Qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội cho rằng, đây là một dự án Luật quan trọng, tác động đến nhiều mặt của đời sống xã hội nên một số nội dung lớn, phức tạp, còn nhiều ý kiến khác nhau cần được đánh giá, cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm vừa nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, khắc phục được những hạn chế trong thực tiễn thi hành luật, vừa phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội nước ta, bảo đảm tính khả thi, nhất là quy định về xử lý tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm mà người kê khai không giải trình được một cách hợp lý nguồn gốc; thẩm quyền của cơ quan nhà nước trong thanh tra, kiểm tra về công tác phòng chống tham nhũng khu vực ngoài nhà nước; cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập...

Thảo luận về phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật, đa số ý kiến tán thành với việc mở rộng ra khu vực ngoài nhà nước vì cho rằng, trên thực tế, tình hình tham nhũng khu vực ngoài nhà nước đã và đang xuất hiện, ảnh hưởng bất lợi đến các hoạt động cạnh tranh lành mạnh, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh, cản trở hiệu quả của công tác phòng chống tham nhũng khu vực nhà nước. Đồng thời, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật ra khu vực này cũng nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng tại Kết luận số 10-KL/TW ngày 26-12-2017 của Bộ Chính trị là “từng bước mở rộng hoạt động phòng, chống tham nhũng ra khu vực ngoài nhà nước.”

Các đại biểu Hoàng Văn Hùng (Thái Nguyên), Bế Minh Đức (Cao Bằng)... cho rằng, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật ra khu vực ngoài Nhà nước là cần thiết, phù hợp xu thế quốc tế cũng như yêu cầu phòng, chống tham nhũng đặt ra trong tình hình hiện nay; bảo đảm phù hợp với quy định của Bộ luật Hình sự, hình sự hóa các hành vi tham ô tài sản, hối lộ, nhận hối lộ... đối với người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước; đồng thời phù hợp với các công ước Liên hợp quốc mà Việt Nam là thành viên. “Việc lành mạnh hóa nhóm chủ thể này còn giúp phát triển bền vững, ổn định nền kinh tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng trong khu vực công”, đại biểu Bế Minh Đức (Cao Bằng) nhìn nhận. Đại biểu đề nghị cùng với việc mở rộng sang khu vực ngoài nhà nước, cần đánh giá tác động, tính khả thi, đồng thời các quy định chặt chẽ, phù hợp, vừa đáp ứng yêu cầu phòng chống tham nhũng, vừa không gây khó khăn đến hoạt động của các chủ thể này.

Đại biểu Bế Minh Đức phát biểu thảo luận. 

Còn đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) thì cho rằng: Tham nhũng trong khu vực tư không chỉ xâm phạm hoạt động đúng đắn của các tổ chức, doanh nghiệp trong khu vực tư mà còn ảnh hưởng đến khu vực công. Trong một số trường hợp, khu vực tư chính là nơi "rửa tiền", "sân sau" của những hành vi tham nhũng trong khu vực công. Do đó, công tác phòng, chống tham nhũng sẽ không hiệu quả nếu bỏ qua khu vực công”, đại biểu nhấn mạnh. Đại biểu cũng cho rằng tham nhũng trong khu vực tư ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế, đến người tiêu dùng sản phẩm và làm do dự các nhà đầu tư nước ngoài, bởi, các nhà đầu tư nước ngoài không thể dự đoán được trước những chi phí không chính thức có thể phát sinh trong quá trình kinh doanh, gián tiếp làm chậm sự phát triển của nền kinh tế.

Tuy nhiên, có nhiều đại biểu cho rằng, trong khi chúng ta còn chưa làm tốt công tác phòng, chống tham nhũng trong khu vực nhà nước thì trước mắt chưa nên mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, mà tập trung nguồn lực làm tốt công tác phòng, chống tham nhũng  trong khu vực nhà nước. Đối với các hành vi tham ô tài sản, nhận hối lộ, đưa hối lộ, môi giới hối lộ ở khu vực ngoài nhà nước nếu đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) đề nghị thận trọng trong việc mở rộng phạm vi điều chỉnh dự luật bởi phòng, chống tham nhũng trong khu vực công hiện còn chưa làm tốt sẽ khó có nguồn lực, công sức để thực hiện ở khu vực tư. Còn đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) thì tranh luận: “Dự luật chỉ bước đầu mở rộng phạm vi ở khu vực tư, giới hạn ở các công ty đại chúng, tổ chức tín dụng bởi huy động vốn của nhân dân nên cần có sự kiểm soát chứ không phải cả khu vực tư. Nếu nói không rõ, doanh nghiệp, nhân dân và cử tri thấy rằng mình đang đánh lạc hướng, trong khi khu vực công là khu vực cần phải phòng, chống tham nhũng một cách triệt để và hữu hiệu".

Việc kiểm soát tài sản cũng là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm, thảo luận nhiều. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho rằng, quy định về kiểm soát tài sản được thể hiện tại Chương 3 của dự thảo với 5 nội dung, trong đó có nội dung xử lý tài sản kê khai không trung thực, tài sản không giải trình được nguồn gốc với mức thu 45%. Với khu vực tư, Điều 99 của dự thảo giao trách nhiệm các doanh nghiệp tự căn cứ các quy định này để ban hành các quy định kiểm soát tài sản đối với người quản lý doanh nghiệp.

"Cử tri khối doanh nghiệp bày tỏ sự băn khoăn với các quy định này và cho rằng ở khu vực tư nhân, người quản lý doanh nghiệp không phải là công chức nhà nước, họ là những nhà kinh doanh, nếu họ đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước, họ không có hành vi tội phạm, nguồn vốn được quản lý, sử dụng hiệu quả; nhưng chỉ vì họ không kê khai tài sản, không giải trình được nguồn gốc mà bị thu 45% tài sản thì không phù hợp, không phải cách làm của các nước trên thế giới", đại biểu nói.

THẢO HUYỀN