QĐND Online - Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng 2011 là sự kiện văn hoá hiếm hoi cùng một lúc hai di sản văn hoá đang đệ trình UNESCO cùng hội tụ khoe sắc. Trong khi hát Xoan rộn ràng khắp các sự kiện lớn nhỏ khác nhau thì lễ Giỗ Tổ năm nay khôi phục nhiều lễ nghi quan trọng.

Phường hát Xoan vào hội

Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng (GTHV - LHĐH) 2011 có nhiều hoạt động phong phú, diễn ra trong không gian rộng và nhìn chung phần Lễ tổ chức chính trong 3 ngày và phần Hội kéo dài trong 5 ngày. Đáng chú ý phần Lễ GTHV - LHĐH 2011 được tổ chức chủ yếu trong 3 ngày: 5, 6 và 10-3(Âm lịch). Ngày 5-3 (Âm lịch), UBND TP Việt Trì đã làm lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Đền Thượng. Ngày 6-3, Ban tổ chức GTHV - LHĐH tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ dâng hương Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân, Tổ Mẫu Âu Cơ và ngày 10-3 làm lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Đền Thượng - Khu di tích lịch sử Đền Hùng.

Đây là năm đầu tiên hai nghi lễ quan trọng chính thức được khôi phục trong dịp Giổ Tổ, đó là Lễ giỗ Quốc Tổ Lạc Long Quân và Lễ dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ. Lễ giỗ Quốc Tổ Lạc Long Quân được tổ chức với nghi thức trọng thể, truyền thống có hát Xoan, dâng lễ vật truyền thống và Lễ dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ được tổ chức trang trọng, có Hát Chầu văn, đội rước Bát bửu và các quan viên…Cả hai nghi lễ mới được khôi phục này đều được tổ chức trang trọng, có kịch bản chi tiết, có đội tiêu binh, lễ vật đầy đủ theo tích cổ cùng những ý kiến đóng góp của các nhà nghiên cứu văn hoá.

Theo đại diện UBND tỉnh Phú Thọ cho biết, một trong những nét mới đáng chú ý nhất trong dịp Giổ Tỗ năm nay chính là lần đầu tiên có hai di sản đệ trình UNESCO cùng hội tụ, khoe sắc. Đó là hồ sơ Quốc gia Hát Xoan Phú Thọ đang trên đường đệ trình UNESCO và Tín ngưỡng thờ Hùng Vương ở Việt Nam. Nếu Hát Xoan Phú Thọ đã qua hai vòng thẩm định và chuẩn bị được lên bàn xét ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của UNESCO hay không thì Tín ngưỡng thờ Hùng Vương đang trong giai đoạn xây dựng, hoàn chỉnh hồ sơ để đệ trình UNESCO đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nghệ nhân trình diễn hát Xoan

Chương trình Liên hoan tiếng hát làng Xoan làm náo nức người xem tại Bảo tàng Hùng Vương - Phú Thọ. Với sự tham gia của 15 câu lạc bộ và phường Xoan, Liên hoan như một cuộc tổng duyệt đầy thuyết phục trước thời điểm UNESCO xét vinh danh. Hiện Hát Xoan đang trong tình trạng cần được bảo vệ khẩn khi chỉ còn 13/30 cửa Đền Đình xưa thường đón các nghệ nhân Hát Xoan về trình diễn. Nhưng với hơn 100 nghệ nhân, nghệ sĩ Hát Xoan cùng tụ hội trong Liên hoan này đã cho thấy sức sống của di sản còn có tên gọi là Khúc Môn Đình này đang hồi xuân trở lại. Điều đáng mừng là nhiều câu lạc bộ Hát Xoan mới thành lập dù hát chưa thật ngọt, trình diễn chưa thật sâu nhưng sự xuất hiện những người trẻ tuổi đến với môn nghệ thuật Hát cửa đình này thực sự là một tín hiệu đáng mừng.

Trong dịp Giỗ Tổ năm nay, Hội thảo Khoa học Quốc tế Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong xã hội đương đại - Nghiên cứu trường hợp tín ngưỡng thờ Hùng Vương ở Việt Nam sẽ được tổ chức vào ngày 14-4, với sự tham gia đông đảo học giả quốc tế và Việt Nam. Hội thảo là một trong những hoạt động quan trọng trong tiến trình xây dựng Hồ sơ Quốc gia đệ trình UNESCO. Về tham dự hội thảo lần này, các nhà nghiên cứu, học giả trong và ngoài nước cũng sẽ “mắt thấy tai nghe” nhiều hoạt động tín ngưỡng, tâm linh của Lễ Giổ Tổ, đặc biệt là Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Đền Thượng - Khu di tích lịch sử Đền Hùng được tổ chức vào ngày 10-3 (Âm lịch). GS.TS Nguyễn Chí Bền cho biết: “Không chỉ đưa ra những luận điểm khoa học chứng minh lịch sử lâu đời của tín ngưỡng thờ Hùng Vương ở Việt Nam., Hội thảo còn nhằm tìm ra chương trình hành động để bảo tồn và phát huy giá trị di sản độc đáo này của dân tộc Việt Nam”.

Bài và ảnh: Phúc Anh