QĐND - Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng thành công đã mang đến một luồng sinh khí mới để đất nước vững bước phát triển trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đó là tín hiệu vui tỏa ra từ thành công của một đại hội dân chủ-thẳng thắn và bản lĩnh.

Dân chủ trong thảo luận hoạch định đường lối

Theo dõi trực tiếp những ngày Đại hội XI của Đảng, chúng tôi cảm nhận một không khí dân chủ, thẳng thắn, cởi mở ngay từ phiên họp trù bị. Dẫu chỉ ít phút nghỉ ngơi bên lề đại hội, các đại biểu cũng sôi nổi thảo luận những vấn đề quan tâm. Đặc biệt, trong các phiên thảo luận tại hội trường, Đoàn chủ tịch Đại hội đều ưu tiên, dành thời gian cho các ý kiến phản biện. Bởi vậy, nhiều vấn đề được các đại biểu quan tâm như: Chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất; cách diễn đạt về bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam; việc quản lý, khai thác tài nguyên; các chủ trương, giải pháp trong phòng, chống tham nhũng… đều được trao đi, đổi lại đến ngọn ngành của vấn đề, trên nhiều khía cạnh khác nhau.

 Khẳng định với hàng trăm phóng viên trong nước và quốc tế tại cuộc họp báo sau khi bế mạc Đại hội XI, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói: “Không khí bao trùm Đại hội XI là rất dân chủ, thẳng thắn. Những nội dung cơ bản trong Cương lĩnh, Chiến lược, Báo cáo Chính trị, Điều lệ Đảng… khi đưa ra đại hội đều được các đại biểu thảo luận sôi nổi trên tinh thần xây dựng rất cao. Diễn biến của đại hội đã phát huy dân chủ thực sự. Mọi người đều tham gia tranh luận. Tôi cũng tham gia tranh luận. Đến phút cuối khi chuẩn bị thông qua Điều lệ Đảng (sáng 19-1, PV) vẫn còn có ý kiến tranh luận. Như vậy mới thấy rằng, đại hội rất dân chủ. Dân chủ nhưng cũng rất tập trung. Cuối cùng, nghị quyết được đại hội thông qua với 100% đại biểu tán thành”.

Nét mặt rạng ngời của các đại biểu sau thành công của Đại hội XI. Ảnh: TTXVN

 

Có được sự thành công trên, chúng tôi cho rằng, điều hết sức quan trọng bắt nguồn từ việc lắng nghe thấu đáo từng ý kiến, giải đáp cặn kẽ những vấn đề được các đại biểu đề cập; khuyến khích các đại biểu tranh luận những quan điểm mới, những nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau… của Đoàn Chủ tịch Đại hội. Với cách làm việc đó, Đoàn Chủ tịch Đại hội thực sự đã khuyến khích được các đại biểu cùng nhau thảo luận. Qua theo dõi, chúng tôi rất dễ nhận thấy trong các phiên thảo luận, nhất là thảo luận tại hội trường, không ít đại biểu đã thẳng thắn nêu lên quan điểm của mình trong nhiều vấn đề, cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Đặc biệt, nhiều đại biểu còn thể hiện sự lo lắng, băn khoăn với không ít vấn đề được đề cập trong dự thảo các văn kiện mà Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã chuẩn bị, trình đại hội. Trên cơ sở phân tích rất có tình, có lý, rất trách nhiệm và hết sức bản lĩnh của các đại biểu, Đoàn Chủ tịch tổng hợp với nhiều phương án đặt ra, lấy biểu quyết từng vấn đề còn có những quan điểm chưa đồng nhất theo nguyên tắc: Thiểu số phục tùng đa số. Bởi vậy, nhiều vấn đề phức tạp đã được đại hội quyết nghị trong sự mãn nguyện của tuyệt đại đa số đại biểu. Ví dụ như tên gọi của Cương lĩnh, với 849 phiếu đồng ý, chiếm 61,7%, đại hội đã biểu quyết thông qua việc giữ tên gọi như Dự thảo: "Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011)". Bởi lẽ, trong nhiều phiên làm việc, không ít đại biểu kiến nghị cần bổ sung thêm từ “bảo vệ” vào tiêu đề của Cương lĩnh. Hoặc như vấn đề đặc trưng kinh tế của xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng. Đây là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm. Xác định như thế nào để phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay của đất nước; để thu hút sự đầu tư của các thành phần kinh tế, nhưng vẫn giữ được định hướng trong thực hiện chủ trương xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là những điều được các đại biểu chất vấn, hoặc lập luận hết sức cặn kẽ. Bởi vậy, với hai phương án được Đoàn Chủ tịch nêu ra, trên cơ sở những phân tích, lập luận khoa học, chặt chẽ của một số đại biểu thì có tới 895 phiếu đồng ý, chiếm 65,04%, đại hội đã quyết nghị thay đổi rất căn bản so với dự thảo Cương lĩnh…  

