QĐND Online – Xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ với các công trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn, được xác định là một trong ba khâu đột phá. Nhưng làm thế nào để có đủ nguồn lực cho việc này? Ngày 13-1, bên hành lang Đại hội XI của Đảng, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng đã dành thời gian trao đổi rõ hơn về vấn đề này với phóng viên…

 

PV: Thưa Bộ trưởng, chúng ta đã và đang có giải pháp đột phá nào cho nguồn nhân lực của ngành giao thông vận tải?

 

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng: Theo tôi việc cần thiết hiện nay là phải nâng cao về mặt chất lượng nguồn nhân lực. Số lượng là vấn đề cần nhưng chất lượng mới là quan trọng. Chất lượng đòi hỏi nhân lực phải có kiến thức cơ bản và tiếp cận những khoa học kỹ thuật mới của ngành. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận những khoa học kỹ thuật mới của ngành ở ta còn đang yếu. Trong thời gian vừa qua, khoa học, kỹ thuật của thế giới nói chung và của ngành giao thông nói riêng phát triển rất cao, nhiều công nghệ mới ra đời. Hiện nay, có thể nói việc học tập và áp dụng công nghệ mới ở nước ta tương đối thành công. Các công nghệ hiện đại nhất như làm cầu, đường, hầm được ứng dụng, áp dụng thành công ở Việt Nam. Trên cơ sở đó, lực lượng khoa học đã nâng lên một bước, tự thiết kế, thi công để xây dựng một số công trình hoàn toàn nội địa hoá. Ví dụ, sau khi làm cầu Mỹ Thuận, chúng ta có thể làm hoàn toàn cầu Rạch Miễu, Vĩnh Tuy từ thiết kế, giám sát, thi công và nguyên, nhiên liệu đều là nội địa.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng

 

Có thể nói bước chuyển giao công nghệ chúng ta đã bắt đầu làm được, nhưng cái sáng tạo còn yếu. Do vậy theo tôi, yếu tố nhân lực cần phát triển về chất.

Mặt khác, khi nói đến nhân lực và đặc biệt là cán bộ, chúng ta cần hướng đến hiệu quả. Có hai loại cán bộ, cán bộ quản lý và cán bộ chuyên gia. Nếu một cán bộ giỏi về chuyên môn, nhưng không đủ tính cách, điều kiện, tư chất của một cán bộ quản lý thì làm cán bộ chuyên gia. Điều quan trọng ở đây là chúng ta cần thay đổi cách ứng xử sao cho cán bộ chuyên giá cũng được coi trọng như cán bộ quản lý.

 

PV: Tình trạng chậm tiến độ trong xây dựng hạ tầng cần được nhìn nhận như thế nào để có thể thực hiện tốt khâu đột phá này, thưa ông?

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng: Dự án chậm có nhiều nguyên nhân. Trong đó, cần thừa nhận có nguyên nhân về quản lý, tổ chức thực hiện. Nhưng nguyên nhân rất quan trọng mà sắp tới Nghị quyết của Đảng có đề cập phải giải quyết là quản lý nhà nước về thị trường bất động sản, thị trường đất đai. Tôi cho rằng, kể cả về lý luận và thực tiễn đều có vấn đề. Không thể để thị trường bất động sản có giá cao và thay đổi liên tục như ở Việt Nam. Giá của nước ta còn cao hơn cả các nước công nghiệp như Nhật Bản, thậm chí là Mỹ. Thị trường như vậy thì không thể huy động đầu tư, phát huy được hiệu quả của bất động sản trong nền kinh tế.

Các dự án chậm còn có nguyên nhân do chính sách đền bù, thu hồi đất, giải phóng mặt bằng chậm. Lợi ích đan xen giữa nhà nước và nhân dân chưa được giải quyết hợp lý. Cho nên có những dự án gần xong nhưng giải phóng mặt bằng vẫn chưa xong hoặc có những dự án mà tiền đền bù giải phóng mặt bằng còn cao hơn cả tiền tổng đầu tư của dự án.

 

PV: Được xác định là khâu đột phá, ngoài việc cần thiết phải xử lý những vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, phát triển chất lượng nguồn nhân lực như ông nói, chúng ta đã và sẽ có kế hoạch gì cho nguồn vốn để thực hiện? 

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Hồ Nghĩa Dũng: Thứ nhất, để phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ theo hướng hiện đại thì đầu tiên là công tác quy hoạch, nâng cao chất lượng của quy hoạch chi tiết kết cấu xây dựng hạ tầng. Thứ hai là làm sao huy động được các nguồn lực của xã hội một cách mạnh mẽ hơn nữa tham gia vào xây dựng kết cấu hạ tầng.

Xây dựng kết cấu hạ tầng thời gian đầu dựa hoàn toàn vào ngân sách. Mà trên thực tế thế giới, không có quốc gia nào ngân sách nhà nước có thể chịu đựng nổi đầu tư cho kết cấu hạ tầng. Chúng ta phải huy động thêm các nguồn vốn tài trợ là ODA. Nhưng khi chúng ta bước qua ngưỡng thu nhập 1.000 USD/người/năm thì ODA sẽ giảm. Cho nên kết hợp ưu tiên ngân sách đầu tư cho kết cấu hạ tầng, ngoài tiếp tục khai thác tài trợ song phương của các nước thì một yếu tố quan trọng khác nữa là nguồn lực xã hội hóa. Đầu tư vào kết cấu hạ tầng dưới hình thức BT (đầu tư -chuyển giao), BOT (đầu tư -vận hành-chuyển giao) và hình thức mới là PPP (công tư) – nhà nước cùng doanh nghiệp và các thành phần kinh tế khác cùng đầu tư. Muốn làm được cái này cần có cơ chế thích hợp về huy động vốn với lãi suất thích hợp, vì đầu tư kết cấu hạ tầng với lãi suất cao, như hiện nay là 14-15% thì không thể đầu tư được.

Huy động nguồn lực xã hội như dự án cảng Lạch Huyện, đường bộ cao tốc Phan Thiết-TP Hồ Chí Minh, là những dự án PPP bắt đầu thử nghiệm trong năm nay. Để thực hiện tốt việc huy động nguồn vốn xã hội cần một loạt giải pháp đi theo. Như người tham gia giao thông phải đóng góp, sử dụng hạ tầng phải có phí hạ tầng. Phí để duy tu hạ tầng, phí để tham gia đầu tư hạ tầng và phí để cải thiện môi trường. Hiện nay, phí này chưa huy động được nguồn lực trong xã hội vì phức tạp. Nhưng  dần dần trong thời gian tới, mình cũng phải tiến hành vì nguồn lực của xã hội rất quan trọng.

Một vấn đề nữa là bất động sản. Khi xây dựng hạ tầng thì làm cho giá trị đất đai quanh đó tăng lên hàng chục, thậm chí trăm lần. Nhưng làm sao huy động giá trị đó vào xây dựng hạ tầng thì ở ta chưa làm được. Tôi cho rằng, một kiến nghị quan trọng lần này là phải có cơ chế để thực hiện xã hội hóa đầu tư vào kết cấu hạ tầng một cách hiệu quả cao nhất.

PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Xuân Dũng (ghi)