐND - Mấy hôm nay tiết Thu Hà Nội cũng buồn như lòng người dân đất Việt! Quân và dân Thủ đô cùng đồng bào, chiến sĩ cả nước ngậm ngùi tiếc thương trước sự ra đi của một người con ưu tú của dân tộc.

Mờ sáng 12-10, khuôn viên Nhà tang lễ Quốc gia (số 5, Trần Thánh Tông, Hà Nội) và các tuyến phố xung quanh đã rất đông người. Dòng người mỗi lúc một đông và nối dài như bất tận. Ai cũng trong trang phục tang lễ, tiến từng bước, nhẹ nhàng, lặng lẽ và trật tự. Dường như mọi ngôn từ đều nén lại trong tim, mọi ánh mắt đều ngấn đỏ. Hàng vạn người cùng chung một niềm kính cẩn, tôn nghiêm, tịnh tâm tưởng nhớ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, một con người đã tạc vào lịch sử thời đại Hồ Chí Minh - một tính cách, một phong cách và trên hết là một nhân cách lớn.

Vĩnh biệt Người Anh Cả!

Đúng 7 giờ 30 phút, Lễ viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp bắt đầu. Nhà tang lễ Quốc gia, nơi từng chứng kiến, tiễn đưa bao người con ưu tú của Việt Nam ra đi về cõi vĩnh hằng, hôm nay như trầm mặc hơn. Bên trong nhà tang lễ, thi hài Đại tướng Võ Nguyên Giáp được đặt trong quan tài lồng kính, phủ Quốc kỳ đỏ thắm; được quàn ở vị trí trang trọng nhất. Phía trước linh cữu là bàn thờ Tổ quốc, khói trầm thơm ngát. Bên trên là cờ Tổ quốc viền dải băng đen và di ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp. 60 tướng lĩnh quân đội thay nhau túc tực bên linh cữu của Người Anh Cả.

Các đồng chí nguyên Tổng Bí thư: Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh; Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu cùng nhiều cán bộ, sĩ quan... đến viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp thanh thản, hiền từ đón đồng chí, đồng bào, anh em thân hữu, bạn bè quốc tế đến tiễn biệt lần cuối, trước khi Ông về lòng đất mẹ yên giấc ngàn thu!

Trong không khí trang nghiêm, xúc động, giai điệu trầm buồn của bản nhạc “Hồn tử sĩ” ngân lên. Hàng nghìn cán bộ lãnh đạo, các quân nhân có mặt tại nhà tang lễ và triệu triệu đồng bào ở mọi miền Tổ quốc nước mắt ngấn dài. Mất mát, đau thương này thật vô cùng lớn lao!

Các đoàn đại biểu của Trung ương Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Quân đội… lần lượt vào thắp hương, kính cẩn nghiêng mình trước linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhiều nhà hoạt động chính trị, văn hóa, khoa học… có tên tuổi, uy tín của Việt Nam; những vị tướng dạn dày trận mạc… đều lặng lẽ, tiếc thương trước sự ra đi của Người Anh Cả-Người đồng chí lớn.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, khi thắp nén hương viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nán lại bên linh cữu Đại tướng thật lâu như không muốn rời xa… Xúc động ghi sổ tang, Tổng Bí thư nắn nót từng nét chữ: “Đồng chí mất đi là một tổn thất lớn đối với Đảng, Nhà nước, nhân dân và Quân đội ta, để lại niềm tiếc thương sâu sắc đối với đồng chí, đồng bào, chiến sĩ cả nước và bạn bè quốc tế. Xin kính cẩn nghiêng mình trước anh linh đồng chí!”.

