Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, thảo luận dự án Luật này tại kỳ họp thứ 4, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và nhất trí với nội dung cơ bản của dự án Luật do Chính phủ trình. Đại biểu Quốc hội cũng đã đóng góp nhiều ý kiến cho dự án Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh  trình bày báo cáo. 

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật gồm 10 chương và 121 điều; quy định về hành vi hạn chế cạnh tranh, tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh đến thị trường Việt Nam; hành vi cạnh tranh không lành mạnh; tố tụng cạnh tranh; xử lý vi phạm pháp luật về cạnh tranh; quản lý nhà nước về cạnh tranh.

Điểm ấn tượng nhất là dự luật đã mở rộng phạm vi, đối tượng điều chỉnh vượt ra khỏi biên giới lãnh thổ Việt Nam, có nghĩa ngay cả những doanh nghiệp nước ngoài không có trụ sở ở Việt Nam mà có hành vi cạnh tranh không lành mạnh vẫn bị xử lý nếu hành vi đó có tác động đáng kể tới thị trường trong nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, về vấn đề này, có ý kiến đề nghị cần làm rõ tính khả thi của việc mở rộng phạm vi điều chỉnh trong dự thảo Luật: Đó là, điều chỉnh cả hành vi thực hiện ngoài lãnh thổ Việt Nam, nhất là trong trường hợp không có điều ước quốc tế giữa Việt Nam và các quốc gia, vùng lãnh thổ khác.

Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nêu rõ: Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật đối với các hành vi được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh trên thị trường Việt Nam là cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với thông lệ quốc tế. Để bảo đảm tính khả thi của việc mở rộng phạm vi điều chỉnh, dự thảo Luật đã quy định Ủy ban cạnh tranh Quốc gia thông qua các cam kết quốc tế về cạnh tranh trong các hiệp định thương mại song phương, đa phương, có trách nhiệm tiến hành các hoạt động hợp tác với các cơ quan cạnh tranh nước ngoài trong quá trình tố tụng cạnh tranh để kịp thời phát hiện, điều tra và xử lý đối với các hành vi được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh trên thị trường Việt Nam. Trong trường hợp không có điều ước quốc tế giữa Việt Nam và các quốc gia, vùng lãnh thổ khác, cơ quan cạnh tranh sẽ hợp tác với các cơ quan cạnh tranh các nước thông qua các diễn đàn quốc tế như ASEAN, APEC, diễn đàn cạnh tranh quốc tế (ICN), diễn đàn cạnh tranh các nước Đông Á và các thỏa thuận hợp tác song phương giữa các cơ quan cạnh tranh.

Đại biểu Trần Thị Hằng phát biểu thảo luận.

Qua thảo luận, các đại biểu đều nhất trí cho rằng bản dự thảo luật đã được điều chỉnh tương đối đầy đủ các hoạt động liên quan tới cạnh tranh, cũng như phù hợp với xu thế hội nhập và các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, bảo đảm sự thích ứng với môi trường kinh doanh quốc tế hiện nay. Tuy nhiên, các đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất của Luật trong hệ thống pháp luật nói chung, làm rõ hơn tính khả thi của việc mở rộng phạm vi điều chỉnh trong dự thảo Luật.

Đại biểu Trần Thị Hằng (đoàn Bắc Ninh) và một số đại biểu tán thành quy định cơ quan cạnh tranh quốc gia trực thuộc Bộ Công Thương, nhưng đề nghị cần quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan này trong Luật vì cơ quan này vừa thực hiện chức năng tham mưu trong quản lý nhà nước về cạnh tranh, vừa thực hiện chức năng tố tụng cạnh tranh. Một số ý kiến đề nghị quy định Cơ quan quản lý cạnh tranh thuộc Chính phủ hoặc Quốc hội để bảo đảm tính độc lập, khách quan trong xử lý vụ việc cạnh tranh.

Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị không quy định “hành vi cạnh tranh không lành mạnh” để bảo đảm tính thống nhất và đồng bộ chung giữa các quy định của pháp luật vì hành vi cạnh tranh không lành mạnh phản ánh quan hệ dân sự, đã được điều chỉnh trong các văn bản quy phạm pháp luật khác như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Quảng cáo, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Thương mại.

Về vấn đề này, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh: Cạnh tranh không lành mạnh thể hiện sự vi phạm các chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp, gây thiệt hại cho đối thủ cạnh tranh và người tiêu dùng, qua đó tác động tới lợi ích công. Thực tiễn thời gian qua, hành vi cạnh tranh không lành mạnh diễn ra khá đa dạng, phổ biến và thường xuyên. Mặc dù nhiều hành vi cạnh tranh không lành mạnh đã được điều chỉnh tại Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự và một số pháp luật chuyên ngành như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Quảng cáo, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Thương mại…, tuy nhiên, vẫn có một số hành vi cạnh tranh không lành mạnh diễn ra tương đối phổ biến mà chưa được điều chỉnh trong luật nào. Vì vậy, dự thảo Luật đã bổ sung các hành vi cạnh tranh không lành mạnh chưa được quy định tại các luật khác, đồng thời, quy định các nguyên tắc áp dụng hoặc làm cơ sở để các luật chuyên ngành quy định về các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong một ngành, lĩnh vực cụ thể.

Đại biểu Đinh Công Sỹ (đoàn Sơn La) thì quan tâm đến trường hợp miễn trừ đối với thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm (Điều 14). Các tiêu chí để được miễn trừ như trong dự thảo, theo đại biểu là còn chung chung và rất khó để xác định trong từng vụ việc cụ thể. Đại biểu đề nghị ban soạn thảo làm rõ hơn trong luật; trong trường hợp không thể làm rõ được trong luật thì giao cho Chính phủ để có hướng dẫn làm rõ hơn trong nghị định.

Đại biểu Âu Thị Mai (đoàn Tuyên Quang) nêu thực tế, không có nhiều doanh nghiệp vận dụng các quy định của Luật Cạnh tranh để bảo đảm quyền lợi của mình, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Sở dĩ có điều này là vì doanh nghiệp nhỏ và vừa không đủ sức để theo đuổi các vụ kiện cạnh tranh; mặt khác dự luật không đề cập đến quyền và nghĩa vụ của mình trong dự luật. Do đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo đề cập đến quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ để bảo đảm phù hợp, thống nhất với quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (2017).

THẢO NGUYÊN