Dân chủ trong bầu cử

Bầu cử các cơ quan lãnh đạo của Đảng tại Đại hội XI có thực sự dân chủ, khách quan là vấn đề được dư luận hết sức quan tâm. Bởi vậy, tại cuộc họp báo quốc tế sau phiên bế mạc, nhiều nhà báo đã dành cho Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng những câu hỏi xung quanh vấn đề này.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng: Công tác nhân sự là phần được nhiều người rất quan tâm, thậm chí có khi còn quan tâm hơn cả phần văn kiện. Bởi thế, dư luận trong nước và quốc tế đều hết sức quan tâm xem ai là Tổng bí thư, ai vào Bộ Chính trị, ai tham gia Ban Chấp hành Trung ương… Và đại hội cũng đã thể hiện tinh thần dân chủ rất cao. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: Có lẽ, hiếm đại hội nào, bầu Ban Chấp hành Trung ương với số dư nhiều như lần này, tới 24,4%. Giới thiệu Ủy viên Trung ương dự khuyết, dù một số đại biểu đã xin rút, nhưng danh sách dự bầu vẫn có số dư lên tới 144%. “Nhưng điều hết sức đáng phấn khởi, cho dù số dư rất cao, nhưng các đại biểu đều thể hiện rất rõ trách nhiệm của mình. Vì thế, đại hội chỉ cần bầu một lần là chọn đủ 175 ủy viên chính thức và 25 ủy viên dự khuyết. Người trúng vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI có số phiếu thấp nhất cũng đạt hơn 67%. Điều này, đồng nghĩa với việc còn rất nhiều ứng cử viên có tỷ lệ tín nhiệm quá bán, nhưng không trúng cử vì đại hội biểu quyết số lượng Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI chỉ có 175 đồng chí”- Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói.

 Cũng tại buổi họp báo, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho biết, khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng tiến hành bầu Bộ Chính trị, cũng có số dư lên tới 70%. Bầu Ban Bí thư, số dư còn nhiều hơn nữa. Bầu Ủy ban Kiểm tra Trung ương cũng có tới 26 người tham gia để Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lựa chọn bầu 21 người tham gia vào Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng khóa XI. “Như vậy, quá trình thảo luận, lắng nghe, tiếp thu ý kiến của các đại biểu là hết sức dân chủ nên kết quả bầu cử rất tốt. Bầu Tổng bí thư có cả quá trình chuẩn bị lấy phiếu giới thiệu, đặc biệt là lấy phiếu giới thiệu của các đại biểu tham dự đại hội. Tuy đại hội không bầu trực tiếp nhưng phiếu giới thiệu của các đại biểu cũng cực kỳ quan trọng” - Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chia sẻ như vậy với các nhà báo.

Trả lời câu hỏi của một số phóng viên băn khoăn khi đại đa số người trúng cử  đều do Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X giới thiệu, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng: Đó vừa thể hiện trách nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương theo quy định của Điều lệ Đảng, vừa là quá trình chuẩn bị nhân sự công phu, dân chủ từ dưới lên. Các cơ quan tổ chức, bộ máy từ cơ sở đến Trung ương phải nghiên cứu, đề  xuất, thẩm tra đánh giá toàn diện, cung cấp thông tin về người được giới thiệu đến các đại biểu dự đại hội. Những ứng cử viên được Trung ương đề cử đã qua nhiều vòng bầu chọn, lấy phiếu tín nhiệm. Còn những người được giới thiệu tại đại hội thì thông tin cá nhân ít hơn. “Nói thế là để thấy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã coi trọng, lựa chọn nhân sự rất kỹ. Lâu nay, chúng ta vẫn nói vui, có khi đại hội giới thiệu thêm để làm “quân xanh, quân đỏ”, nhưng thực tế đâu phải thế. Có trường hợp đại hội giới thiệu bổ sung vẫn trúng, ngược lại có trường hợp Trung ương giới thiệu mà không trúng. Tôi tính ra có tới 7 trường hợp Trung ương giới thiệu nhưng không trúng cử, mặc dù tỷ lệ tín nhiệm đều quá bán. Như vậy, ở đây không có chuyện chỉ dân chủ hình thức”- Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định.

