Từ đầu năm 2008 đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh đồng loạt triển khai 3 dự án lớn: Dự án vệ sinh môi trường, Dự án nâng cấp đô thị và Dự án cải tạo môi trường nước. Tổng cộng có gần 100 tuyến đường đang bị rào chắn bởi hơn 230 “lô cốt”, gây nên tình trạng kẹt xe, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt của người dân.

Hơn 200 tuyến đường cần đào...

Toàn thành phố có hàng trăm điểm ngập nước. 3 tuyến kênh chính là Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tàu Hủ và Tân Hóa – Lò Gốm để dẫn nước thải và thoát nước mưa đều đã bị xâm lấn và ô nhiễm nghiêm trọng. Ngập lụt gây ô nhiễm môi trường, làm ách tắc giao thông… đang là vấn đề bức xúc của đời sống và cũng luôn nóng bỏng trên bàn “nghị sự” mỗi khi họp Hội đồng nhân dân thành phố.

“Lô cốt” lấn đường gây ra, kẹt xe hằng ngày

Để giải quyết cơ bản vấn đề này, ngày 19-6-2001, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch tổng thể thoát nước Thành phố Hồ Chí Minh. Trước mắt thành phố triển khai 3 dự án lớn: Dự án vệ sinh môi trường thành phố - lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè, có vốn đầu tư giai đoạn 1 gần 200 triệu USD. (Dự án này lẽ ra phải hoàn thành giai đoạn 1 vào cuối năm 2005, nhưng do nhiều nguyên nhân nên được gia hạn hoàn thành vào tháng 12-2009). Dự án cải thiện môi trường nước thành phố - lưu vực kênh Tàu Hủ - Bến Nghé – kênh Đôi- kênh Tẻ, nguồn vốn đầu tư giai đoạn 1 là 263 triệu USD, dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2010. Dự án nâng cấp đô thị thành phố - lưu vực kênh Tân Hóa – Lò Gốm, tổng vốn đầu tư là 298 triệu USD, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2011.

Tìm hiểu, chúng tôi được biết các dự án trên chủ yếu dùng vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ là Ngân hàng thế giới (WB) và JIBIC (Nhật Bản). Do vốn vay ưu đãi, nên các nhà tài trợ đều đưa ra những quy định chặt chẽ về quá trình triển khai dự án, giải ngân và thời gian hoàn thành dự án… Nếu hết thời gian quy định, dự án nào không hoàn thành thì nhà tài trợ không cho vay vốn để làm tiếp. Vì vậy mà mấy tháng nay, thành phố triển khai đồng loạt cả 3 dự án lớn này. Đó là nguyên nhân toàn thành phố có hơn 200 tuyến đường cần phải đào để lắp đặt 100km đường cống thoát nước. Đến giữa tháng 9-2008 đã có gần 100 tuyến đường với hơn 230 “lô cốt” được rào chắn để đào đường thi công. Trong đó, dự án vệ sinh môi trường nước thành phố - lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè đã đào 26 tuyến đường với 118 “lô cốt” được dựng lên; dự án cải thiện môi trường nước với 71 “lô cốt” trên 33 tuyến đường. Bên cạnh đó còn có một số dự án khác như nâng cấp, sửa chữa cầu đường, cấp nước… cũng được triển khai.

Theo đánh giá của cơ quan chức năng, hiện nay khoảng 70% lưu lượng giao thông toàn thành phố bị ảnh hưởng bởi các “lô cốt”, gây ra ùn tắc triền miên.

Hết năm 2009 giải tỏa được một phần “lô cốt”?

Để xây dựng một thành phố văn minh, sạch, đẹp, việc nâng cấp, chỉnh trang đô thị, cải thiện môi trường nước, vệ sinh môi trường… là hết sức cần thiết và cấp bách. Thế nhưng, triển khai đồng loạt cả 3 dự án lớn cùng lúc, dựng lên hàng trăm “lô cốt” trên các tuyến đường gây cản trở giao thông nghiêm trọng là việc cần phải xem xét lại. Hơn thế nữa, việc các nhà thầu thiếu trách nhiệm trong việc thi công công trình: Rào chắn lấn chiếm quá diện tích mặt đường cho phép, thiếu biển báo an toàn giao thông, không tái lập mặt đường như cũ, rào chắn không an toàn… đã làm hàng chục vụ tai nạn giao thông xảy ra. Từ đầu năm đến giữa tháng 8, Thanh tra giao thông công chính thành phố đã kiểm tra, phát hiện 1.375 vụ vi phạm, tập trung vào các lỗi như không bố trí đủ biển báo, không có biện pháp bảo đảm an toàn, thi công chậm…, xử phạt số tiền đến gần 3,5 tỷ đồng, đình chỉ thi công 19 công trình.

