QĐND - Nhà máy Điện Yên Phụ được người Pháp khởi công xây dựng năm 1925 và hoàn thành năm 1932. Sau năm 1954, Nhà máy là nơi sản xuất điện phục vụ cho thành phố Hà Nội và một số tỉnh lân cận. Trong thời gian leo thang đánh phá miền Bắc, Nhà máy là một trong những mục tiêu đánh phá hàng đầu của không quân Mỹ. Từ ngày 19-5-1967 tới ngày 21-12-1972, Đế quốc Mỹ đã có 6 trận ném bom đánh phá Nhà máy điện Yên Phụ.

Ngày 21-12-1972, sau trận đánh phá ác liệt của Đế quốc Mỹ, Nhà máy bị thiệt hại nặng nề, hoạt động cung cấp điện phải dừng lại. Tuy nhiên, cán bộ, công nhân viên và lực lượng tự vệ vẫn quyết tâm bám trụ; không có ai rời vị trí sản xuất và chiến đấu.

Ngay sau đó, Nhà máy đã có phương án phục hồi khẩn cấp, trước hết là lấy điện từ lưới đưa về. Đúng tối 25-12, ngày lễ Giáng sinh, thủ đô Hà Nội lại rực sáng ánh điện như không hề có bom đạn hủy diệt của Mỹ. Và chỉ một tuần sau nhà máy đã khôi phục xong các thiết bị chính, ba tuần sau nữa đã khôi phục xong một số lò hơi chủ lực… Mọi sinh hoạt đã nhanh chóng trở lại bình thường. Ngày 30-12-1972, Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam rộn rã đưa tin chiến thắng Đế quốc Mỹ của quân dân thủ đô Hà Nội. Trong chiến công vang dội đó, có công sức của cán bộ, công nhân Nhà máy điện Yên Phụ. Đầu năm 1973, Nhà máy đã được Đảng, Nhà nước tặng Huân chương Kháng chiến hạng nhất.

Vào khoảng năm 1984, Nhà máy không phát điện nữa và chuyển thành Xưởng phát bù và đến năm 1988 thì thôi hẳn. Hiện nay, Nhà máy đã được phá dỡ. Trên khu đất đứng chân Nhà máy đã được sử dụng xây Tòa nhà EVN - Trụ sở làm việc của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

ĐỒNG SƠN (tổng hợp)