Khắc ghi công ơn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Phùng Quang Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã viết bài báo "Biết ơn Đại tướng Võ Nguyên Giáp-Người Anh Cả của Quân đội ta" đăng trên Báo Quân đội nhân nhân ngày 10-10, trong đó có đoạn: “Cũng như cán bộ, chiến sĩ toàn quân, tôi luôn mong ước Đại tướng sống thêm nhiều năm nữa. Dẫu đã được chuẩn bị trước về tư tưởng, nhưng tôi vẫn thấy hẫng hụt khi biết Đại tướng đã ra đi”. Dẫn đầu đoàn Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng vào viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trước anh linh của Người Anh Cả, một lần nữa, Bộ trưởng Phùng Quang Thanh thay mặt cán bộ, chiến sĩ toàn quân ghi lại trong sổ tang những lời hứa tâm huyết: “Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ QĐND Việt Nam luôn ghi nhớ, biết ơn và mãi mãi tự hào về vị Tổng Tư lệnh tài năng xuất chúng, Người Anh Cả bình dị, gần gũi, thân thiết. Trong những ngày đau thương này, toàn quân xin nguyện luôn đoàn kết, giữ vững truyền thống, phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ như lời căn dặn của Đại tướng lúc sinh thời. Xin dâng nén tâm nhang tiễn biệt Anh Văn về nơi yên nghỉ ngàn thu với đất mẹ Quảng Bình”. Đại diện cán bộ, chiến sĩ toàn quân, đoàn 103 tướng lĩnh, sĩ quan, chiến sĩ hành tiến chầm chậm đến bên linh cữu, nghiêng mình kính cẩn trước anh linh Người Anh Cả. Động tác chào dứt khoát, mạnh mẽ, nhưng dường như những cánh tay vẫn cứ run run. Những khuôn mặt trang nghiêm, nhưng hiện rõ nét buồn đau trước mất mát to lớn của quân đội và dân tộc.

“Khóc anh như đứt từng khúc ruột…”

Chưa đến 7 giờ sáng, đồng chí Đỗ Mười, nguyên Tổng Bí thư đã có mặt tại Nhà tang lễ Quốc gia. Thấy Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu, đồng chí Đỗ Mười nắm chặt bàn tay của vị giáo sư 90 tuổi, giọng trầm ấm: “Năm nay, anh em mình yếu quá rồi anh nhỉ?”. “Vâng, yếu lắm rồi anh ạ, nhưng nhất thiết phải đến viếng, tiễn đưa anh Giáp!”- giọng Giáo sư Vũ Khiêu nghẹn lại.

Các đồng chí nguyên Tổng Bí thư: Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh và Giáo sư Vũ Khiêu ngồi sát bên nhau trên chiếc ghế đá đối diện cửa chính nhà tang lễ. Các cán bộ lão thành không có nhiều dịp gặp nhau, hôm nay cùng chia sẻ những cảm xúc và kỷ niệm về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, rồi đưa mắt nhìn về phía nhà tang lễ. Những ánh mắt ngấn đỏ không chỉ vì tuổi tác, mà bất cứ ai đến đây, lòng cũng trĩu nặng, nghẹn ngào.

Với tình cảm đặc biệt dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Giáo sư Vũ Khiêu gắng thức dậy từ sớm, chuẩn bị quần áo chỉnh tề, đọc lại những dòng cảm tưởng từng viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, rồi cùng mọi người đi từ phố Cao Xuân Huy (huyện Từ Liêm) đến viếng Đại tướng. Do tuổi cao, đường xa, lúc 6 giờ sáng, giáo sư phải đi vào Nhà tang lễ trên chiếc xe lăn. Khi chúng tôi hỏi về sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giọng giáo sư nghẹn ngào: “Mấy hôm nay tôi khóc anh, đau như đứt từng khúc ruột”. Chị Phạm Thị Quỳ, thư ký của giáo sư kể: “Cả tuần qua, ngày nào bác ấy cũng xem ảnh lưu niệm và kể cho mọi người nghe những kỷ niệm với Đại tướng Võ Nguyên Giáp…”.

