Hà Nội vào thu, tiết trời mát mẻ, cảnh vật êm đềm đang chuẩn bị đón một ngày mới. Đột nhiên tin dữ, Trung tướng Trịnh Trân, cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên đại biểu Quốc hội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng-an ninh Quốc hội khóa IX, nguyên Ủy viên Đảng ủy Công an Trung ương, nguyên Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đã mãi mãi ra đi lúc 6 giờ 10 phút, ngày 14-9-2006, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng từ biên cương đến hải đảo bùi ngùi xúc động, vĩnh biệt vị Tư lệnh tài ba gắn bó trọn đời mình vì sự nghiệp chủ quyền an ninh biên giới.

Sinh ra từ quê lụa Hà Tây, nhưng tuổi thơ của Trung tướng Trịnh Trân lại gắn bó với khu phố Vườn Cam, thị xã Cao Bằng. Vì nhà nghèo gia đình phải phiêu bạt lên xứ gạo trắng nước trong, bởi âm hưởng của câu ca dao "Mình về nuôi cái cùng con; để anh đi trẩy nước non Cao Bằng". Lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, nhìn dòng Bằng Giang cuộn chảy, nghe tiếng còi tầm của thực dân Pháp gọi quân ở Pháo đài thị xã đã gieo vào lòng đồng chí Trịnh Trân chí căm thù giặc sâu sắc và lòng yêu nước nồng nàn.

Được cách mạng giác ngộ và ảnh hưởng to lớn của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tháng 5-1945, đồng chí Trịnh Trân gia nhập Mặt trận Việt Minh và tham gia cướp chính quyền tại thị xã Cao Bằng ngày 21-8-1945. Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí Trịnh Trân gia nhập Vệ quốc quân và được cử đi học lớp quân chính để về xây dựng lực lượng quân đội và phong trào bình dân học vụ ở địa phương. Tháng 1-1947, đồng chí được cử đi học Trường võ bị Trần Quốc Tuấn khóa 2 (nay là Trường sĩ quan Lục quân 1) sau khi ra trường về tham gia chiến dịch Việt Bắc tại quê hương cách mạng Cao Bằng.

Từ Chỉ huy Liên đội vũ trang tuyên truyền hoạt động phá tề trừ gian trong vùng địch hậu, đến cán bộ Cục địch vận, Tổng cục Chính trị, phụ trách tù hàng binh, tháng 10-1959, đồng chí Trịnh Trân được bổ nhiệm Trưởng phòng Dân vận, Cục Chính trị, Bộ Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng), bước ngoặt quan trọng để 40 năm sau đó, đồng chí Trịnh Trân gắn bó với sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới.

Ở cương vị Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh Bộ đội Biên phòng với tầm chiến lược, nhạy bén trong chỉ đạo, sắc sảo trong công việc, Trung tướng Trịnh Trân luôn đưa ra những quyết sách có tính chất bước ngoặt. Từ thực tế sinh động của phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, đồng chí đã cùng tập thể Đảng ủy, Bộ Tư lệnh tham mưu cho Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định 16, lấy ngày 3-3 hằng năm là "Ngày Biên phòng toàn dân" huy động sức mạnh cả nước vào sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Để cụ thể hóa Ngày Biên phòng trong tình hình mới, Trung tướng Trịnh Trân ngày đêm trăn trở, cùng Bộ Tư lệnh đề xuất Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 15, "Tăng cường chỉ đạo, xây dựng phát triển kinh tế-xã hội, củng cố quốc phòng an ninh ở các xã, phường biên giới, biển đảo". Qua 17 năm thực hiện "Ngày Biên phòng" và 8 năm thực hiện Chỉ thị 15 của Thủ tướng Chính phủ, thế trận biên phòng được củng cố và nâng lên tầm cao mới, phong trào bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới phát triển cả chiều rộng và chiều sâu. "Ngày Biên phòng" thực sự trở thành ngày hội của đồng bào các dân tộc biên giới, tạo thành sức mạnh to lớn động viên cán bộ, chiến sĩ ngày đêm vững vàng bám trụ nơi biên cương Tổ quốc.

Là Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng-an ninh của Quốc hội, dấu chân của Trung tướng Trịnh Trân đã in đậm trên khắp nẻo đường biên cương, hải đảo với tâm niệm xây dựng, củng cố và nâng cao hiệu quả phòng tuyến biên phòng, xây dựng đồn biên phòng thành điểm sáng văn hóa ở vùng cao biên giới. Đồng bào các dân tộc Hà Giang từ Mèo Vạc, Đồng Văn đến Xín Mần, Bản Máy còn in đậm hình ảnh người đại biểu Quốc hội lăn lộn đến từng bản làng, thôn xóm, lắng nghe ý kiến của nhân dân, kiến nghị với Quốc hội những giải pháp hiệu quả nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc vùng sâu, vùng xa.

Hơn 40 năm gắn bó với lực lượng, Trung tướng Trịnh Trân đã xây dựng cho Bộ đội Biên phòng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, vượt qua mọi hy sinh, thử thách, kiên trì bám đất, bám dân, sẵn sàng xả thân vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới.

Tuy được Nhà nước cho nghỉ, nhưng Trung tướng Trịnh Trân vẫn dành thời gian nghiên cứu tài liệu, tổng kết thành bài học, giúp cho Bộ đội Biên phòng những kinh nghiệm quý về công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Trải qua nhiều cương vị công tác khác nhau, Trung tướng Trịnh Trân là một vị Tư lệnh giỏi cả về chính trị và quân sự, luôn kiên định vững vàng trước bão táp, phong ba, là tấm gương sáng về lòng trung thành với lý tưởng cách mạng, trọn nghĩa, vẹn tình với anh em đồng chí, được cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng và nhân dân biên giới tin yêu quý trọng.

LÊ NGỌC ĐỈNH