Bước đột phá cho ngành khai thác than

Hướng dẫn công nhân vận hành máy khấu và đồng bộ thiết bị

Công nghệ khai thác than cơ giới hoá đồng bộ bằng máy khấu Combai kết hợp dàn chống tự hành đã mang lại những kết quả khả quan trong việc nâng cao sản lượng, an toàn lao động trong ngành khai thác than.

Cần đổi mới công nghệ

Theo thống kế của Viện Khoa học Công nghệ Mỏ - TKV (Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam) trong thời gian từ năm 1996 đến năm 2008 có 196 vụ tai nạn lao động xảy ra tại các mỏ than, làm 287 người chết, xảy ra chủ yếu trong lò chợ và gương lò chuẩn bị. Nguyên nhân chủ yếu của các vụ tai nạn do các mỏ than vẫn áp dụng công nghệ thủ công.

Hiện nay, các mỏ than chủ yếu áp dụng công nghệ khai thác bằng phương pháp khoan nổ mìn thủ công, chống giữ bằng cột thuỷ lực đơn, giá thuỷ lực di động và gần đây là giá khung di động. Các công nghệ này tuy đã cải thiện hơn so với công nghệ chống gỗ hoặc cột ma sát nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động mà đặc biệt trong khấu gương, di chuyển cột, chuyển máng cào... Hơn nữa, việc khai thác than hiện nay vẫn dựa chủ yếu vào sức người.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Mỏ -TKV: "Chúng ta không thể lấy số lượng lao động để tính cho năng suất, sản lượng than. Việc cơ giới hoá trong khai thác là cần thiết vì nó đáp ứng được nhu cầu than của Việt Nam ngày càng tăng, nâng cao điều kiện làm việc và mức độ an toàn cho công nhân khai thác hầm lò".

Việt Nam đã bắt đầu triển khai cơ giới hoá tại công ty than Vàng Danh từ năm 1978 -1979. Tuy nhiên, việc áp dụng này không đạt được kết quả do các công trình phụ trợ không đáp ứng được, nhất là tư duy về cơ giới hoá còn hạn chế, trình độ công nhân quá thấp. Sau khi thử nghiệm không thành công, toàn bộ vấn đề cơ giới hoá khai thác than bị khép lại.

Các quốc gia có nền công nghiệp phát triển đều áp dụng cơ giới hoá trong khai thác than. Để phát triển nhanh, an toàn và hiệu quả trong sản xuất than hầm lò Việt Nam, khâu đột phá là đổi mới tận gốc công nghệ khai thác. Chuyển công nghệ khoan nổ mìn thủ công, chống lò bằng các loại cột chống thuỷ lực sang công nghệ cơ giới hoá, đặc biệt chú trọng đến thiết bị chống giữ bởi nó chiếm tỉ trọng rất lớn trong mức đầu tư dây chuyền thiết bị công nghệ.

Triển vọng mới cho ngành than

Theo kế hoạch phát triển của Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) đến năm 2020, sản lượng khai thác hàng năm phải đạt mức 60 triệu tấn, trong đó khai thác ở hầm lò chiếm 60%. Cùng với việc tăng sản lượng khai thác, vấn đề nâng cao an toàn lao động, hiệu quả sản xuất, giảm tổn thất tài nguyên là mục tiêu hàng đầu của ngành than. Vì thế, việc đổi mới công nghệ là yếu tố quan trọng trong những năm tới, đặc biệt là công nghệ khai thác.

Qua hai năm (2006-2008) khai thác thử nghiệm thành công tại Công ty than Vàng Danh, kỹ thuật cơ giới hoá đồng bộ bằng máy khấu Combai kết hợp dàn chống tự hành khai thác than của Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ -TKV đã đạt được những thành công lớn. Đây là dây chuyền kỹ thuật kết hợp giữa máy cắt vỉa than Combai với dàn chống di chuyển tự động.

Dàn chống tự hành có chiều cao từ 3,16- 2,42m, chiều rộng 1,5m; số cột chống giữ 02 cột; lực chống tối đa 2287kN; cường độ kháng nền 0,61 Mpa; trọng lượng dàn 12,5 tấn. Dây chuyền thiết bị dàn chống vận hành khá ổn định, an toàn, sản lượng khai thác đạt 700-800 tấn/ngày đêm (khoảng 210.000-240.000 tấn/năm), áp dụng trong điều kiện vỉa dày từ 3,5-10m với độ dốc đến 350.

Công nghệ này sẽ mở ra triển vọng mới cho ngành khai thác than Việt Nam, góp phần nâng cao mức độ tập trung hoá sản xuất trong các hầm lò, giảm tổn thất tài nguyên và đặc biệt đảm bảo an toàn cho công nhân... So với giá thành nhập khẩu, công nghệ dàn chống tự hành tiết kiệm đến 28%, trong khi đó hiệu quả khai thác không thua kém công nghệ nhập từ nước ngoài.

Đây là một sản phẩm nằm trong đề tài "Dàn chống tự hành, một thiết bị có hiệu quả cao trong cơ giới hoá khai thác than hầm lò vùng Quảng Ninh" của Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ (mã số KC.06.01/06.10) thuộc Chương trình Khoa học Công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2006 - 2010. Đề tài được Bộ KH&CN đánh giá xuất sắc và cho phép Viện triển khai tiếp dự án sản xuất thử nghiệm sử dụng kết quả nghiên cứu của đề tài trên: "Hoàn thiện công nghệ cơ giới hoá, khai thác vỉa dày, dốc đến 350 bằng dàn chống tự hành chế tạo tại Việt Nam ở các hầm lò vùng Quảng Ninh"(Mã số KC.06.DA22/06-10).

Sắp tới Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ sẽ hợp tác kinh doanh với Công ty than Nam Mẫu, tổng số tiền đầu tư lên đến 240 tỉ đồng. Ông Tuấn cho biết thêm: "Ngoài Nam Mẫu, Viện  sẽ xem xét ở một loạt các công ty khác như Công ty than Thống Nhất, Công ty than Hà Lầm, Dương Huy, các mỏ mới sẽ được xây dựng trong thời gian tới như hầm lò Núi Béo, Khe Chàm II-IV... Khả năng triển khai rộng công nghệ này là rất khả quan".

Theo Lao động