Dưới rặng cây bên nhà tang lễ, cùng các đồng chí trong Hội CCB Việt Nam đến viếng Đại tướng, Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên Tư lệnh Quân khu 4 chăm chú dõi theo dòng người đang tiến vào nhà tang lễ. Ông tâm sự: “Tôi đến viếng Anh Cả, cũng thắp nén hương hộ cho đồng đội, những CCB vì tuổi cao sức yếu không thể đến viếng anh Giáp được. Tôi cũng thắp hương thay bà xã đang ở nhà. Bà ấy bị liệt, nằm một chỗ, từ lúc biết tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất, ngày nào bà ấy cũng khóc thương".

Dứt lời, vị tướng quay mặt đi, giấu những dòng nước mắt tuôn trào. Tôi và nhiều đồng nghiệp là phóng viên các báo, đài cũng không cầm được nước mắt, dù đang tác nghiệp khẩn trương.

Kính dâng vạn nén tâm nhang

Đến 9 giờ sáng, dòng người tiến về Nhà tang lễ Quốc gia ngày một đông. Bất chấp tiết trời oi bức, hàng vạn người dân xếp thành hai hàng dọc kéo dài suốt từ đường Trần Hưng Đạo đến phố Tăng Bạt Hổ vào cửa nhà tang lễ. Không ai bảo ai, tất cả đều trật tự, lặng lẽ chờ đến lượt để được vào viếng Đại tướng. Nhiều người dân cầm trên tay hoa, di ảnh, kỷ vật về vị Đại tướng của nhân dân,… Trong dòng người ấy, có những CCB trên ngực áo rực đỏ huân, huy chương; những cụ già chống gậy; những thương binh ngồi trên xe lăn, những vị hòa thượng trầm tư lần theo tràng hạt, những học sinh quàng khăn đỏ và cả những em bé trên tay, trên lưng cha mẹ… Tôi không thể quên những ánh mắt ứa lệ, những tiếng nấc nghẹn ngào của những người xếp hàng vào viếng Đại tướng.

Cô Nguyễn Thị Hải (56 tuổi, ở thị xã Sơn Tây, Hà Nội) từ 5 giờ sáng đã bắt 3 chuyến xe buýt để đến nhà tang lễ. Chưa được phép vào bên trong, cô đứng chờ tại vườn hoa Y-éc Xanh theo dõi lễ viếng Đại tướng được truyền trực tiếp qua màn hình. Cô chia sẻ: “Vẫn biết, Ban tổ chức quy định người dân phải đến 15 giờ chiều mới bắt đầu được vào viếng, nhưng tôi và hàng trăm người dân đã về đây ngồi đợi từ sáng sớm, mong được thắp nén nhang thành kính dâng lên Đại tướng”.

Bà Tăng Thị Thìn (ở tổ 5, Thịnh Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội) mắt đỏ hoe, tay ôm tấm ảnh Bác Hồ và những kỷ vật về Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bà có bố đẻ là chiến sĩ Điện Biên Tăng Văn Minh, từng chiến đấu dưới sự chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, từng cùng Đại tướng và đoàn quân tiến về tiếp quản Thủ đô ngày 10-10-1954. Từ hôm Đại tướng mất, ngày nào bà cũng đến ngôi nhà số 30 Hoàng Diệu để thắp hương tưởng niệm Đại tướng. Ngày 12-10, bà cùng nhiều người đến Nhà tang lễ Quốc gia từ lúc 4 giờ sáng. Thấy chúng tôi quan tâm đến tấm ảnh, bà trải lòng: “Đây là kỷ vật Bác Giáp tặng bố tôi. Tôi sẽ đợi đến khi được thắp nén hương viếng Đại tướng, vì ngày mai Bác Giáp sẽ về quê!”.

… Và còn biết bao câu chuyện, bao kỷ niệm và tình cảm dành cho Đại tướng trong hàng trăm, hàng nghìn người có mặt tại Lễ viếng và hàng triệu triệu trái tim của đồng bào cả nước.

