Khẳng định giá trị toàn cầu của Hoàng thành Thăng Long

Ngày 24-11,Viện Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo quốc tế Hoàng thành Thăng Long “Nhận diện giá trị khu di tích Hoàng thành sau 5 năm nghiên cứu, so sánh” để góp phần nhận thức sâu hơn, toàn diện hơn về giá trị căn bản của khu di tích này - nay đã được xác định là một phần của Khu trung tâm Hòang thành Thăng Long - Hà Nội vừa được các chuyên gia Việt Nam gửi hồ sơ khoa học đề nghị Ủy ban Di sản thế giới thuộc UNESCO xem xét công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long bao gồm khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu và thành cổ Hà Nội (nằm giữa các phố Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu, Hoàng Văn Thụ, Độc Lập, Bắc Sơn (trừ khu sẽ xây dựng Nhà Quốc hội), Hoàng Diệu, Điện Biên Phủ, Nguyễn Tri Phương) với diện tích 18.395m2.

Khu di tích Hoàng thành Thăng Long có giá trị lịch sử, văn hóa mang tính toàn cầu

Khu di tích đã được xếp hạng di tích quốc gia vào ngày 28/12/2007. Ngày 23/9 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ký văn bản cho phép Bộ Ngoại giao Việt Nam, UBND Thành phố Hà Nội gửi bản thảo hồ sơ khoa học đề nghị Unesco công nhận Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long là Di sản Văn hóa thế giới.

Sau 5 năm nghiên cứu, bảo tồn (từ 2004 – 2008), các nhà nghiên cứu của Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc đã tìm thấy những giá trị to lớn của Hoàng thành Thăng Long. Việc giám định niên đại của hàng nghìn di vật thu được và những nghiên cứu tiếp theo đã đưa đến khẳng định khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu có những giá trị mang ý nghĩa toàn cầu. Đó là quần thể di tích phức hợp, bao gồm nhiều loại hình di tích khảo cổ học trong lòng đất và một số di tích trên bề mặt.

Theo nghiên cứu của tiến sỹ Kazuto Unoue, Viện Nghiên cứu Di sản Văn hóa Nara – Nhật Bản, các nhà khoa học đã tìm thấy thước đo chuẩn dùng trong xây dựng Hoàng thành xưa, nhiêu vết tích trong xây dựng kiến trúc thời Lý cũng được phát hiện ở khu Nam và khu Bắc di tích.

Giếng cổ được tìm thấy còn nguyên vẹn trong khu di tích

Khu di tích khảo cổ học tại 18 Hoàng Diệu không chỉ nằm trong khu trung tâm của Hoàng Thành mà còn nằm trong khu trung tâm của Cấm thành Thăng Long thời Lý, Trần, Lê. Đồng thời, vị trí của khu di tích còn năm ngay trong khu vực vốn là lị sở của An Nam đô hội phủ thời thuộc Đường (thế kỷ 7 – 9). Việc xác định rõ hơn niên đại các di tích và những phát hiện trong thời gian gần đây - về kiến trúc, hệ thống thoát nước kinh thành xưa… đã giúp giới khoa học tiến thêm một bước trong việc nhận diện giá trị Hoàng thành Thăng Long.

Tiến sĩ Tống Trung Tín, Viện trưởng Viện Khảo cổ học, Chủ nhiệm dự án Hoàng thành Thăng Long nhận định: “Cuộc khai quật đã phát lộ nhiều di tích, di vật. Loại di tích quý vô giá dưới lòng đất chính là các di tích kiến trúc của Hoàng thành Thăng Long, loại di tích chủ yếu để giới khảo cổ học và sử học cả nước kiến nghị Chính phủ cho phép bảo tồn, xâu dựng hồ sơ Unesco xem xét công nhận là di sản thế giới”

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay là những giá trị của Khu di tích ứng với những tiêu chí nào trong 6 tiêu chí về Di sản văn hóa thế giới của UNESCO. Trả lời báo chí bên lề Hội thảo, giáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng di tích Hoàng thành Thăng Long là di sản quốc gia và quá trình nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng của các nhà khoa học đã cho thấy khu di tích này có những giá trị mang tính toàn cầu.

Giáo sư nhận định: "Theo kết quả nghiên cứu và nhận định của các chuyên gia trong và ngoài nước, khu di tích Hoàng thành với bề dày lịch sử khoảng 13 thế kỷ là nơi diễn ra sự giao thoa của những giá trị nhân văn có ý nghĩa toàn cầu của phương Đông và thế giới, biểu thị trong quy hoạch đô thị, tạo dựng cảnh quan, trong nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc và kỹ thuật xây dựng. Những di tích, di vật phát lộ trong vùng Cấm thành đều chứng tỏ tính liên tục và sự hội tụ, kết tinh của một trung tâm văn hóa quốc gia có mối quan hệ giao lưu rộng rãi với thế giới bên ngoài.

Điều quan trọng nữa là khu di tích này không phải đã đi vào quá khứ mà còn hiện diện với thủ đô Hà Nội hiện đại, biểu đạt một quá trình lịch sử, văn hóa với những truyền thống, giá trị văn hóa đang hiện hữu với cuộc sống hiện nay.

Từ những nhận định này thì khu di tích Hoàng thành Thăng Long đã đáp ứng được những tiêu chí Di sản văn hóa thế giới của UNESCO. Trên cơ sở này, chúng ta có thể hy vọng, Việt Nam sẽ có thêm một Di sản văn hóa thế giới nữa vào đúng dịp kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội".

Ngày mai, Hội thảo tiếp tục diễn ra. Các ý kiến tập trung cho chủ đề “Nghiên cứu so sánh giữa Hoàng thành Thăng Long với hệ thống kinh đô trong khu vực” và “Quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích Hoàng thành Thăng Long”

Lệ Quyên