Kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững

Phát biểu với vai trò tân Chủ tịch của ASOSAI, Tổng Kiểm toán Nhà nước Việt Nam Hồ Đức Phớc nhận định: Môi trường đã và đang là một trong những vấn đề cấp bách của toàn cầu và mối quan tâm hàng đầu đối với từng quốc gia. Trong thời gian tới, những thách thức về môi trường sẽ ngày càng nghiêm trọng, đe dọa sự phát triển của các quốc gia, đồng nghĩa với việc nhiệm vụ của các cơ quan kiểm toán tối cao thực hiện kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững ngày càng quan trọng và nặng nề hơn.

Quang cảnh hội nghị.

Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc, nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ môi trường đối với sự phát triển bền vững của đất nước, đồng thời thể hiện vai trò, trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam đối với vấn đề bảo vệ môi trường, Kiểm toán Nhà nước Việt Nam đã và đang tập trung nguồn lực để thực hiện kiểm toán về các vấn đề môi trường. Từ năm 2010 cho đến nay, hằng năm, Kiểm toán Nhà nước đều thực hiện trung bình 5 cuộc kiểm toán về môi trường với chủ đề đa dạng từ quản lý rừng, đất đai, nước sạch đến quản lý chất thải, khai thác khoáng sản và gần đây nhất là chuyển hóa carbon thấp.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cho rằng, các Cơ quan Kiểm toán tối cao (SAI) cần nhận thức một cách đầy đủ tầm quan trọng của kiểm toán môi trường đối với sự phát triển bền vững và xem hội nghị chuyên đề lần này là dịp để thể hiện hành động của mình đối với việc bảo vệ môi trường từng quốc gia nói riêng và thế giới nói chung.

Trong phiên họp toàn thể thứ nhất của hội nghị, đại diện các SAI Malaysia, Indonesia, Trung Quốc và Việt Nam đã chia sẻ báo cáo quốc gia trong lĩnh vực kiểm toán môi trường. Nhấn mạnh tới vai trò của Cơ quan Kiểm toán tối cao trong mục tiêu phát triển bền vững, Tổng Thư ký Ủy ban Kiểm toán Cộng hòa Indonesia Bahtiar Arif cho biết: Là một trong những quốc gia cam kết đạt được Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) do LHQ đề ra, Indonesia có Nghị định của Tổng thống số 59 năm 2017 về thực hiện SDGs. Kiểm toán việc chuẩn bị SDGs giúp đánh giá hiệu quả các nỗ lực của chính phủ trong việc thực hiện SDGs trên phạm vi toàn quốc, duy trì và đảm bảo các nguồn lực và năng lực cần thiết, và thiết lập một cơ chế giám sát, theo dõi, đánh giá và báo cáo tiến độ thực hiện Chương trình nghị sự năm 2030 mà Đại hội đồng LHQ đã thông qua. Để làm tốt vai trò này, Cơ quan kiểm toán tối cao Indonesia đã kết hợp khung kiểm toán của phương pháp tiếp cận 7 bước. Đó là sự hợp tác với SAI Hà Lan, Tòa án Kiểm toán châu Âu và các đối tác SAI khác, để xem xét chuẩn bị SDGs quốc gia. Bên cạnh đó, SAI Indonesia còn thiết lập 12 tiêu chí (4 tiêu chí về chính sách, 4 tiêu chí về cách thức thực hiện và 4 tiêu chí về giám sát đánh giá và báo cáo) để đánh giá nỗ lực của Chính phủ trong giai đoạn xây dựng chính sách, trong việc chuẩn bị thực hiện SDGs ở Indonesia.