Mặc dù có kiểm tra, có xử lý, đôn đốc, nhắc nhở, nhưng tình trạng thi công chậm, thiếu khoa học, các “lô cốt” chiếm dụng lòng đường vẫn ngày một gia tăng. Vậy đến bao giờ Thành phố Hồ Chí Minh giải tỏa xong các “lô cốt” trên đường? Trao đổi với chúng tôi, ông Ngô Quang Mảnh, Trưởng phòng Quản lý cấp thoát nước cho biết:

- Theo hợp đồng đã ký kết thì Dự án vệ sinh môi trường thành phố sẽ hoàn thành vào tháng 12-2009. Đây là dự án hoàn thành sớm nhất. Dự án cải thiện môi trường nước thành phố hoàn thành vào cuối năm 2010. Dự án nâng cấp đô thị hoàn thành vào cuối năm 2011. Vì vậy mà các “lô cốt” ở trung tâm thành phố sẽ còn tồn tại ít nhất hơn một năm nữa, tức là đến hết năm 2009. Các dự án khác ảnh hưởng nhiều ở các quận ven và theo kế hoạch đến hết năm 2011 mới kết thúc. Như vậy là ở một số tuyến đường ở ngoại thành các “lô cốt” này sẽ tồn tại tới hơn 3 năm nữa! Đấy là theo kế hoạch, còn thực tế phải chờ…

Chúng tôi được biết, đến nay cả 3 dự án mới thực hiện được khoảng hơn 20% kế hoạch. Làm thế nào để thúc đẩy thi công, rút ngắn thời gian giải tỏa các “lô cốt”, trả lại đường thông, hè thoáng cho thành phố? Trả lời câu hỏi này, ông Trần Quang Phượng, Giám đốc Sở Giao thông – Công chánh thành phố cho biết: Sở sẽ tăng cường công tác kiểm tra, nếu đơn vị thi công nào vi phạm nghiêm trọng, ngoài xử phạt có thể ra quyết định ngừng thi công hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để xem xét trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, Sở Giao thông – Công chánh đang kiến nghị với UBND Thành phố Hồ Chí Minh xem xét lại năng lực của một số nhà thầu. Nhà thầu nào không có năng lực về tài chính, thi công chậm, kéo dài sẽ cắt hợp đồng chuyển sang cho nhà thầu khác có đủ năng lực để thi công.

Về biện pháp để đẩy nhanh tiến độ, ông Ngô Quang Mảnh cho biết: Các dự án này thực hiện thông qua đấu thầu quốc tế, có các điều khoản ràng buộc nhất định, hơn nữa về thời gian hợp đồng còn dài nên khó có biện pháp nào chế tài mạnh được. Việc thành phố có thể làm được hiện nay chính là khống chế thời gian cấp phép đào đường. Đơn vị nào làm chậm so với giấy phép sẽ phạt hành chính và yêu cầu họ thực hiện đúng thời gian quy định.

Theo chúng tôi, để đẩy nhanh tiến độ thi công công trình, sớm giải tỏa các “lô cốt” trên đường, ngoài việc nhắc nhở, cơ quan chức năng cần có biện pháp xử lý kiên quyết hơn, buộc các nhà thầu phải bảo đảm an toàn cho người tham gia giao thông. Các cơ quan chức năng cũng cần tạo điều kiện cho các nhà thầu như về chế độ giá, chính sách tín dụng, cấp phép dựng các “lô cốt” hợp lý; điều phối giao thông khoa học hơn; phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị giải quyết tốt các công trình ngầm giúp cho các đơn vị thi công nhanh chóng.

Bài và ảnh: BÙI NGỌC NỘI