Trước nguyện vọng và tình cảm thiết tha của nhân dân, Ban Tổ chức lễ tang đón đồng bào cả nước vào viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp sớm hơn so với chương trình thông báo. Càng về chiều muộn, đêm khuya, dòng người càng thêm đông, nối dài như bất tận…

Tượng đài bất tử, một nhân cách lớn tỏa sáng

Thiếu tướng Lê Thanh, nguyên Chủ nhiệm Cơ quan Giáo dục quốc phòng nhân dân, xúc động nói với chúng tôi: “Tận đáy lòng, tôi đặc biệt kính yêu và ngưỡng mộ Đại tướng. Tuy đã 90 tuổi, sức yếu nhiều, nhưng mỗi khi nghĩ về Đại tướng, tôi thấy mình được lớn hơn, thấy được trách nhiệm phải tiếp tục phấn đấu, cố gắng nhiều hơn nữa, xứng đáng với những gì Đại tướng đã cống hiến cho dân tộc, cho Tổ quốc. Tôi tin hàng triệu người Việt Nam đều cùng chung suy nghĩ như vậy”.

Hầu hết những hiểu biết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp của thế hệ hôm nay, phần lớn chỉ qua lời kể, hay qua sách báo, thông tin đại chúng, nhưng sao thật gần gũi, quý mến, như chính Đại tướng là người thân trong gia đình. Từ người dân, đến tướng lĩnh, cán bộ cao cấp đều trìu mến gọi Đại tướng bằng những cái tên thân thuộc: Anh Văn, Bác Giáp, vị Đại tướng của nhân dân...

Đại tá Nguyễn Huyên, trợ lý của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong nỗi buồn đau vẫn tự hào chia sẻ: Để nhận được tình cảm của nhân dân, cùng với tài năng xuất chúng, Đại tướng còn là một người hết sức bình dị và đức độ, luôn quan tâm, động viên, chăm lo đến đồng bào, đồng chí, bộ đội, thương binh và các tầng lớp nhân dân. Cả cuộc đời Đại tướng là tấm gương sáng về tinh thần “dĩ công vi thượng”, chính vì vậy, vị tướng của nhân dân trở thành tượng đài bất tử trong lòng dân tộc.

Đại tướng ra đi là sự thật! Một mất mát to lớn của dân tộc Việt Nam. Nhưng tư tưởng và đạo đức của Đại tướng còn sáng mãi. Một trái tim lớn đã ngừng đập, nhưng một nhân cách lớn vẫn tiếp tục tỏa sáng!

Đêm 12-10, bên ngoài nhà tang lễ, dọc dài những tuyến phố như trầm mặc; các hộ dân đều treo cờ rủ… Hai bên các tuyến đường dẫn vào Nhà tang lễ Quốc gia, hàng nghìn thanh niên, sinh viên tình nguyện vẫn xếp hàng, nắm tay nhau, tạo thành hàng rào phân cách để hướng dẫn đồng bào vào viếng, đồng thời bảo đảm an toàn giao thông. Hành động và tâm thế của tuổi trẻ trong những ngày Quốc tang này càng cho thấy thái độ, trách nhiệm và nhận thức chính trị sâu sắc của thế hệ hôm nay với Tổ quốc.

Đêm, Hà Nội thoang thoảng hương hoa sữa mùa thu, trong không khí của những ngày kỷ niệm 59 năm Giải phóng Thủ đô… Công lao và những dấu ấn vĩ đại của Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn hiện hữu trong cuộc sống hiện tại, hòa nhịp cùng sự phát triển của đất nước và sẽ trường tồn trong lòng dân tộc Việt Nam. Vậy mà Người Anh Cả của Quân đội đã mãi mãi ra đi thật rồi!

Khuya, trên các con phố vẫn đều đặn những bước chân người dân hướng về phía Nhà tang lễ Quốc gia. Vẫn những dáng người đứng lặng, khấn viếng, tưởng nhớ Đại tướng của nhân dân.

Tiễn biệt một người Việt Nam ưu tú. Người dân Thủ đô và cả nước kính cẩn nghiêng mình!

Bài và ảnh: TẤN TUÂN-NGUYÊN THẮNG