Tín hiệu mới để phát huy dân chủ ngày càng sâu rộng

Phát huy dân chủ trong Đảng trong điều kiện hiện nay vừa là mục tiêu, vừa là động lực để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Những biểu hiện sinh động, đem lại hiệu quả thiết thực trong việc phát huy dân chủ từ Đại hội XI của Đảng báo hiệu những tin vui mới, một sức sống mới trong tiến trình đi lên của đất nước. “Sự phát triển lành mạnh dân chủ trong Đảng chẳng những làm tăng sức mạnh của Đảng, mà còn thúc đẩy dân chủ trong xã hội. Thực hiện dân chủ rộng rãi sẽ là chiếc chìa khóa vạn năng giải quyết mọi khó khăn. Luận đề tư tưởng quan trọng đó của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tỏ rõ vai trò, mục tiêu và động lực của dân chủ đối với sự phát triển xã hội”- GS.TS Lê Hữu Nghĩa, khẳng định như vậy trong tham luận của mình tại Đại hội XI.

Phát huy dân chủ trong Đảng cũng như xác định đúng vị trí, vai trò của dân chủ trong đời sống xã hội được thể hiện trong các văn kiện cũng như quá trình diễn ra tại Đại hội XI còn thể hiện tầm nhìn tiến bộ và nhân văn của Đảng ta. Một Đảng cách mạng chân chính vì dân thì phải lấy dân làm gốc, lấy dân chủ làm động lực và mục tiêu của sự phát triển kinh tế-xã hội. Điều này không chỉ nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, mà còn làm thỏa mãn khát vọng của nhân dân về dân chủ là bước tiến mới trong nhận thức tư duy, lý luận của Đảng ta. Đó là nguyện vọng chính đáng và cũng là đòi hỏi bức thiết của thực tế cuộc sống mà Đại hội XI của Đảng là điểm mở đầu cho một chặng đường phát triển mới của đất nước. Đó cũng là nhằm giữ vững và củng cố vai trò lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội, hoàn thành tốt nhiệm vụ Nghị quyết Đại hội XI đề ra.

 Tiến sĩ Huỳnh Văn Tới, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Đồng Nai nói với chúng tôi: “Tôi đã hai lần vinh dự là đại biểu tham gia Đại hội Đảng toàn quốc. Tôi thấy, so với Đại hội X thì ở đại hội lần này tính dân chủ trong Đảng đã được phát huy và nâng cao thêm một bước mới. Thể hiện rõ nhất là hoạt động chất vấn và yếu tố tập trung trong bầu cử. Với mục đích làm sáng tỏ để đi đến tập trung, thống nhất các vấn đề để xây dựng Nghị quyết Đại hội, hoạt động chất vấn (biểu hiện ở trao đổi, tranh luận) đã diễn ra sôi nổi, thẳng thắn ngay tại các phiên thảo luận tổ. Quyền chất vấn của đại biểu được phát huy theo đúng tinh thần dân chủ trong Đảng. Nhờ đó, đại hội đã phát huy cao trí tuệ tập thể. Nghị quyết của đại hội thực sự là trí tuệ, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân.

Từ không khí dân chủ ở đại hội, các tổ chức đảng cần phát huy, đẩy mạnh hoạt động chất vấn trong sinh hoạt Đảng. Cần lưu ý tính chất và phương pháp chất vấn trong Đảng, đó là chất vấn theo tinh thần nghị quyết, trên cơ sở trao đổi, tranh luận thẳng thắn để đi đến thống nhất về chủ trương lãnh đạo; khác với chất vấn ở các kỳ họp Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân các cấp là chất vấn dựa trên các nguyên tắc, quy định cụ thể của pháp luật hoặc chương trình hành động, công việc cụ thể. Các tổ chức Đảng cần xác định rõ quy trình, tư cách, đối tượng, nội dung chất vấn. Mục đích cao nhất của chất vấn là để thực hiện có hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng.

Lê Ngọc Long 

Dấu ấn Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng (Bài 1)