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Trong khi đó, ông Khalid Khan Bin Abdullah Khan, Phó tổng Kiểm toán Nhà nước Malaysia (NADM), cho biết: NADM có quyền hợp pháp để thực hiện Kiểm toán hoạt động, theo Đạo luật kiểm toán năm 1957. Kiểm toán hoạt động bao gồm kiểm toán các vấn đề liên quan đến môi trường với mục tiêu đảm bảo trách nhiệm giải trình, hiệu lực và hiệu quả của các chương trình và hoạt động của các bộ, các cơ quan chính phủ trong việc tuân thủ luật môi trường. Xét tầm quan trọng ngày càng tăng của kiểm toán môi trường, NADM đã thành lập Phòng Kiểm toán Môi trường trong năm 2008 và trong 10 năm qua, NADM đã thực hiện hơn 50 cuộc kiểm toán về các vấn đề môi trường ở cấp liên bang và tiểu bang. Các đợt kiểm toán môi trường được thực hiện theo các tiêu chuẩn kiểm toán môi trường quốc tế (ISSAIs), các hướng dẫn kiểm toán môi trường, các hướng dẫn của nhóm công tác của INTOSAI về kiểm toán môi trường (WGEA) và hướng dẫn kiểm toán của NADM.

NADM đã sử dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý để lấy mẫu và phân tích trong kiểm toán môi trường. Các chủ đề kiểm toán môi trường bao gồm quản lý môi trường nội bộ của các bộ/ngành/các cơ quan, quản lý chất thải, quản lý rừng, ngư nghiệp, quản lý tác động môi trường, ô nhiễm, công nghệ xanh...

Ông Khalid Khan Bin Abdullah Khan cũng đề cập đến một số thách thức trong vấn đề kiểm toán môi trường như thiếu thông tin; các vấn đề môi trường đã tồn tại từ lâu và mang tính chất đa quốc gia, đa ngành; khó xác định các tiêu chí kiểm toán ở cấp quốc gia. Đồng thời việc thuyết phục chính phủ áp dụng các tiêu chí quốc tế cũng rất khó khăn.

Trình bày tóm tắt báo cáo quốc gia, “Kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững”, Phó tổng Kiểm toán Nhà nước Việt Nam Nguyễn Quang Thành cho biết, phát huy tốt vai trò của Kiểm toán Nhà nước đối với công tác bảo vệ môi trường đảm bảo phát triển bền vững trong thời gian tới, Kiểm toán Nhà nước xác định tập trung thực hiện tốt một số nội dung cụ thể như: Xây dựng Kế hoạch kiểm toán chiến lược và Kế hoạch kiểm toán hàng năm trên cơ sở đánh giá việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững liên quan đến công tác bảo vệ môi trường của Chính phủ, của các địa phương, đặc biệt chú trọng vấn đề nước thải, khí thải và biến đổi khí hậu; Tiếp tục đẩy mạnh kiểm toán môi trường, đặc biệt tăng cường kiểm toán trong hoạt động để đánh giá một cách toàn diện công tác quản lý, sử dụng nguồn lực, trách nhiệm quản lý trong công tác bảo vệ môi trường của các cơ quan quản lý nhà nước nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững. Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước cũng cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ kiểm toán viên kiểm toán môi trường...

Tại phiên thứ hai của hội nghị, các đại biểu đã tập trung trao đổi, thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm liên quan đến kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững; cách thức, phương pháp tiếp cận tiến hành kiểm toán môi trường trong mối quan hệ với phát triển bền vững; các vấn đề cần ưu tiên trong quá trình tiến hành kiểm toán, những khó khăn thách thức khi tiến hành kiểm toán môi trường. Cũng thông qua Hội nghị này, các cơ quan Kiểm toán Nhà nước có thế mạnh và kinh nghiệm về kiểm toán môi trường đã chia sẻ những bài học thực tiễn đã đạt được để các SAI thành viên ASOSAI học hỏi, vận dụng, triển khai một cách đồng bộ; từ đó, đẩy mạnh sự phối hợp, hợp tác giữa các SAI trong việc tổ chức thực hiện các cuộc kiểm toán chung về môi trường.

Tin, ảnh: NGỌC THƯ